Πολύ υψηλές, για την εποχή, τιμές θερμοκρασίας στην επιφάνεια της θάλασσας (SST) καταγράφουν οι δορυφόροι και πλωτά όργανα στη Δυτική Μεσόγειο το δεύτερο μισό του Μαΐου 2022.
Η παρατεταμένη περίοδο υψηλών θερμοκρασιών στην ατμόσφαιρα στις χώρες της Δυτικής Μεσογείου κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα που κατέρριψε ρεκόρ πολλών δεκαετιών, είχε επίπτωση και στη θερμοκρασία της θάλασσας. Ο παραπάνω χάρτης δείχνει την απόκλιση της SST τη Δευτέρα 23 Μαΐου 2022 από τη μέση τιμή της περιόδου 1982-2011 όπως καταγράφηκε από δορυφόρους. Τοπικά οι αποκλίσεις ξεπερνούν τους +5°C στον Κόλπο του Λέοντα στη Νότια Γαλλία και στη Βαλεαρική Θάλασσα στην Ανατολική Ισπανία. Πρόκειται για έναν καύσωνα της θάλασσας που η διάρκειά του είναι μεγαλύτερη από του υπερκείμενου ατμοσφαιρικού αέρα, ο οποίος έχει ήδη υποχωρήσει.
Τι ονομάζουμε “καύσωνα της θάλασσας” και πώς δημιουργείται;
Οι μεγάλες ποσότητες θερμότητας τις οποίες απορροφά ο ωκεανός, ως αποτέλεσμα της συνεχούς αλληλεπίδρασής του με την ατμόσφαιρα, μπορούν υπό συνθήκες να δημιουργήσουν μια ανώμαλη και παρατεταμένη αύξηση της θερμοκρασίας των επιφανειακών (αλλά και των βαθύτερων) στρωμάτων της θάλασσας. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται “καύσωνας της θάλασσας” (marine heatwave στη διεθνή βιβλιογραφία) – σε αντιστοιχία με τον ατμοσφαιρικό καύσωνα-, και παρατηρείται με ολοένα και αυξανόμενη συχνότητα (σε σχέση με την περίοδο 1925-2016), ιδιαίτερα την τελευταία 20ετία σε διάφορες περιοχές του παγκόσμιου ωκεανού. Δύο είναι οι κύριοι παράγοντες που δημιουργούν τον καύσωνα της θάλασσας:
- Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες και η άπνοια στην ατμόσφαιρα που δεν ευνοεί την ανάμειξη των επιφανειακών νερών με τα βαθύτερα και πιο ψυχρά νερά
- Ωκεάνια ρεύματα που μεταφέρουν θερμές μάζες νερού από άλλες λεκάνες
Μερικές από τις επιπτώσεις του καύσωνα της θάλασσας:
Σε αντίθεση με τους καύσωνες στην ατμόσφαιρα, οι επιπτώσεις των καυσώνων στη θάλασσα δεν είναι ορατές στο ανθρώπινο μάτι αμέσως. Οι κυριότερες από αυτές εντοπίζονται σε θαλάσσιους οργανισμούς οι οποίοι πεθαίνουν (π.χ. Βορειοδυτική Μεσόγειος 2003) ενώ πολλά θαλάσσια είδη μεταναστεύουν μη μπορώντας να ανταπεξέλθουν στις υψηλές θερμοκρασίες της θάλασσας (π.χ. Αυστραλία 2011), με τη θέση τους κάποιες φορές να παίρνουν καινούρια είδη, προκαλώντας μια απότομη και τεράστια αναδιοργάνωση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Αυτό, έχει σαν αποτέλεσμα τεράστιο διατροφικό και οικονομικό πλήγμα στις κοινωνίες οι οποίες βασίζονται στην αλιεία. Επίσης, ο οικονομικός αντίκτυπος στη βιομηχανική αλιεία μπορεί να δημιουργήσει μέχρι και εντάσεις μεταξύ χωρών.