Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων-Εκδήλωση Μνήμης: Τα Ηρωϊκά Βουρλά της Μικράς Ασίας

απο Cyclades Open

Μια σημαντική εκδήλωση θα λάβει χώρα την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου στο θεατρικό μουσείο Ιάκωβος Καμπανέλλης, καθώς ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων θα παρουσιάσει το ντοκιμαντέρ “Τα ηρωικά Βουρλά της Μικράς Ασίας”.

Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών. Αναπόσπαστο κομμάτι των εκδόσεων του ΙΔΙΣΜΕ αποτελεί η δημιουργία ιστορικών ντοκιμαντέρ. Η ενδελεχής και συστηματική επιστημονική έρευνα σε συνδυασμό με την απαιτούμενη τεχνογνωσία, συμβάλλουν στην παραγωγή ντοκιμαντέρ αναγνωρισμένης αξίας με σημαντικές διακρίσεις.

Τα Βουρλά της Μικράς Ασίας ήταν μια δεύτερη Νάξος, με πληθυσμό στις αρχές του 20ου αιώνα πάνω από 30.000 Έλληνες, γράφει στο βιβλίο του “Νεότερη Ιστορία της Νάξου”, τ. Β’, ο φιλόλογος και πρώην βουλευτής Κυκλάδων Νίκος Ι. Λεβογιάννης.

Οι Ναξιώτες των Βουρλών ήταν συντριπτικά οι περισσότεροι από τους εκεί Έλληνες, αναφέρει ο Ν. Λεβογιάννης. ” Από τους 30.000 Έλληνες κατοίκους την περίοδο 1900-1907 οι 20.000 ήταν Ναξιώτες. Οι Ναξιώτες των Βουρλών, εργάτες στα αμπέλια της περιοχής αρχικά, εξελίχτηκαν σε σπουδαίους οικονομικούς, κοινωνικούς και πνευματικούς παράγοντες της πόλης. Ίδρυσαν εκκλησιές, σχολεία, ορφανοτροφεία κ.λπ., ενώ ανέδειξαν επιστήμονες, εμπόρους, μεγαλοκτηματίες κ.λπ.”

Από τη Νάξο-κυρίως απ’ τα ορεινά χωριά της-τα Βουρλά ήταν ο κατ’ εξοχήν τόπος προορισμών Ναξιωτών που μετανάστευαν στην Μικρά Ασία. “Πολλοί”, όπως αναφέρει στο βιβλίο “Νάξος και Βουρλά” ο Γιώργης Χουζούρης, “εγκαταστάθηκαν μόνιμα στα Βουρλά, ενώ άλλοι μετακινούνταν από εποχικά μεταξύ των δύο τόπων. Αυτή η επικοινωνία Νάξου-Βουρλών είχε σαν αποτέλεσμα την δημιουργία αδελφικών σχέσεων και την απόκτηση κοινών βιοτικών και πολιτισμικών στοιχείων”. 

Η Νίκη Κεφαλά, απόγονος Βουρλιώτικης οικογένειας, με καταγωγή από τον Δανακό της Νάξου γράφει σχετικά σε μια ανάρτηση στην προσωπική της σελίδα στο facebook δίνοντας το στίγμα της εκδήλωσης:

“Δεν ξέρω αν ζει ακόμα κάποιος παλιός Βουρλιώτης… Πέρασε ήδη ένας αιώνας από τον διωγμό… Οι μνήμες παραμένουν νωπές… Όμως γι’ αυτούς που έφυγαν είμαστε εμείς εδώ, να τους θυμηθούμε, να μιλήσουμε για τον τόπο που έζησαν και πρόκοψαν, για όσα έμειναν πίσω, για όσα χάθηκαν…

Χρέος μας να μεταφέρουμε την προφορική παράδοση της ιδιαίτερης πατρίδας μας ολοζώντανη στις κατοπινές γενιές.

Ο πατέρας μου αν ζούσε, θα ήταν σήμερα 101 χρόνων… το ταξίδι της οικογένειας μας από τον Δανακό της Νάξου ως τα Βουρλά της Μικράς Ασίας κι από κει στα προσφυγικά της Καισαριανής,θα σας το διηγηθώ εγώ στη θέση του…Με μεγάλη χαρά και συγκίνηση σας προσκαλούμε στην εκδήλωση για τα Βουρλά της καρδιάς μας!”

Τα Βουρλά ή ο Βουρλάς, (Ούρλα στα τουρκικά), ήταν μετά από τη Σμύρνη, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη των μικρασιατικών παραλίων, χτισμένη κοντά στην αρχαία ελληνική πόλη των Κλαζομενών, ανατολικά της Ερυθραίας, της οποίας ήταν και πρωτεύουσα. Τα Βουρλά υπήρξαν μια από τις σημαντικότερες πόλεις του ελληνικού κόσμου στις αρχές του 20ου αιώνα, ένα οικονομικό, πνευματικό και διοικητικό κέντρο μιας εύπορης περιοχής με έντονη εμπορική και βιοτεχνική δράση και πλούσια πνευματική ζωή.

Το ντοκιμαντέρ εξετάζει την ιστορία των Βουρλών μέσα από ποικίλες μαρτυρίες, ενώ παράλληλα εμπλουτίζεται με πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό.

Τα ηρωικά Βουρλά της Μικράς Ασίας

Σκηνοθεσία: Ειρήνη Σαρίογλου Μουσική: Γιώργος Παπαχριστούδης

Παρασκευή 25 Νοεμβρίου

Θεατρικό Μουσείο Ι. Καμπανέλλης (περιοχή Γρόττα)

Ώρα έναρξης: 18:30

Είσοδος ελεύθερη

Μια μαρτυρία ακόμα από τη Νίκη Κεφαλά, που μοιράστηκε στο facebook, όταν πρόσφατα επισκέφτηκε τα Βουρλά της Μ. Ασίας…ένα ταξίδι στις ρίζες που πιάνουν ένα γύρω την καρδιά και χτυπούν μαζί της σε κάθε παλμό, χωρίς να λογαριάζουν σύνορα, φέρνοντας δάκρυα στα μάτια και συντηρώντας “την γλυκιά μνήμη”…

Στα μισά του 19ου αιώνα, γύρω στα 1860, κάτοικοι της ορεινής κυρίως Νάξου, αναζήτησαν καλύτερη ζωή στα παράλια της Μικράς Ασίας.

Ο ένας έφερε τον άλλον, κι εκεί στα Βουρλά, στην φιλόξενη χερσόνησο της Ερυθραίας, έστησαν τη μικρή τους κοινωνία, έστησαν τη Νάξο της Ανατολής, έστησαν τη νέα τους ζωή!

Εύφορη η γη κι αυτοί μαέστροι της, την αγκάλιασαν, την δούλεψαν, την πότισαν με τον ιδρώτα τους, την έκαναν να πολυκαρπίσει!

Σαν πλησίαζε ο τρύγος, τα σταφύλια λένε, κρέμονταν σε τροφαντά χρυσά τσαμπιά κι οι αμπελώνες γέμιζαν γέλια, πειράγματα και τραγούδια!

Παρέκει, σε μεγάλα καζάνια, γυναίκες ετοίμαζαν το φαγητό των τρυγητών, τα μποστάνια γεμάτα ζαρζαβάτια μεστά, πρόσφεραν μελιτζάνες, πιπεριές, ντομάτες, μυρωδικά…

«Μελιτζάνες αμπελίσιες» τις έλεγε η αδελφή του πατέρα μου, η Θεία Ασημίνα, έτσι τις λέω κι εγώ και τις μαγειρεύω όλο το καλοκαίρι…

-Να πετάς και δυό τρεις ρόγες από σταφύλι στη κατσαρόλα κόρη μου!…

Προικισμένη μαγείρισσα η πρωτότοκη των παππούδων μου, σαν έφτασε προσφυγοπούλα στην «Ελλάδα», για να βοηθήσει την χήρα μάνα που ξενόπλενε, μαγείρευε στα πλούσια σπίτια, εκεί που…

– «Οι λουσούδες μωρσή δεν ξεχωρίζανε το αλάτι από τη ζάχαρη! ιπιιιι! φωτιά να μη τσι κάψει!»

Αχ, οι θύμησες!…

Από το λιμάνι της Σκάλας στα Βουρλά, ξεκινούσε το ταξίδι της η σταφίδα σε ολόκληρο το κόσμο και μαζί της ταξίδευαν γλώσσες, τραγούδια, ήθη και έθιμα ενός τόπου με αδιάκοπη προκοπή, αστείρευτη παιδεία και πλούτο δουλεμένο!

Τα Βουρλά έγιναν γνωστά για τις μεγαλόπρεπες εκκλησίες της Παναγίας της Βουρλιώτισσας και του Άη Γιώργη, την απαράμιλλου κάλλους Αναξαγόρειο Σχολή με περισσότερους από 2000 μαθητές, τα όμορφα δίπατα αρχοντικά τα γεμάτα μπερεκέτια, τους φιλόξενους, κουβαρντάδες και γλεντζέδες κατοίκους τους!

Οι μαχαλάδες των Τούρκων χωριστοί από των Ελλήνων, από την άλλη μεριά του Ντερέ, του ποταμού που καλοπότιζε την πεδιάδα, μα με την καθημερινότητα κοινή να κυλάει αρμονικά σε έναν τόπο ευλογημένο…

Ώσπου ήρθε η φωτιά! Και το μαχαίρι!

Τίποτα δεν άφησαν πίσω τους… Μόνο πόνο κι ερημιά!

Του παππού μου του Κωνσταντή του πήραν το κεφάλι οι Τσέτες…

Η γιαγιά μου η Χρυσώ με τη μεγαλύτερη κόρη, δυό μικρότερα παιδιά να την κρατάνε από τη φούστα, τον πατέρα μου το Νικολή στην αγκαλιά κι ένα ακόμα στη κοιλιά έτρεξε προς τη θάλασσα, προς τη σωτηρία…

Το ένα της κορίτσι ξέφυγε από τη φούστα μέσα στο χαμό και χάθηκε για πάντα!…

Έφτασαν πρόσφυγες στο Πειραιά κι από κει στα «προσφυγικά» της Καισαριανής…

Κανείς τους δεν ξαναγύρισε ποτέ στη Νάξο…

Σ´ ένα γύρισμα της ζωής, πριν από 16 χρόνια, ήρθα για δουλειά εδώ στη Νάξο κι ο πατέρας μου μ´ έστειλε στο Δανακό…

Ανοιξιάτικο βραδάκι βρέθηκα στη μικρή του πλατεία και μπήκα στο καφενέ του Βάσιλα…

Μου πρόσφερε το νοστιμότερο αρσενικό τυρί που όμοιο του δεν ξανάφαγα από τότε – μπορεί να έφταιγε και η ρακή- και πλαί στην αναμμένη ξυλόσομπα- ο Ζάς δεν αστειεύεται ακόμα και τον Απρίλιο – μου μίλησε για το χωριό…

Τον προπάππο μου δεν τον είχε ακουστά, όμως μου είπε να γυρίσω μέρα και να πάω να βρω «την καρυδιά του Κεφαλά»…

Γύρισα και μέσα σε πέτρες και χαλάσματα στο τέλος του χωριού, βρήκα το δένδρο ή το παιδί του…

Το επίθετο μου δεν φαίνεται να το φέρει πιά άνθρωπος εδώ στο νησί, όμως το ξανάκουσα να αναφέρεται στο προαύλιο της εκκλησίας της Παναγίας στο Φιλώτι, πριν κάποια χρόνια, όταν σε μια εκδήλωση για τους Μικρασιάτες της Νάξου, ο ομιλητής διάβασε ονόματα από το μητρώο αρρένων της εποχής εκείνης!…

“Κεφαλάς”, είπε!

Οι ρίζες φέρνουν δάκρυα στα κλαδιά όσα χρόνια κι αν περάσουν κι εκείνες είναι που θα τα κάνουν πάντα να ανθίζουν!

Περισσότερα στο δελτίο τύπου του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων που ενδέχεται να κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες…

Δείτε επίσης