ΙΤΑΛΙΑ [Θεόδωρος Ανδρεάδης-Συγγελάκης]
Οι Ιταλοί προσπαθούν να τιμήσουν τις παραδόσεις των Χριστουγέννων, αλλά και να αφήσουν πίσω τους άγχη και δυσκολίες. Δεκατρία εκατομμύρια πολίτες, τις ημέρες αυτές έφυγαν για διακοπές, με αύξηση 14% σε σχέση με την πέρυσι. Το 87% παραμένει εντός εθνικών συνόρων ενώ σύμφωνα με έρευνα Ixè- Coldiretti, όσοι επέλεξαν να «αποδράσουν» από τις πόλεις θα ξοδέψουν, κατά μέσο όρο, 575 ευρώ. Είναι σαφές ότι -έστω και αν τα προβλήματα δεν λείπουν- υπάρχει θέληση για επιστροφή σε κλίμα ξενοιασιάς, στην πραγματικότητα της προ κορονοϊού εποχής.
Στην πανέμορφη Νάπολη, τις τελευταίες αυτές ώρες πριν την γέννηση του Ιησού, πρωτότυπα, αλλά και συμφέροντα δώρα. Ο κάθε ναπολιτάνος θα ξοδέψει 190 ευρώ ενώ πέρυσι, το αντίστοιχο ποσό έφτασε τα 240. Είναι οι συνέπειες της ενεργειακής και οικονομικής κρίσης η οποία, όμως, δεν κατάφερε να σβήσει την ανάγκη για ανθρώπινη επαφή, όπως και την ευχαρίστηση που προσφέρει η ανταλλαγή, έστω και ενός συμβολικού δώρου. Τί αγοράζουν, φέτος, οι Ιταλοί; Κυρίως ρούχα, βιβλία, παιχνίδια και γαστρονομικά προϊόντα.
Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι η κουζίνα της γειτονικής μας χώρας, είναι από τις πλουσιότερες και νοστιμότερες του κόσμου. Από τα πιο γευστικά εδέσματα των Χριστουγέννων, μπορούμε να θυμίσουμε τα μακαρόνια με κρέμα μαύρου λάχανου, σαρδέλες και τηγανητό ψωμί, μπουκίτσες χοιρινού σερβιρισμένες σε μπολ πορτοκαλιού, αλλά και την παραδοσιακή στρατσιατέλα της Ρώμης: ζουμί κρέατος με αυγολέμονο, παρμεζάνα και τριμμένη φλούδα από λεμόνι.
Από το χριστουγεννιάτικο τραπέζι των Ιταλών, φυσικά, δεν λείπουν τα τορτελίνια με ζωμό, τα κανελόνια, και μοσχαρίσια παϊδάκια και αγκινάρες.
Όποιος βρεθεί, τις ημέρες αυτές, στην Ρώμη και σε κάθε άλλη ιταλική πόλη, δεν πρέπει να ξεχάσει, φυσικά, να επισκεφθεί τις αμέτρητες, σχεδόν, φάτνες των διαφόρων εκκλησιών. Η πιο γνωστή, φυσικά, βρίσκεται στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, όπου ο πάπας Φραγκίσκος, αύριο πρωί, θα ευλογήσει τους πιστούς, με το μήνυμά του «urbi et orbi», «προς την πόλη και τον κόσμο». Φέτος, στην πραγματικότητα, κάτω από τις κιονοστοιχίες της πλατείας, εκτίθενται εκατόν τριάντα φάτνες, προερχόμενες από όλες, σχεδόν, τις χώρες του κόσμου.
Από την πιο μεγάλη, μέχρι την πιο μικρή ενορία, όλες έχουν την δική τους αναπαράσταση της γέννησης του Θεανθρώπου. Διότι η πραγματική παράδοση της Ιταλίας, ιδίως στον Νότο, είναι αυτή του «πρεζέπε», της φάτνης, και όχι του βορειότερου, χριστουγεννιάτικου δέντρου. Φτάνει να θυμηθούμε το εξαιρετικό έργο του Εντοάρντο Ντε Φιλίππο, τα «Χριστούγεννα στην οικία Κουπιέλλο».
Τα φετινά, ιταλικά Χριστούγεννα, τέλος, σύμφωνα με την μετεωρολογική πρόβλεψη θα είναι ζεστά και ηλιόλουστα, με θερμοκρασία μέχρι και 25 βαθμούς. Μετά τις οικογενειακές συναντήσεις και το σχεδόν ατέλειωτο αυριανό γεύμα, οι Ιταλοί θα έχουν την ευκαιρία να κάνουν μια ευχάριστη βόλτα στις πόλεις τους, αλλά και στα διάφορα θέρετρα. Οι μόνοι που δηλώνουν ήδη απογοητευμένοι, είναι οι λάτρεις του σκι, οι οποίοι βλέπουν το χιόνι να μειώνεται διαρκώς. Όσοι προτιμούν, όμως, τους ανοικτούς χώρους και το περπάτημα, δεν αποκλείεται να γευθούν και ένα νόστιμο, χειροποίητο παγωτό . Διότι τα ασυνήθιστα αυτά , «ανοιξιάτικα Χριστούγεννα» επιτρέπουν στους Ιταλούς να κρατήσουν πιο μακριά την γρίπη και τον κορονοϊό και να προετοιμαστούν να υποδεχθούν την νέα χρονιά, με την αναγκαία δόση αισιοδοξίας.
ΓΑΛΛΙΑ [Μανώλης Σπινθουράκης]
Χάσαμε τα Χριστούγεννα, κερδίσαμε όμως την Πρωτοχρονιά. Με αυτά τα λόγια σχετικής ανακούφισης υποδέχτηκε η διοίκηση της κρατικής εταιρείας των σιδηροδρόμων της Γαλλίας τη συμφωνία που επετεύχθη «στο παραπέντε» με τα συνδικάτα. Μια συμφωνία που δεν αποτρέπει την ταλαιπωρία των Γάλλων τα Χριστούγεννα, πλην όμως θα τους επιτρέψει να μετακινηθούν με τον σιδηρόδρομο-που σε περιόδους γιορτών είναι το βασικό μεταφορικό μέσο στη Γαλλία-την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και τις πρώτες ημέρες του χρόνου.
Η αλήθεια είναι πως ενόψει των Χριστουγέννων η ταλαιπωρία, αν όχι η απόγνωση των Γάλλων, είχε φτάσει στο ζενίθ. Χθες το ένα στα τρία τρένα δεν ξεκίνησε αφού το συνδικάτο των ελεγκτών βρίσκεται σε απεργία. Αποτέλεσμα αυτής της απεργίας είναι περίπου 200.000 Γάλλοι να παραμείνουν με τις βαλίτσες τους στις αποβάθρες, με όσες ταλαιπωρίες και εκνευρισμούς αυτό συνεπάγεται. Οι απεργίες στους γαλλικούς σιδηροδρόμους ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο από μια συλλογικότητα ελεγκτών που δημιουργήθηκε στο Facebook. Αυτή η συλλογικότητα στη συνέχεια άφησε τις διαπραγματεύσεις στα συνδικάτα.
Τις τελευταίες ημέρες ωστόσο οι απεργίες πύκνωσαν και η κυβέρνηση αύξησε και αυτή από την πλευρά της τις πιέσεις προς τα συνδικάτα. Ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας Μπρούνο Λεμέρ δήλωσε οργισμένος, τείνοντας ωστόσο εκ παραλλήλου ευήκοον ους στα αιτήματα των απεργών. Έτσι χτες συμφωνήθηκε να δημιουργηθεί μία επιτροπή η οποία θα εξετάσει αν και πώς μπορούν να αναγνωριστούν οι ιδιαιτερότητες του επαγγέλματος. Συμφωνήθηκε, επίσης, πως το μπόνους των ελεγκτών είναι εφικτό να αυξηθεί από τα 600 ευρώ, που προέβλεπε παλαιότερη συμφωνία, στα 720 ευρώ. Επίσης, η διοίκηση της εταιρείας έχει δεσμευτεί να προσλάβει άλλους 200 ελεγκτές το 2023, επιπλέον των 350 που έχουν ήδη προγραμματιστεί. «Πλέον πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις» για επιστροφή στην εργασία, υποστήριξαν τόσο η εταιρεία όσο και τα συνδικάτα των σιδηροδρόμων μετά την υπογραφή συμφωνίας. Τέλος καλό, όλα σχεδόν καλά.
ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ [Ιωάννης Καριπίδης]
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως και σε άλλες χώρες του κόσμου, το χριστουγεννιάτικο τραπέζι στρώνεται το μεσημέρι ή νωρίς το απόγευμα της ημέρας των Χριστουγέννων. Η παράδοση θέλει την ψητή γαλοπούλα, με σάλτσα κράνμπερι και διάφορα λαχανικά όπως καρότα, πατάτες, μπιζέλια και λαχανάκια Βρυξελλών, να έχουν την τιμητική τους τη μέρα αυτή. Αξίζει να σημειωθεί πάντως πως οι γαλοπούλες δεν ήταν τοπικής προέλευσης.
Πρώτη φορά ήρθαν στην Βρετανία τον 16ο αιώνα και ξεκίνησαν να «κοσμούν» το χριστουγεννιάτικο τραπέζι όταν οι αγρότες χρειάζονταν τα βοοειδή τους για to γάλα τους και τις κότες για τα αυγά τους. Πριν την γαλοπούλα οι Βρετανοί, την εποχή αυτή, έτρωγαν χήνες, κυνήγι ή ακόμη και παγώνια. Το επιδόρπιο είναι συχνά χριστουγεννιάτικη πουτίγκα που συνοδεύεται από πολλές σοκολάτες. Δημοφιλές είναι επίσης και το χριστουγεννιάτικο κέικ. Πρόκειται για ένα πλούσιο κέικ φρούτων καλυμμένο με αμυγδαλόπαστα και γλάσο. Το τραπέζι είναι διακοσμημένο με το γνωστά πλέον σε όλους χριστουγεννιάτικα κράκερ και μερικές φορές με λουλούδια και κεριά.
Το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο
Η παράδοση του χριστουγεννιάτικου δέντρου χάνεται μέσα στους αιώνες. Σύμφωνα με μια εκδοχή οι ρίζες του εθίμου βρίσκονται στις παγανιστικές τελετές. Οι ειδωλολάτρες πίστευαν ότι μέσα στο έλατο κατοικούσαν κακά πνεύματα. Για να τα κατευνάσουν λοιπόν συνήθιζαν κατά τη διάρκεια του εορτασμού της Πρωτοχρονιάς να το στολίζουν. Μια άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι το έθιμο σχετίζεται με τους χειμερινούς εορτασμούς για την αλλαγή του καιρού καθώς το έλατο είναι σύμβολο της αειθαλούς φύσης.
Η σύγχρονη εκδοχή της παράδοσης ξεκινά από την Γερμανία, όπου αρχικά το δέντρο στολίζονταν με φρούτα, γλυκά και αργότερα με κεριά. Σιγά σιγά το 18ο αιώνα το έθιμο εξαπλώνεται στις προτεσταντικές χώρες και το 19ο σε όλο τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο. Την εποχή αυτή το φέρνει στην Αγγλία ο πρίγκιπας Αλβέρτος, ο Γερμανός σύζυγος της βασίλισσας Βικτωρίας. Το έθιμο υιοθετείται πολύ γρήγορα από τους Βρετανούς και τώρα πια για τους περισσότερους τα Χριστούγεννα δεν θα ήταν Χριστούγεννα χωρίς ένα δέντρο στο σπίτι.
Ο στολισμός του είναι συνήθως μια οικογενειακή υπόθεση μια και γίνεται με τη βοήθεια όλων. Για την βρετανική οικογένεια δεν έχει σημασία πότε θα ξεκινήσει ο στολισμός. Τα τελευταία χρόνια συνήθως πραγματοποιείται τις πρώτες δύο εβδομάδες του Δεκεμβρίου. Παρ’ όλα αυτά σύμφωνα με την βρετανική παράδοση είναι πολύ σημαντικό το πότε θα ξεστολιστεί το σπίτι. Αυτό θα πρέπει να γίνει την 12η μέρα μετά τα Χριστούγεννα δηλαδή στις 5 του Γενάρη. Διαφορετικά η παράδοση λέει πως όλο το χρόνο θα είσαι κακότυχος.
Πλέον δεν υπάρχει πόλη, χωριό, γειτονιά, παμπ, πολυκατάστημα, αλλά και πολλά μικρά μαγαζιά, που δεν έχουν ένα όμορφα στολισμένο δέντρο. Στο Λονδίνο, το τεράστιο χριστουγεννιάτικο δέντρο που στήνεται κάθε χρόνο στην πλατεία Τραφάλγκαρ, από το 1947 είναι δώρο των Νορβηγών ως ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τους Βρετανούς για την στήριξη που τους παρείχαν κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου. Την εποχή εκείνη ο Νορβηγός Βασιλιάς και η κυβέρνηση της χώρας είχαν βρει καταφύγιο στο Λονδίνο από όπου και οργάνωσαν ένα μεγάλος μέρος της Νορβηγικής αντίστασης.
Το χριστουγεννιάτικο μήνυμα του μονάρχη
Το χριστουγεννιάτικο μήνυμα τoυ εκάστοτε μονάρχη είναι πάντα ένα από τα πιο δημοφιλή προγράμματα στην τηλεόραση την ημέρα των Χριστουγέννων. Πέρυσι αυτή τη μέρα, 24 εκατομμύρια άνθρωποι συντονίστηκαν για να ακούσουν την βασίλισσα Ελισάβετ. Η παράδοση ξεκίνησε από τον Βασιλιά Γεώργιο τον Ε’ τον προπάππου του σημερινού Βασιλιά Καρόλου Γ’ , όταν το 1932, έκανε την πρώτη ομιλία μέσω ραδιοφώνου.
Το πρώτο μήνυμα του Γεωργίου του Ε’ γράφτηκε από τον Άγγλο συγγραφέα Ράντγιαρντ Κίπλινγκ και μεταδόθηκε ζωντανά από ένα στούντιο που δημιουργήθηκε για αυτό το σκοπό στο κτήμα Σάντρινγκχαμ. Αυτό συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια μέχρι που το 1957, οπότε και η βασίλισσα Ελισάβετ έκανε την πρώτη τηλεοπτική βασιλική χριστουγεννιάτικη ομιλία. Έκτοτε έδινε μια ομιλία σχεδόν κάθε χρόνο η οποία συνήθως αναφερόταν στην κατάσταση του κόσμου και τη βρετανική πολιτική.
Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται η φετινή ομιλία του Βασιλιά Καρόλου του Γ’ που θα είναι και η παρθενική του. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του παλατιού τo πρώτο χριστουγεννιάτικο μήνυμα «της Αυτού Μεγαλειότητας» γυρίστηκε στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου στο κάστρο του Ουίνδσορ. Ενώ όπως επισημαίνεται το χριστουγεννιάτικο δέντρο που φαίνεται στο βίντεο στολίστηκε «με στολίδια από βιώσιμα υλικά συμπεριλαμβανομένου χαρτιού και γυαλιού καθώς και φυσικών προϊόντων, όπως κουκουνάρια». Μετά την ηχογράφηση του χριστουγεννιάτικου μηνύματος «το χριστουγεννιάτικο δέντρο επαναχρησιμοποιήθηκε από το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου για να το απολαύσουν οι επισκέπτες», σημειώνει η ανακοίνωση του παλατιού.
Δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων ή αλλιώς Boxing Day
Η δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων γνωστή και ως Boxing Day στην Βρετανία και άλλες χώρες της Κοινοπολιτείας και είναι αργία. Τα μαγαζιά όμως είναι ανοικτά καθώς την μέρα αυτή ξεκινάνε και οι χειμερινές εκπτώσεις. Παραδοσιακά οι τιμές των προϊόντων πέφτουν πολύ χαμηλά και γι’ αυτό τα μαγαζιά γεμίζουν με κόσμο. Είναι χαρακτηριστικές οι εικόνες με ουρές ανθρώπων να περιμένουν να μπουν στα πολυκαταστήματα.
Αν και υπάρχουν πολλές θεωρίες για την προέλευση των παραδόσεων της ημέρας αυτής, γενικά πιστεύεται ότι ξεκίνησε την Βικτωριανή εποχή, τον 19ο αιώνα, όταν οι πλούσιοι έκαναν δώρα στους μη έχοντες την επόμενη των Χριστουγέννων. Κάποιες φορές μάλιστα τους έδιναν τα δώρα που είχαν λάβει από φίλους και συγγενείς και δεν τους άρεσαν. Μια άλλη εκδοχή λέει ότι τη μέρα αυτή οι έχοντες έκαναν φιλανθρωπικές δωρεές σε κουτιά με φαγητό και άλλες προμήθειες στους αναξιοπαθούντες. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της μέρας αυτής είναι ότι οι Άγγλοι απολαμβάνουν ποδόσφαιρο καθώς για την Premiership δεν είναι αργία και το πρωτάθλημα συνεχίζεται κανονικά.
Οι Χριστουγεννιάτικες κάρτες
Η βρετανική χριστουγεννιάτικη παράδοση της αποστολής καρτών χρονολογείται από το 1843. Την εποχή εκείνη, σύμφωνα με έναν αστικό μύθο, κάποιος κύριος με το όνομα σερ Χένρι Κολ δεν είχε χρόνο για να στείλει προσωπικά μηνύματα για τα Χριστούγεννα. Γι αυτό το λόγο ζήτησε από τον καλλιτέχνη Τζόν Κάλκοτ να του σχεδιάσει μια κάρτα που θα μπορούσε να στείλει σε πολλούς αποδέκτες. Και έτσι γεννήθηκαν οι χριστουγεννιάτικες κάρτες.
Ο Μαύρος Αϊ-Βασίλης του Μπέλφαστ
Το 1976 ο τότε αρχιμανδρίτης του καθεδρικού ναού του Μπέλφαστ, Σάμι Κουκς, θέλοντας να βοηθήσει φιλανθρωπικές οργανώσεις κατά την διάρκεια των γιορτών των Χριστουγέννων κάθισε έξω από το ναό και ζητούσε χρήματα από τους περαστικούς. Η πρώτη του προσπάθεια πήγε αρκετά καλά και γι’ αυτό την επανέλαβε και την επόμενη χρονιά, όπου πήγε ακόμη καλύτερα.
Αυτό το «κάτσε έξω» συνεχίστηκε με τα χρόνια και πλέον αποτελεί έθιμο της περιοχής. Έτσι κάθε χρόνο τέτοιες μέρες ο αρχιμανδρίτης του ναού με το μαύρο ράσο του, κάθετε έξω από την εκκλησία και μαζεύει χρήματα. Πλέον οι δωρεές «του μαύρου Αι Βασίλη» γίνονται και διαδικτυακά και συγκεντρώνουν χιλιάδες στερλίνες για φιλανθρωπικούς σκοπούς.