Ανευ αδειοδοτήσεων, συνεπώς παράνομα, ο Δήμος Αμοργού έχει προχωρήσει εν κρυπτώ σε μια σειρά αυθαίρετων διανοίξεων χωματόδρομων σε περιοχές του νησιού που μέχρι πρότινος ήταν άθικτες, επιφέροντας έτσι βαρύ πλήγμα στο ιδιαίτερης οικολογικής και πολιτιστικής αξίας περιβάλλον τους, καθώς και στο μοναδικής αισθητικής και φυσικής ομορφιάς τοπίο τους.
Επειτα από καταγγελίες στην αρμόδια Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, πραγματοποιήθηκαν αυτοψίες που επιβεβαίωσαν ότι καμία από τις διανοίξεις δεν διέθετε άδεια. Η υπόθεση έφτασε στον Συνήγορο του Πολίτη από τον Σύλλογο για το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό «Νήσος Αμοργός». Ο Συνήγορος ζήτησε από τον Δήμο Αμοργού να διακόψει κάθε πρόσβαση στις παράνομες διανοιχθείσες οδούς και να αποκαταστήσει το φυσικό τοπίο. Ωστόσο, ο δήμαρχος του νησιού Λευτέρης Καραΐσκος υπεκφεύγει των ευθυνών του με δικαιολογίες, δεν προχωράει στην αποκατάσταση των περιοχών που διανοίχθηκαν και τρέχει εκ των υστέρων να νομιμοποιήσει κάποια από τα έργα με την έκδοση απαιτούμενων μελετών.
Σύμφωνα με τις καταγγελίες του συλλόγου «Νήσος Αμοργός», που επιβεβαιώνονται από τον Συνήγορο του Πολίτη με επιστολή που απέστειλε προς τον δήμαρχο Αμοργού και τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες, οι παράνομες διανοίξεις αφορούν έξι δρόμους σε εκτός σχεδίου περιοχές και συγκεκριμένα:
● Παράνομη διάνοιξη στην «Παλιά Στράτα»
Ολα ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2020 όταν σκαπτικό μηχάνημα, χωρίς πινακίδες, ξεκίνησε παράνομη διάνοιξη εν μέσω πανδημίας επί του σημαντικότερου μονοπατιού του νησιού στην περιοχή Κάψαλα, που διασχίζει τη ραχοκοκαλιά του. Η διάνοιξη του δρόμου πραγματοποιήθηκε ακριβώς επάνω σε μεγάλο τμήμα της επιλεγμένης και χαρακτηρισμένης από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου «1ης Διαδρομής Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος» του νησιού με τίτλο «Παλιά Στράτα».
Ο χωματόδρομος, που διανοίχθηκε άνευ αδειοδοτήσεων, έχει μήκος περίπου 750 μέτρα και πλάτος περίπου 3 μέτρα. Η διάνοιξη έγινε με το πρόσχημα οδικής πρόσβασης στο βυζαντινό μνημείο του Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου, προκειμένου να πραγματοποιηθούν εργασίες συντήρησης και αποκατάστασής του. Εντούτοις, διαφαίνεται ότι η τελική επιδίωξη είναι να φτάσει στο Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας. Ο νέος χωματόδρομος αποτελεί συνέχεια προϋφιστάμενου (συνολικού μήκους περί τα 1.800 μ.), ο οποίος συνδέεται με την κεντρική επαρχιακή οδό Καταπόλων – Θολαρίων. Για τη διάνοιξη έγινε διαπλάτυνση τμήματος του μονοπατιού της «Παλιάς Στράτας» με αποτέλεσμα την αλλαγή χρήσης τού προστατευόμενου μονοπατιού σε οδό εξυπηρέτησης μηχανοκίνητων οχημάτων, την καταστροφή του και τη σημαντική αλλοίωση του ανέπαφου μέχρι τότε τοπίου της περιοχής.
Παράλληλα, διαπιστώθηκε η εναπόθεση μεγάλης ποσότητας αποβλήτων εκσκαφών κατασκευών και κατεδαφίσεων (προερχόμενων από τις εργασίες οδοποιίας) σε πρανή με έντονη κλίση και παράπλευρα του χωματόδρομου. Ο δήμος κλήθηκε από την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου για παροχή εξηγήσεων. Οπως διαπιστώθηκε, για τη διάνοιξη του χωματόδρομου δεν λήφθηκε περιβαλλοντική αδειοδότηση και δεν προκύπτει να έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα, ενώ το A.T. Αμοργού ενημέρωσε ότι δεν είχε εκδοθεί καμία οικοδομική ή άλλη άδεια.
Εντούτοις, ο Δήμος Αμοργού δεν απάντησε σε σχετικό αίτημα της αρμόδιας Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού (ΔΙΠΕΧΩΣ) Κυκλάδων, ούτε προχώρησε στις δέουσες διαδικασίες για την αποκατάσταση της παράνομης διάνοιξης και την επαναφορά της περιοχής και του προστατευόμενου μονοπατιού στην πρότερη κατάσταση. Αξίζει δε να τονιστεί πως σε όλα τα επίσημα έγγραφα του δήμου ο δήμαρχος αναφέρεται στον εν λόγω δρόμο ως εργοταξιακό, υπονοώντας δηλαδή ότι αφού ολοκληρωθούν οι εργασίες θα αποκατασταθεί.
Ωστόσο, με απόφαση του υπουργείου Οικονομικών, εγκρίθηκε δωρεά προς τον Δήμο Αμοργού με σκοπό τη σύνταξη των απαραίτητων μελετών για την εκ των υστέρων «νομιμοποίηση» της εν λόγω διάνοιξης. Εν ολίγοις, ο Δήμος Αμοργού, αντί να προβεί στις δέουσες ενέργειες για να επαναφέρει το προσβληθέν τοπίο και το μονοπάτι στην πρότερη κατάσταση, επιχειρεί να νομιμοποιήσει αναδρομικά τη συγκεκριμένη παράνομη διάνοιξη, αλλά και τη μελλοντική της χρήση. Εντύπωση δε προκαλεί ότι, παρά τις τελούμενες παρανομίες, η δωρεά για τις κατόπιν εορτής μελέτες έγινε από την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Εργου «ΑΙΓΕΑΣ» στην οποία είναι επικεφαλής ο εφοπλιστής και επενδυτής ακινήτων και νυν πολιτικός διοικητής του Αγίου Ορους, Θανάσης Μαρτίνος, μαζί με τη σύζυγό του.
● Παράνομη διάνοιξη στην περιοχή «Νερόλακα»
Πλησίον του ρέματος του Αρακλού, σε κοίτη μικρότερου ρέματος που ξεκινάει από τα Θολάρια, στην περιοχή «Νερόλακα» στον κάμπο της Αιγιάλης, διανοίχθηκε άνευ αδειοδοτήσεων από τον ίδιο τον Δήμο Αμοργού (διά των οργάνων του) χωματόδρομος μήκους περίπου 500 μ. και πλάτους άνω των 3,5 μ. που φτάνει σε κάποια σημεία και τα 5,5 μ. Η παράνομη επέμβαση κατέστρεψε την υφιστάμενη δασική και χορτολιβαδική βλάστηση και αλλοίωσε το επίσης παρθένο τοπίο της περιοχής. Σημαντικό τμήμα τής εν λόγω παράνομης διάνοιξης υλοποιήθηκε εντός κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου με ελληνιστικό πύργο.
Ο δήμος κλήθηκε από την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου για παροχή εξηγήσεων και στην απαντητική επιστολή του ο δήμαρχος ισχυρίστηκε ότι πραγματοποιήθηκαν εργασίες καθαρισμού του οδικού δικτύου για την εξάλειψη κινδύνων πυρκαγιάς και ότι δεν επρόκειτο για διάνοιξη, ενώ διέψευσε ότι έγιναν εργασίες εντός της κοίτης του ρέματος. Τι κι αν φωτογραφίες της έκθεσης αυτοψίας που πραγματοποιήθηκε καταδεικνύουν ότι πρόκειται για ξεκάθαρη διάνοιξη παράνομου δρόμου και όχι για «καθαρισμό από φερτά υλικά». Πάντως, ο δήμαρχος παραδέχτηκε ότι με εντολή των οργάνων του έλαβαν χώρα οι εν λόγω εργασίες, χωρίς να έχει ληφθεί καμία σχετική αδειοδότηση.
● Παράνομη διάνοιξη στη θέση «Μαύρο Βουνό»
Στην περιοχή των Θολαρίων, πριν από περίπου 1,5 χρόνο διανοίχθηκε νόμιμος αγροτικός δρόμος προς το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Εκτοτε, από τα μέσα του 2020 μέχρι και σήμερα, έχουν πραγματοποιηθεί κάθετα σε αυτόν τον δρόμο τουλάχιστον 8 παράνομες διανοίξεις, με πιο σημαντικές ως προς την υποβάθμιση του περιβάλλοντος εκείνες στις θέσεις «Μαύρο Βουνό» και «Γυαλάδες-Πλατυβολιά». Στο «Μαύρο Βουνό» έχει διανοιχθεί, άνευ αδειοδοτήσεων, από τον Δήμο Αμοργού κάθετος παράδρομος μήκους περίπου 600-650 μ. και μέσου πλάτους 3-3,5 μ. Ο χωματόδρομος ξεκινάει κάθετα της αδειοδοτημένης αγροτικής οδού «Θολάρια – Αγιος Ιωάννης Χρυσόστομος», οδεύει σε πλαγιά και καταλήγει υψομετρικά χαμηλότερα στην κεντρική οδό «Θολάρια – Κατάπολα». Μέρος των αποβλήτων εκσκαφών (μπάζα) από τις χωματουργικές εργασίες οδοποιίας εναποτέθηκε σε πρανές με έντονη κλίση.
Φτηνές δικαιολογίες
Καλούμενος να απαντήσει στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, ο δήμαρχος ανέφερε ότι επενέβη στο συγκεκριμένο σημείο και διάνοιξε προσωρινά την εν λόγω οδό καθώς υπήρχαν καταπτώσεις φερτών υλικών στον επαρχιακό δρόμο Αιγιάλης – Θολάρια, ενώ έπρεπε να τοποθετήσει και σωλήνα ύδρευσης. Επιπλέον, ανέφερε ότι αναγνωρίζοντας τη χρησιμότητα του εν λόγω οδικού δικτύου προχώρησε στην εκπόνηση μελέτης με σκοπό την αδειοδότησή του.
Ωστόσο, μέχρι στιγμής, δεν διαφαίνεται ότι αυτή η μελέτη υποβλήθηκε στις αρμόδιες υπηρεσίες για την αξιολόγηση και την έγκριση ή την απόρριψή της, δεν προκύπτει από ποιον έχει εκπονηθεί και κατόπιν ποιας απόφασης του δημοτικού συμβουλίου ή άλλου συλλογικού οργάνου του δήμου έχει αποφασιστεί ή επικυρωθεί η εκπόνησή της και έναντι ποιου κόστους και βάσει ποιας διαδικασίας. Και εννοείται ότι αυτή η μελέτη-φάντασμα δεν έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση από τον δήμο, όπως απαιτείται σε αντίστοιχες περιπτώσεις.
● Παράνομη διάνοιξη στη θέση «Γυαλάδες – Πλατυβόλια»
Στην εν λόγω θέση διανοίχθηκε εντός έκτασης ιδιοκτησίας του Δήμου Αμοργού και εντός ιδιωτικών εκτάσεων –επίσης άνευ αδειοδοτήσεων και στην κυριολεξία νύχτα, τον Ιανουάριο του 2021– χωματόδρομος μήκους περίπου 1.000 μέτρων και μέσου πλάτους 2,5 μ., καταστρέφοντας δύο προστατευόμενα μονοπάτια, με επικείμενο κίνδυνο αλλοίωσης των υφιστάμενων (και δυστυχώς μη αναγνωρισμένων μέχρι σήμερα) μνημείων, σύμφωνα με αρμόδια αρχαιολόγο. Σε σχετική του απάντηση ο δήμος ανέφερε ότι η συγκεκριμένη θέση δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των αναγνωρισμένων μονοπατιών. Περαιτέρω, γνωστοποίησε ότι προτίθεται να υποβάλει μηνυτήρια αναφορά κατά παντός υπευθύνου για τις επεμβάσεις της διάνοιξης. Εντούτοις, καταλήγει ότι ο δήμος οφείλει να μεριμνά για τον καθαρισμό και τη συντήρηση των ορεινών περιοχών από τυχόν φερτά υλικά.
● Παράνομη διάνοιξη στη θέση «Σελάδα»
Αφορά την άνευ αδειοδοτήσεων διάνοιξη χωματόδρομου μήκους περίπου 150 μ. και πλάτους 3 μ. Ο συγκεκριμένος δρόμος διανοίχθηκε παραπλεύρως της υπό κατασκευή αδειοδοτημένης αγροτικής οδού και καταλήγει πλησίον κτισμάτων. Σε σχετική του απάντηση ο δήμος ανέφερε ότι λόγω της συγκέντρωσης μεγάλου όγκου φερτών υλικών σε λόφο επί δημοτικής έκτασης πλησίον του εκτελούμενου έργου, προσπάθησε, με ίδια μέσα, να καθαρίσει το επίμαχο σημείο. Και ότι κατόπιν αιτήματος της τοπικής κοινότητας η Τεχνική Υπηρεσία διενήργησε καθαρισμό για τη διευθέτηση των όμβριων υδάτων και την προστασία του τελούμενου έργου, ενώ σε καμία περίπτωση δεν προέβη σε διάνοιξη δρόμου.
● Παράνομη διάνοιξη στη θέση «Αστράτιου»
Αφορά την επέκταση παράνομων οδών που χρησιμοποιήθηκαν για την τοποθέτηση κεραιών και τη διάνοιξη, άνευ αδειοδοτήσεων, αγροτικής οδού η οποία καταλήγει στην περιοχή Αστράτιου.
Τις παρανομίες που τελέστηκαν επισημαίνει ο Συνήγορος του Πολίτη, υπενθυμίζοντας ότι για την Αμοργό «κάθε εργασία που αφορά τη διαμόρφωση, τροποποίηση ή ανάπλαση κοινόχρηστων χώρων προσαρμόζεται στα παραδοσιακά τοπικά πρότυπα και εκτελείται μετά την έγκριση της σχετικής μελέτης από τα αρμόδια Συμβούλια Αρχιτεκτονικής». Και ότι, σύμφωνα με αποφάσεις του ΣτΕ, «για την πραγματοποίηση έργων οδοποιίας που αφορούν, μεταξύ άλλων, δημοτικές και κοινοτικές οδούς εκτός σχεδίων πόλεων ή ορίων οικισμών, καθώς και κοινοτικές οδούς, απαιτείται, κατ’ αρχήν, να τηρηθεί προηγουμένως η διαδικασία της υποβολής περιβαλλοντικής έκθεσης ή προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίμησης και αξιολόγησης και της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων».
Ανάλογα, ο Συνήγορος αναφέρεται και στο νομικό πλαίσιο που αναγνωρίζει τη σπουδαιότητα των ευαίσθητων οικοσυστημάτων στα μικρά νησιά, την προστασία των μνημείων τα οποία βρίσκονται πλησίον των επεμβάσεων και την προστασία του τοπίου συνολικά.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών/Τάσος Σαραντής