Έφυγε από τη ζωή σήμερα το μεσημέρι στην Αθήνα ο γλύπτης και ζωγράφος Γιώργος Πολυκράτης, σε ηλικία 91 ετών.
Ο Ιώργης τσι Μαριάς του Γλεζογιώργη, ο (Γ)Ιωργίτης, γεννήθηκε στ’ Απεράθου της Νάξου το 1931. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στο χωριό. Ορφάνεψε μικρός από πατέρα και μαζί με τη μάνα του, τη Μαριά του Γλεζογιώργη και τα τρία αδέλφια του, μετανάστευσαν στην Αθήνα, όπου σε δυσχερέστατες οικονομικές συνθήκες, που ξεπερνούσαν κατά πολύ τα όρια της φτώχειας όπως νοούνται σήμερα, κατόρθωσαν να σπουδάσουν και οι τέσσερις. Ήταν η θέληση από σμυρίγλι που αποτελούσε όλες κι όλες τις αποσκευές τους από το χωριό. Τις ίδιες αποσκευές κουβαλούσαν πολλά απεραθιτόπουλα της εποχής που διέπρεψαν στις επιστήμες. Ο Σταυρής, ο μεγάλος του αδελφός δουλεύοντας ράφτης και πηγαίνοντας στο νυχτερινό γυμνάσιο έγινε φιλόλογος. Η αδελφή του Ειρήνη το ίδιο. Ο μικρότερος, Στέφανος, φιλόλογος και κατόπιν γιατρός. Ο ίδιος σπούδασε γλυπτική στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με καθηγητή τον Μιχάλη Τόμπρο. Συνέχισε με σπουδές χαλκοχυτικής στο χυτήριο του Β. Bearzi στη Φλωρεντία (1962-1964). Πραγματοποίησε ελεύθερες σπουδές ζωγραφικής στη Φλωρεντία, ενώ στο Fabriano εξοικειώθηκε με την τεχνική της νωπογραφίας κοντά στο F. Lorandi.
Πήρε μέρος σε πάμπολλες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε χώρες της Ευρώπης. Βραβεύτηκε επανειλημμένα και μεταξύ άλλων από την Ιταλική Ακαδημία. Το έργο του συχνά τιμήθηκε με βραβεία και διακρίσεις στην Ιταλία, την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη. Έλαβε μέρος σε πολλούς διαγωνισμούς, εθνικές και διεθνείς εκθέσεις με ζωγραφική και γλυπτική και εξέθεσε στα πιο σημαντικά κέντρα τέχνης στην Ιταλία.
Η πρώτη του ατομική έκθεση ήταν το 1964 στη Φλωρεντία. Ακολούθησαν ακόμη 43 σε ευρωπαϊκές πόλεις. Το 1971 παίρνει μέρος στην 20η διεθνή Biennale της Φλωρεντίας με έργα ζωγραφικής και γλυπτικής μεγάλων διαστάσεων. Το 1978 η Accademia Italia του απονέμει χρυσό μετάλλιο για την προσφορά του στον ιταλικό χώρο. Το 1989 συμμετέχει στο διαγωνισμό της C.N.A. (Εθνική Συνομοσπονδία Χειροτεχνίας στην Ιταλία) σε συνεργασία με το δήμο του Prato, όπου τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο, ήτοι χρυσό μετάλλιο και διοργάνωση έκθεσης με έξοδα του δήμου στο Palazzo Pretorio.
Τα γλυπτά του, σε γύψο, πηλό, κερί, χαλκό και ξύλο, έχουν ως κύριο θέμα την ανθρώπινη μορφή, η οποία εμφανίζεται σε συνθέσεις ή αποσπασματικά. Από το ρεαλισμό των πρώτων γλυπτικών του δημιουργιών θα περάσει σε έργα με αφαιρετικά και γενικευτικά στοιχεία, στα οποία, ωστόσο, μπορεί κανείς να αναγνωρίσει φυσικές φόρμες. Παράλληλα, το έργο του παρουσιάζει επιρροές από την αρχαϊκή γλυπτική και τον εξπρεσιονισμό.
Η θεματογραφία των ζωγραφικών του έργων περιλαμβάνει προσωπογραφικές συνθέσεις, βουκολικά τοπία, αρχαία ερείπια, περιστέρια, μουσικά όργανα και συνδυασμούς αυτών των θεμάτων. Ένα θέμα που επανέρχεται συχνά και σχετίζεται με εμπειρίες της παιδικής του ηλικίας είναι η μητρότητα.
Η ζωγραφική του διακρίνεται για το αδρό σχέδιο, την περιορισμένη χρωματική κλίμακα, τις λιτές διατυπώσεις και την αφαιρετική διάθεση. Συχνά απουσιάζουν από τις ανθρώπινες μορφές τα ατομικά χαρακτηριστικά, ενώ οι μορφές είναι σκληρές, ακίνητες, αυστηρές και συχνά διαβρωμένες, σαν να πρόκειται για αρχαιολογικά ευρήματα. Επιδράσεις υφολογικές από τα κυκλαδίτικα ειδώλια συνδυάζονται, με φαντασία, με εξπρεσιονιστικά παραμορφωμένες φόρμες, κυβιστικές και κονστρουκτιβιστικές αξίες.
Τα θέματα του αποδίδονται με λίγες, αλλά τονισμένες γραμμές, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζεται μια αυστηρή δόμηση της ζωγραφικής επιφάνειας. Επηρεασμένος από τη θητεία του ως γλύπτης, αξιοποίησε και στη ζωγραφική τις πλαστικές αξίες του φωτός και της σκιάς.
Ολόκληρο το έργο του Πολυκράτη, φέρει τη μελαγχολική και αυστηρή σφραγίδα, του γενικευμένου σχολίου, «η ζωή είναι ένα όνειρο», οδηγημένο από την ήρεμη απελπισία εκείνου που γνωρίζει από δοκιμασία το τρομερό αναπόφευκτο και την τραγική ομορφιά του πεπρωμένου.
Αιωρούμενος ή καλύτερα ακλόνητα καθισμένος με το προσεκτικό και απόμακρο προφητικό βλέμμα ανάμεσα σε δύο μεγάλους πολιτισμούς, διαφορετικά αρχαίους: τον δικό του, του Έλληνα των Κυκλάδων και εκείνο τον Φλωρεντινό που δέχτηκε με διακριτικότητα και ικανότητα αγάπης, ο Πολυκράτης δεν συνύφανε ψεύτικα συνδέματα, μα διατήρησε «την αρχαϊκή ανθρώπινη αξία», όπως γράφει ο Alfonso Gatto, της Ελλάδας του, προσθέτοντας όμως και την ανησυχία του γυμνού και όχι θριαμβευτικού ανθρώπου που από την καλύτερη Τοσκανική Αναγέννηση φτάνει ως το σήμερα.
Το 1992 ο δήμος Fabriano, στο πλαίσιο διεθνούς stage, του αναθέτει τη δημιουργία νωπογραφίας διαστάσεων 3,5 επί 7 μέτρων που έκτοτε κοσμεί την κεντρική είσοδο του σιδηροδρομικού σταθμού της πόλης. Το 2000 ο πολιτιστικός οργανισμός του δήμου Αθηναίων αφιερώνει στον Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς ατομική έκθεση ζωγραφικής με τίτλο: «Μορφή και μεταμόρφωση».
Έργα του βρίσκονται στο μουσείο Modigliani, στην πινακοθήκη της Καθολικής Μητρόπολης στη Νάξο και στους δήμους Φλωρεντίας, Farbiano, Αθηναίων και στην Κοινότητα Δρυμαλίας του δήμου Νάξου, καθώς σε πολλές ευρωπαϊκές γκαλερί και ιδιωτικές συλλογές.
Για την καλλιτεχνική προσφορά του έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και διακρίσεις στην Ιταλία (Α’ βραβείο «Pierro della Francesco», Arezzo, 1964 Χρυσό Μετάλλιο της Aεademia Italia, 1978 Α’ βραβείο «C.N.A.-Comune di Prato», Prato, 1988 κ.ά.).
Η βιογραφία του (Γ)Ιωργίτη συντάχθηκε με πληροφορίες από τις σελίδες Art & Life, Lefakis Galleries και Kapopoulos Fine Arts
Ασμυρίγλι
Από τη μαύρη γης των ορυχείων μας
άλλη σχολή
δεν είχε ο φτωχός μου ο τόπος.
Εκεί μας σπούδαξε
ο νεκρός πατέρας μου
το μόχθο.
Και μεις
πήραμ’ από τ΄ασμυριγλιού τη δύναμη
και πλάσαμε
τη θέληση από ασμυρίγλι
βαρειά και δυνατή
ν’ αντέχει στα χτυπήματα της μοίρας
και στη πυράδα της φωτιάς.
Κι’ ως ήρθε η ώρα του ξερριζωμού
απ’ τη γη μας
πήραμε ακόμη
μι’ ασμυριγλόπετρα μαζί μας
για να την έχει ο νους
γι’ ακόνι.
Στέφανος Πολυκράτης
Από την ποιητική συλλογή «Συμπληγάδες»