Όχι μόνο δεν επιτυγχάνονται οι επιδιωκόμενοι σκοποί του σχεδίου νόμου, αλλά δημιουργείται «δίκαιο δύο ταχυτήτων» και εντεύθεν ανασφάλεια δικαίου. Αυτή είναι η διαπίστωση που κάνει η Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων στις παρατηρήσεις για το νέο θεσμικό πλαίσιο περί υποκλοπών που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση.
Όπως αναφέρεται το πλαίσιο για τη «διαδικασία άρσης του απορρήτου είναι ελλιπές και παρίσταται επιτακτική η ανάγκη για εκσυγχρονισμό και εξαντλητική ρύθμισή του σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας. Εν τούτοις ο διακηρυσσόμενος στόχος δεν επιτυγχάνεται όσον αναφορά τις διατάξεις που αποσκοπούν στην διακρίβωση των ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων».
Αντιθέτως, μεταξύ άλλων η Ένωση τονίζει πως «το προωθούμενο νομοσχέδιο αποκλίνει από τις διατάξεις του ΚΠΔ καθώς δεν προβλέπεται η απαιτούμενη ειδική αιτιολογία της διάταξης άρσης του απορρήτου και επίσης σε σχέση με την στόχευση της άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών, όταν το μέτρο λαμβάνεται εις βάρος κατηγορουμένου ή και κατά τρίτου προσώπου, περιλαμβανομένου και του αμέτοχου στο έγκλημα, σύμφωνα με την ειδικότερη πρόβλεψη της παρ. 4 του άρθρου 254 ΚΠΔ».
Υπογραμμίζεται από την Ένωση πως «το περιεχόμενο της διάταξης άρσης του απορρήτου, ελλείπει ως στοιχείο της το αντικείμενο του μέτρου της άρσης, εάν δηλαδή αφορά το περιεχόμενο ή τα εξωτερικά στοιχεία της επικοινωνίας («δεδομένα κίνησης και θέσης» ή «μεταδεδομένα») συγκεκριμένου προσώπου ή εάν επιτρέπεται και στις περιπτώσεις που αφορούν αόριστο και άγνωστο αριθμό προσώπων, αλλά αρκεί η επικοινωνία να έλαβε χώρα εντός συγκεκριμένων γεωγραφικών ορίων».
Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων: Στο κενό ο περιορισμός των αδικημάτων
Επίσης, σημειώνεται πως «η δικαστική αρχή δεν δεσμεύεται από το απόρρητο της ελεύθερης ανταπόκρισης και επικοινωνίας χάριν διακρίβωσης των «ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων», με το άρ. 6 του σχεδίου νόμου η εν λόγω ειδική 3 ανακριτική πράξη καταστρώνεται για την διακρίβωση κάθε εγκλήματος, ανεξαρτήτως του εάν χαρακτηρίζεται ως «ιδιαίτερα σοβαρό» ή μη (βλ. και τίτλο άρθρου).
Παρά τον επικαλούμενο στην ΑΣΥΡ (αρ. 6) περιορισμό του καταλόγου των αδικημάτων για τη διακρίβωση των οποίων είναι δυνατό να αρθεί το απόρρητο των επικοινωνιών, στο πλαίσιο της συνταγματικής επιταγής για «διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων», εν τούτοις, στον κατάλογο των εγκλημάτων περιλαμβάνονται πλέον όλα τα κακουργήματα». Παρά ταύτα, τονίζεται, δεν συμπεριλήφθηκε το νεοεισαχθέν πλημμέλημα για την εκδικητική πορνογραφία (“revenge porn”).
Επιπλέον, στις διατάξεις του σχεδίου νόμου δεν προσδιορίζεται η έννοια του μέτρου της «άρσης του απορρήτου», ενώ γίνεται αναφορά σε «πράξεις άρσης του απορρήτου», δεν προκύπτει ευθέως το «εάν αυτές αφορούν την συνακρόαση των συνομιλιών, την ηχογράφησή τους, την απομαγνητοφώνησή τους, την διερμήνευσή τους καθώς και την μεταγενέστερη αποδεικτική αξιοποίησή τους, όπως έχει από καιρό επισημανθεί από την θεωρία».
Η αξιοποίηση του υλικού
Ειδική αναφορά γίνεται στην αξιοποίηση του υλικού που αποκτήθηκε με την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών. «Η πράξη της επιλογής του υλικού, το οποίο πρόκειται να επισυναφθεί στη δικογραφία, αποτελεί έκφραση και έκφανση της σχετικής προστασίας του απορρήτου, η οποία πρέπει να ανατίθεται αποκλειστικά στην δικαστική αρχή».
Όμως με τις προωθούμενες διατάξεις μόνον εμμέσως προκύπτει ότι με τον όρο που τίθεται δεν νοούνται λ.χ. απλώς οι παρεμβολές και οι συνακροάσεις των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων του θιγομένου, αλλά επίσης και η εγγραφή και η αποτύπωση των τηλεπικοινωνιών σε υλικό φορέα
«Σύμφωνα με τη νομολογία του ΕΔΔΑ, η αρμόδια δικαστική αρχή πρέπει αφενός να επιλέγει το υλικό, το οποίο κατατείνει όχι μόνο στην καταδίκη αλλά και στην αθώωση του κατηγορουμένου, αφετέρου να παρέχει στην υπεράσπιση τη δυνατότητα συμμετοχής στη διαδικασία επιλογής του υλικού. Καμία από τις δύο επιβαλλόμενες από το ευρωπαϊκό δίκαιο εγγυήσεις, όπως έχουν διαπλασθεί από τη νομολογία του ΕΔΔΑ, δεν έχουν περιληφθεί».
Η ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕΠ