Ιωάννης Μίλτου Παπαθανασίου (1905-2001): Ο  γιατρός από το Πολύδροσο Παρνασσίδος που αγάπησε τη Νάξο και τον αγάπησε κι εκείνη

Παλιό Φιλώτι

απο Cyclades Open

Ο Ιωάννης Παπαθανασίου γεννήθηκε το 1905 στη Σουβάλα (Πολύδροσο) Παρνασσίδος και ήταν το έβδομο και τελευταίο παιδί του Μίλτου και της Γιωργούς (Γεωργίας) Παπαθανασίου. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του εισήχθη στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1932.

Στη Νάξο εγκαταστάθηκε το 1933 ως αγροτικός ιατρός Φιλωτίου και των γύρω χωριών, στη θέση του αποβιώσαντος τότε πρώτου Φιλωτίτη ιατρού Εμμανουήλ Αριστείδου Γρατσία. Το 1940 κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο εκλήθη και υπηρέτησε ως ανθυπίατρος σε νοσοκομείο κοντά στο Μέτωπο και αργότερα έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Παντρεύτηκε την Αικατερίνη (Καίτη) Γρατσία (1910 – 1978), ξεχωριστή και αυτή προσωπικότητα αριστοκρατικής οικογένειας της Νάξου, αλλά δεν άφησαν απογόνους. Μάλιστα στις 5 Απριλίου του 1959 εκλέγεται ως κοινοτική σύμβουλος και στη συνέχεια πρόεδρος Φιλωτίου, η πρώτη γυναίκα με αυτό το αξίωμα στη Νάξο.

Ο ιατρός υπηρέτησε συνεχώς στο Φιλώτι μέχρι τη συνταξιοδότησή του από το δημόσιο το 1970. Από το 1970 μέχρι το 1983 συνέχισε τις ιατρικές του προσφορές, στο ιδιωτικό του ιατρείο στο Φιλώτι. Κατά την 50αχρονη ιατρική του παρουσία και σε πολύ δύσκολους καιρούς, δεν ήταν για τους Φιλωτίτες μόνο ο αγαπημένος τους προσωπικός ιατρός και παρηγορητής αλλά και ο κοινωνικός εξομολογητής και σύμβουλος τους σε όποιο θέμα τους απασχολούσε.

Η κοινωνική παρουσία και προσφορά του ήταν πολύπλευρη και καθοριστική στην προώθηση πρωτοπόρων για την εποχή του, αρχών και διαδικασιών, με στόχο τη βελτίωση του γεωργοκτηνοτροφικού τομέα, την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου και την προστασία του περιβάλλοντος.

Πιο συγκεκριμένα, οργάνωνε και ενθάρρυνε τους αγρότες στη μελισσοκομία, παράλληλα με την κύρια απασχόλησή τους, ενώ έγινε και ο ίδιος ενεργός μελισσοκόμος, αποκτώντας γνώσεις και εμπειρίες τις οποίες μετέφερε στους νέους μελισσοκόμους. Υλοποίησε σεμινάρια μελισσοκομίας από ειδικούς με τη δική  του πάντα παρουσία και συμβολή. Πρωτοπόρησε ως αμπελοκαλλιεργητής εισάγοντας νέες και άγνωστες μέχρι τότε στη Νάξο ποικιλίες επιτραπέζιων σταφυλιών.

Στήριζε, ενημέρωνε και συμβούλευε τους αγρότες σε αυτές τις σύγχρονες τότε παραγωγικές μεθόδους, που ο ίδιος εφάρμοζε. Επέμενε με προτροπές και συμβουλές του προς τους κτηνοτρόφους, για τη γενετική βελτίωση των ζώων και τη μετάβαση της τότε κτηνοτροφίας από την ανεξέλεγκτη ελεύθερη βοσκή στην ελεγχόμενη, για καλλίτερο παραγωγικό  αποτέλεσμα και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Προς το σκοπό αυτό οργάνωνε ενημερωτικές συναντήσεις των κτηνοτρόφων, με την παρουσία κτηνιάτρων και άλλων ειδικών. Αγωνιζόταν κατά της ζωοκλοπής, της αρχαιοκαπηλίας, των αγροζημιών και των αντιδικιών μεταξύ των αγροτών. Λόγω του κύρους και της αναγνώρισης που είχε από τους πολίτες, παρενέβαινε χωρίς δισταγμό, με συστάσεις στους παραβάτες και αντίδικους, ακόμη και με δημόσιες προφορικές και γραπτές θέσεις και καταγγελίες του επί των θεμάτων αυτών. Κινητοποιούσε τους κατοίκους, ιδιαίτερα τους νέους και πρωτοστατούσε με τη συμμετοχή του στις δενδροφυτεύσεις εντός οικισμού και σε βουνώδεις περιοχές γύρω από το χωριό.

Για να επηρεάσει αποτελεσματικότερα την προώθηση και επίλυση των αγροτικών θεμάτων, συμμετείχε ενεργά στις τοπικές συνεταιριστικές οργανώσεις των αγροτών. Πάντα πρωτοπόρος με προτάσεις και διεκδικήσεις για τη στήριξη των αγροτών. Με την ίδια σκέψη και σκοπό αναμείχτηκε στα αυτοδιοικητικά πράγματα, πάντα ανεξάρτητος πολιτικά και αδέσμευτος, μακριά από τοπικές ομάδες προσωπικών συμφερόντων και σκοπιμοτήτων. Το 1954 εκλέγεται με ποσοστό 65% πρόεδρος της Κοινότητας Φιλωτίου.

Η εκλογή του προκάλεσε τις αντιδράσεις μέρους των κατοίκων και τοπικών παραγόντων  διαφωνούντων με τις πρωτοποριακές του θέσεις, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να απολυθεί από τη θέση του αγροτικού ιατρού, ως θέση μη συμβατή με την ιδιότητα του προέδρου της κοινότητας. Η μεγάλη συμπαράσταση των κατοίκων και προσωπικοτήτων της Νάξου, ανεξαρτήτως πολιτικών τοποθετήσεων, οδήγησαν με τις προς την κυβέρνηση παρεμβάσεις τους στην επαναπρόσληψή του.

Οι αντιδράσεις για την επαναπρόσληψη του συνεχίστηκαν με αποτέλεσμα να οδηγηθεί σε παραίτηση από το αξίωμα του προέδρου, αφού ήταν πλέον αδύνατη για αυτόν η παράλληλη άσκηση των καθηκόντων προέδρου και ιατρού. Δεν παραιτείται όμως και από το συνεχές ενδιαφέρον του για την πρόοδο και την ανάπτυξη της αγαπημένης του δεύτερης πατρίδας.

Παρεμβαίνει, προτείνει και συγκρούεται με αναχρονιστικές αντιλήψεις και μικροσυμφέροντα βάζοντας πάντα το γενικό συμφέρον πάνω από το ατομικό, όπως για:

α) τη δημιουργία  δεύτερης μεγάλης πλατείας δυτικά της σημερινής, κατά τη φάση κατάτμησης του Λιοϊριού σε οικόπεδα, κάτι που τότε ήταν ρεαλιστικό, εφικτό και συμφέρον για τους ιδιοκτήτες των οικοπέδων και σημαντικότατο για το Φιλώτι

β) την κατασκευή σύγχρονου νεκροταφείου εκτός οικισμού, με τη δημιουργία οικογενειακών τάφων, επειδή το υφιστάμενο βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και είναι ακατάλληλο και ανεπαρκές για τις ανάγκες των μόνιμων κατοίκων και των ξενιτεμένων, που επιθυμούν ως τελευταία κατοικία  τον τόπο των προγόνων τους

γ) την απόκτηση ακινήτων από την κοινότητα και την αξιοποίηση τους για τη διάνοιξη δρόμων, δημιουργία χώρων στάθμευσης και λοιπών δραστηριοτήτων προς όφελος των κατοίκων, την αγροτική και τουριστική ανάπτυξη.

Το ασυμβίβαστο του χαρακτήρα, το πάθος και το πείσμα που τον διέκριναν στην υλοποίηση των προοδευτικών ιδεών του, είχε σαν αποτέλεσμα να παρουσιάζονται από μερίδα των τοπικών παραγόντων που επηρέαζαν τη κοινή γνώμη, ως παράλογες και ανεφάρμοστες οι τότε απόψεις του, οι οποίες σήμερα πλέον θεωρούνται λογικές και εφαρμόσιμες.

Αυτή ήταν και η βασική αιτία, παρά την αγάπη και την εμπιστοσύνη που του είχαν οι ψηφοφόροι,  να μην εκλεγεί πρόεδρος Φιλωτίου το 1978 και 1982, όταν σε προχωρημένη ηλικία αλλά ακμαίος βιολογικά και πνευματικά, έθεσε υποψηφιότητα για να κάνει πράξη, έστω και καθυστερημένα, τις θέσεις και τις ιδέες του πάνω στα τοπικά θέματα. 

Παρ’ όλα αυτά δεν απογοητεύεται και συνεχίζει να ενδιαφέρεται έμπρακτα μέχρι το τέλος της ζωής του, για την πρόοδο του τόπου που έζησε για πάνω από 60 χρόνια, που αγάπησε και αγαπήθηκε όσο κανένας άλλος. Έτσι το 1984 χρηματοδοτεί με το ποσό των 500.000 δρχ. την αγορά, οργάνωση και λειτουργία μεγάλης συλλογής αξιόλογων βιβλίων σε χώρο της βιβλιοθήκης Φιλωτίου στο Πάνω Σχολειό, η οποία τιμητικά  ονομάστηκε  «Πτέρυγα Ιωάννη Παπαθανασίου». Η προσφορά του αυτή έγινε στη μνήμη των γονέων του από αγάπη στην νεολαία του Φιλωτιού, με την ευχή του αυτή να συντελέσει στην άνοδο του μορφωτικού τους επιπέδου. Σήμερα τον ενθυμούνται οι παλαιότεροι, τον μακαρίζουν και ομολογούν, ακόμη και αυτοί που δεν τον στήριζαν τότε, πόσο επίκαιρα και σωστά ήταν όλα εκείνα που έλεγε και πόσα θα είχε κερδίσει το Φιλώτι αν τον άκουγαν.

Ψυχοκόρη του υπήρξε από μικρή ηλικία η Ειρήνη του Λυμοκοντόρου (Ειρήνη Μανιού – Βασιλάκη) η οποία από αγάπη και  ευγνωμοσύνη στο πρόσωπο του αείμνηστου ιατρού ονόμασε την κόρη της Γεωργία, στη μνήμη της μητέρας του. Το 2002 ο εγγονός του αδελφού του Τάσου επισκέφθηκε την Νάξο και ο κύριος λόγος ήταν να γνωρίσει από κοντά το μέρος που έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ο αγαπημένος τους θείος.

Κάποιος καταστηματάρχης, όταν γνωρίστηκαν και κουβέντιασαν του είπε: «Ένα μόνο θα σου πω για τον γιατρό. Ήταν ο μόνος βουνίσιος (επειδή ζούσε στο Φιλώτι) ο οποίος εξελέγη πρόεδρος στην Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου, για να αντιληφθείς πόσο το νησί εκτιμούσε και αναγνώριζε το έργο του γιατρού Γιάννη Παπαθανασίου».

Ο Ιωάννης Παπαθανασίου άνηκε στους ανθρώπους εκείνους που αποτελούσαν ένα δημιουργικό και ευεργετικό κύτταρο της κοινωνίας, γιατί έξω από το λειτούργημά του, το οποίο άσκησε με ανιδιοτέλεια, άπλωσε την δραστηριότητα του σε ποικίλους τομείς της ζωής του Φιλωτίου και της Νάξου γενικότερα. Το έσω ανήσυχος ήταν το σύνθημα της ζωής που τον διέκρινε.

Ήθελε τον συνάνθρωπό του ενεργητικό, προοδευτικό και δραστήριο. Η αποδοχή και η εκτίμηση που τύγχανε στο νησί ήταν καθολική. Στις 18 Σεπτεμβρίου του 2001 και σε ηλικία 96 ετών, έφυγε από τη ζωή και κηδεύτηκε δυο ημέρες αργότερα στον τόπο καταγωγής του, στους τάφους των γονέων και των αδελφιών του, όπως είχε ζητήσει με ιδιόχειρο σημείωμα του.

Ο γιατρός Ιωάννης Παπαθανασίου συγχαίρει τους πρωτεύσαντες, αλλά και όλους τους δρομείς, στον 1ο Αγώνα Δρόμου Υγείας το 1983

Κάθε καλοκαίρι από το 1983 και συγκεκριμένα στις 13 Αυγούστου, στα πλαίσια των εκδηλώσεων του Αθλητικού Μορφωτικού Συλλόγου Φιλωτίου, διοργανώνεται ο αγώνας «Δρόμος Υγείας: Ιωάννης Παπαθανασίου» εις μνήμην του αλησμόνητου Γιατρού, για την 50χρονή ιατρική και κοινωνική του προσφορά στο κεφαλοχώρι των Κυκλάδων.

Δείτε επίσης