«Ίσως εκεί που κάποιος αντιστέκεται χωρίς ελπίδα, ίσως εκεί να αρχίζει η ανθρώπινη ιστορία, που λέμε, κι η ομορφιά του ανθρώπου».
Γιάννης Ρίτσος
9 Μαϊου 1945. Είναι η Μέρα της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών. Είναι η μέρα που πέθανε ο ναζισμός, που έσπειρε τον όλεθρο και αιματοκύλισε την Ευρώπη τον 20ο αιώνα, αφήνοντας πίσω ερείπια, ολοκαύτωμα και πόνο.
Πάνω από 60 εκατομμύρια υπολογίζονται οι νεκροί, στα πεδία των μαχών και μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης εκεί ο χρόνος σταματούσε και ξεκινούσε ο τρόμος και ο εφιάλτης κάθε ανθρώπου, εκεί που η ανθρώπινη υπόσταση και η αξιοπρέπεια συντρίβονταν από τον απύθμενο ρατσισμό, την διαστροφή και την βαρβαρότητα των Ναζί.
Στις 30 Απριλίου 1945 και ενώ οι Σοβιετικοί είχαν φτάσει σε απόσταση αναπνοής από την Καγκελαρία μετά τη Μάχη του Βερολίνου, ο Χίτλερ αυτοκτονεί και υπογράφεται η άνευ όρων συνθηκολόγηση από τους διαδόχους. Ήταν το τέλος της Ναζιστικής Κατοχής και του τρόμου. Ήταν 9 Μαϊου 1945.
Η μέρα της απελευθέρωσης και της νίκης των λαών που υπερασπίστηκαν την ελευθερία αντιμετωπίζοντας πείνα, διωγμούς, βαρβαρότητα, στρατόπεδα συγκέντρωσης, βασανισμούς, εξόντωση δίνοντας άνισο αγώνα καταφέρνοντας να διώξουν το σκοτάδι που πλάκωνε τον κόσμο.
Βαρύς ο φόρος αίματος και για την μικρή μας χώρα που με πράξεις ηρωικές, με αυταπάρνηση και αυτοθυσία, ενα μέρος του λαού της, πληρώνοντας βαρύ τίμημα έχει το δικό της σπουδαίο κομμάτι στην Ιστορία και τους δικούς της ήρωες της Αντίστασης απέναντι στον κατακτητή.
Κι ήρθαν πάλι οι καιροί που το “Ποτέ ξανά!” γίνεται επιτακτική ανάγκη του σήμερα, ώστε να μην ξεχάσουμε το τέρας που σήκωσε ξανά κεφάλι στην Ευρώπη και στον κόσμο και απειλεί την αναβίωση του εφιάλτη. Ενα τέρας που όταν δεν εξοντώνει στρογγυλεύει τα γεγονότα του παρελθόντος, λειαίνει γωνίες και αναζητεί τα άκρα που συναντώνται ξεπλένοντας το ατέλειωτο αίμα μέσα στο οποίο είναι βουτηγμένη η κοσμοθεωρία των Ναζί και των σημερινών οπαδών τους.
Γιατί οι αιτίες οι παλιές δεν θεραπεύτηκαν.
Αν υπάρχει, λοιπόν, ένα κείμενο που εκφράζει όσα πρέπει να θυμόμαστε σήμερα με αφορμή τη σημερινή είναι αυτό του Ιάκωβου Καμπανέλλη, του Νάξιου συγγραφέα και θεατρανθρώπου, εκείνου που γνώρισε και έζησε από απόσταση αναπνοής “Το πρόσωπο του Τέρατος” μέσα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν.
Ιάκωβος Καμπανέλλης 1921-2011, φωτ. kambanellis.gr
Μας θυμίζει γιατί ο φασισμός δεν έχει θέση στην κοινωνία, γιατί το «ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ!» δεν είναι σύνθημα, αλλά τρόπος να ζεις και δρας ως άνθρωπος σε μια κοινωνία Ανθρώπων και όχι Τεράτων να ζούμε «μια καθημερινή ζωή που να μας χωράει όλους».
“Είμαι ένας από τους επιζήσαντες κρατούμενους στο SS στρατόπεδο συγκεντρώσεως και εξοντώσεως του Μαουτχάουζεν. Ένας από εκείνους που τον Μάιο του 1945 κλαίγοντας και ελπίζοντας εφώναζαν ποτέ πια! Ήταν τότε που οι οπαδοί του ναζισμού έχασαν τον πόλεμο.
Ο ναζισμός όμως επέζησε. Κυρίως γιατί αιώνιες κοινωνικές πληγές αφέθηκαν αθεράπευτες. Και μένουν ακόμα! Και επιπλέον, γιατί η αντικομμουνιστική υστερία έκαμε τον ναζισμό να ξεχνιέται, και κάποτε και να αθωώνεται.
Μετά από 48 χρόνια αυτό που θέλω να φωνάξω είναι πάλι;
Φίλοι μου, θυμηθείτε: ο Αδόλφος Χίτλερ δεν έπεσε απ’ το διάστημα. Ούτε ήταν ένας και μόνος. Ήταν το διαμόρφωμα δεκάδων χιλιάδων αφανών χιτλερίσκων στη Γερμανία και την Αυστρία. Και όχι μόνο εκεί. Χιτλερίσκων διάσπαρτων σε μεγάλες και μικρές πόλεις, σε χώρους εργασίας, σε γειτονιές, σε συντροφιές, σε οικογένειες.
Και ο ναζισμός δεν ήταν ιδέα ενός και μόνου διεστραμμένου εγκεφάλου. Ήταν η συμπύκνωση της νοσηρής πολιτικής αντίληψης εκατοντάδων χιλιάδων ατόμων, φορέων του μικροβίου του ρατσισμού, του εθνικισμού, της μισαλλοδοξίας, της τελικής λύσης όλων των προβλημάτων με τη βία, τη φωτιά και το τσεκούρι.
Ο ναζισμός δεν άρχισε με τον Χίτλερ, γι’ αυτό και δεν τον πήρε μαζί του, δεν εμφανίστηκε μόνο στη Γερμανία, γι’ αυτό και δεν επανεμφανίζεται μόνο εκεί. Αλλά παντού όπου ουσιαστικά κοινωνικά προβλήματα τον τρέφουν. Και ο κίνδυνος τώρα δεν είναι η εμφάνιση ενός νέου Χίτλερ και η σπορά ενός άλλου μεγάλου πολέμου. Ο κίνδυνος είναι η αδιαφορία για τα αίτια που αναγεννούν τον ναζισμό και εν συνεχεία η απάθεια και η ανοχή για ένα φαινόμενο που μπορεί να εξελιχθεί σε μαζική διανοητική μόλυνση.
Οι μεγάλοι πόλεμοι δεν αρχίζουν στα πεδία των μαχών, ούτε οι ολέθριες πολιτικές ιδεολογίες ξεκινούν από μαζικές συγκεντρώσεις, σε πλατείες. Αρχίζουν ανύποπτα στους χώρους της καθημερινής μας ζωής, ξεκινούν ακόμη και μέσα απ’ το ίδιο μας το σπίτι. Εκεί φωλιάζουν όλα. Γι’ αυτό μόνο με την πίστη σε μια καθημερινή ζωή, που να μας χωράει όλους, απροκατάληπτη και δίκαιη προς όλους μπορούμε έστω και καθυστερημένα να πετύχουμε αυτό που τόσο προσδοκούσαμε τον Μάιο του 1945: ένα πραγματικό ποτέ πια.”
Ποτέ ξανά φασισμός!
Φωτογραφία εξωφύλλου: Χαρακτικό του Γιάννη Στεφανίδη, από παράνομο έντυπο