Ο καφές γίνεται όλο και πιο ακριβή συνήθεια και αυτό δεν μοιάζει να μπορεί να σταματήσει. Τι ευθύνεται όμως γι’ αυτό;
Ο καφές είναι η αγαπημένη συνήθεια των περισσότερων ανθρώπων. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα η τιμή του ανεβαίνει όλο και περισσότερο, ενώ τα νέα δεν είναι ευχάριστα καθώς αυτό το ράλι ανόδου δεν φαίνεται ότι θα σταματήσει άμεσα.
Με τον καφέ στην Αθήνα να στοιχίζει πλέον περίπου 4 ευρώ και σε περιοχές όπως η Νέα Υόρκη να φτάνει ως και τα 6-7 δολάρια, μοιάζει ότι το αγαπημένο αυτό ρόφημα είναι πλέον απλησίαστο για πολλούς.
Τα πράγματα όμως πιθανόν να γίνουν χειρότερα καθώς μια «τέλεια καταιγίδα» οικονομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που σαρώνει τις χώρες παραγωγής του καφέ θα κάνει το ρόφημα ακόμα πιο ακριβό.
Το κόστος των μη καβουρδισμένων κόκκων καφέ στις παγκόσμιες αγορές βρίσκεται σε «ιστορικά υψηλό επίπεδο», σύμφωνα με την αναλύτρια Τζούντι Γκέινς. Οι ειδικοί θεωρούν ότι πίσω από αυτό βρίσκεται ένας συνδυασμός πραγμάτων από την κλιματική αλλαγή, τις δυνάμεις της αγοράς, την εξάντληση των αποθεμάτων και… το φρούτο με την πιο χαρακτηριστική μυρωδιά στον κόσμο!
Πώς φτάσαμε όμως ως εδώ και πώς ακριβώς θα επηρεάσει τον πρωινό- κι όχι μόνο- καφέ μας;
Bernd 📷 Dittrich/Unsplash
Παγετοί, ξηρασίες και ένα φρούτο με ανυπόφορη μυρωδιά!
Το 2021, ένας πολύ ισχυρός παγετός εξαφάνισε τις καλλιέργειες καφέ στη Βραζιλία, τον μεγαλύτερο παραγωγό κόκκων Arabica στον κόσμο, οι οποίοι αποτελούν την πιο διαδεδομένη ποικιλία καφέ.
Οι αγοραστές στράφηκαν τότε σε χώρες όπως το Βιετνάμ, το οποίο είναι ο κύριος παραγωγός κόκκων Robusta, που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη δημιουργία στιγμιαίων καφέδων. Τότε όμως στο Βιετνάμ ξεκίνησε η χειρότερη ξηρασία της δεκαετίας για να ανατρέψει και πάλι τα δεδομένα.
Η κλιματική αλλαγή επηρέασε την ανάπτυξη των φυτειών καφέ, σύμφωνα με τον Γουίλ Φιρθ, σύμβουλο καφέ στο Βιετνάμ, όπου τα αποθέματα καφέ στη χώρα εξαντλήθηκαν δύο μήνες πριν από τη νέα περίοδο συγκομιδής.
Και τότε ήρθε ένα νέο κίτρινο φρούτο με έντονη μυρωδιά, το Durian!
Οι Βιετναμέζοι αγρότες μπροστά στην καταστροφή που αντιμετώπιζαν λόγω της ξηρασίας, άλλαξαν ξαφνικά τις καλλιέργειές τους και στράφηκαν στο νέο φυτό. Το Durian αν και απαγορεύεται να μεταφερθεί με μέσα μαζικής μεταφοράς στην Ταϊλάνδη, την Ιαπωνία, τη Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ λόγω της ιδιαίτερης και έντονης μυρωδιάς του, είναι πολύ δημοφιλές στην Κίνα. Έτσι, οι Βιετναμέζοι αγρότες αντικαθιστούν τις φυτείες με του καφέ με φυτείες με Durian, ώστε να αδράξουν την ευκαιρία της υψηλής του ζήτησης από την Κίνα.
Aiva Apsite/Unsplash
Το μερίδιο αγοράς στην Κίνα του Durian που παράγεται στο Βιετνάμ σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2023 και 2024 και ορισμένοι εκτιμούν ότι η καλλιέργεια είναι πέντε φορές πιο προσοδοφόρα από τον καφέ.
«Είναι πολύ συχνό στο Βιετνάμ οι καλλιεργητές να αλλάζουν ξαφνικά τις καλλιέργειές τους ακολουθώντας τις διακυμάνσεις των τιμών της αγοράς και στη συνέχεια να πλημμυρίζουν την αγορά με ποσότητες της νέας τους καλλιέργειας», λέει ο Φριθ.
Έτσι, καθώς η Κίνα πλημμυρίζει με το φρούτο Durian, οι εξαγωγές του καφέ Robusta μειώθηκαν κατά 50% τον Ιούνιο σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2023 και τα αποθέματα Robusta είναι πλέον «σχεδόν εξαντλημένα», σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Καφέ.
Από την άλλη, παρόλο που οι εξαγωγές καφέ από την Κολομβία, την Αιθιοπία, το Περού και την Ουγκάντα έχουν αυξηθεί, δεν είναι αρκετές για να καλύψουν το κενό που άφησε το Βιετνάμ.
Έτσι, το παγκόσμιο παζάρι του καφέ οδήγησε τους κόκκους Robusta και Arabica να πωλούνται σε αστρονομικές τιμές στις αγορές.
Πόσο πιθανό είναι όμως αυτές οι αλλαγές να επηρεάσουν τον καφέ που πίνουμε κάθε μέρα; Ο χονδρέμπορος Πολ Άρμστρονγκ πιστεύει ότι όσοι πίνουν καφέ μπορεί σύντομα να αντιμετωπίσουν την «τρελή» προοπτική να πληρώσουν ακόμη και πάνω από 5 λίρες για μια κούπα καφέ στο Λονδίνο (σήμερα κοστίζει περίπου 3.5 λίρες). Φυσικά αυτό θα επηρεάσει κάθε περιοχή του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Ο Άρμστρονγκ, ο οποίος διευθύνει την εταιρία Carrara Coffee Roasters εισάγει κόκκους καφέ από τη Νότια Αμερική και την Ασία, οι οποίοι στη συνέχεια ψήνονται και στέλνονται σε καφέ σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο ίδιος λέει στο BBC ότι αύξησε πρόσφατα τις τιμές του, ελπίζοντας ότι αυτό θα κάλυπτε τις υψηλότερες ζητούμενες τιμές. Όπως τονίζει όμως το κόστος «μόνο αυξήθηκε» από τότε.
Προσθέτει ότι με ορισμένα από τα συμβόλαιά του (με τις παλιές τιμές) να λήγουν τους επόμενους μήνες, τα καφέ που εξυπηρετεί θα πρέπει σύντομα να αποφασίσουν αν θα μετακυλήσουν το υψηλότερο κόστος στους πελάτες τους.
Ωστόσο, ο Φριθ λέει ότι ορισμένα τμήματα του κλάδου θα είναι πιο εκτεθειμένα από άλλα.
«Η εμπορική τιμή του καφέ θα αντιμετωπίσει το μεγαλύτερο πρόβλημα. Στιγμιαίος καφές, καφές στο σούπερ μάρκετ ή στο βενζινάδικο – όλα αυτά αυξάνονται», αναφέρει.
Πάντως, τα στοιχεία της βιομηχανίας υποστηρίζουν ότι μια υψηλή τιμή χονδρικής αγοράς για τον καφέ μπορεί να μην μεταφραστεί απαραίτητα σε υψηλότερες τιμές λιανικής.
Ο Φελίπε Μπαρέτο Κροκέ, Διευθύνων Σύμβουλος της FAFCoffees στη Βραζιλία, συμφωνεί ότι οι καταναλωτές θα νιώσουν τη διαφορά καθώς οι τιμές καταναλωτή αυξάνονται. Υποστηρίζει όμως, ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στον παγκόσμιο πληθωρισμό γενικά, όπως επηρεάζεται από τα ενοίκια και τα εργατικά, και στους υψηλούς φόρους παρά στο κόστος των κόκκων καφέ.
Μάλιστα, η Consultancy Allegra Strategies εκτιμά ότι οι κόκκοι συμβάλλουν σε λιγότερο από το 10% της τιμής ενός φλιτζανιού καφέ.
«Ο καφές είναι ακόμα πολύ φθηνός, αν υποθέσουμε ότι είναι αγαθό πολυτελείας, αν τον φτιάχνεις στο σπίτι», λέει ο Κροκέ. Λέει επίσης πως το γεγονός ότι το κόστος των κόκκων χαμηλότερης ποιότητας αυξάνεται σημαίνει ότι ο καφές υψηλής ποιότητας μπορεί τώρα να θεωρηθεί καλύτερη «επένδυση».
«Αν πάτε σε μια εξειδικευμένη καφετέρια στο Λονδίνο και πάρετε έναν καφέ, αντί για έναν καφέ στο Costa Coffee, η διαφορά στην τιμή μεταξύ των δύο είναι πολύ μικρότερη από ό,τι ήταν παλιά», αναφέρει.
Sergey Kotenev/Unsplash
Περιμένοντας την βροχή
Ωστόσο, υπάρχει ελπίδα για μείωση των τιμών στον ορίζοντα.
Η επερχόμενη ανοιξιάτικη καλλιέργεια στη Βραζιλία, η οποία παράγει το ένα τρίτο του παγκόσμιου καφέ, είναι πλέον «κρίσιμη», σύμφωνα με τον κ. Κροκέ.
«Αυτό που κοιτάζουν όλοι είναι πότε θα επιστρέψουν οι βροχές», λέει. «Αν επιστρέψουν νωρίς, τα φυτά θα πρέπει να είναι αρκετά υγιή και η ανθοφορία να είναι καλή», αναφέρει.
Αλλά εάν οι βροχές καθυστερήσουν μέχρι τον Οκτώβριο, προσθέτει, οι προβλέψεις για την απόδοση για την καλλιέργεια του επόμενου έτους θα είναι πιο δυσοίωνες και το άγχος της αγοράς θα συνεχιστεί.
Όμως, μακροπρόθεσμα, η κλιματική αλλαγή δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις για την παγκόσμια βιομηχανία καφέ. Μια μελέτη του 2022 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ακόμη και αν μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, οι περιοχές που είναι θα κατάλληλες για την καλλιέργεια καφέ θα μπορούσαν να συρρικνωθούν κατά 50% έως το 2050.
Ένα μέτρο για την προστασία του μέλλοντος της βιομηχανίας, σύμφωνα με τον Κροκέ, είναι μια «πράσινη πριμοδότηση» – ένας μικρός φόρος που μπορεί να επιβληθεί στον καφέ, ώστε να δίνεται στους αγρότες για να επενδύσουν σε αναγεννητικές γεωργικές πρακτικές, οι οποίες συμβάλλουν στην προστασία και τη διατήρηση της βιωσιμότητας των γεωργικών εκτάσεων.
Αυτή τη στιγμή ένα φρούτο με έντονη μυρωδιά μοιάζει να ευθύνεται εν μέρει για τις αυξήσεις των τιμών τώρα, ωστόσο οι πιο μακροπρόθεσμες προβλέψεις λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι πιο δυσοίωνες ακόμα καθώς η κατάσταση μοιάζει μη αναστρέψιμη.
Πηγή: janus.gr