Βρισκόμαστε στην αυγή μιας νέας χρονιάς και το μόνο αισιόδοξο που υπάρχει, είναι οι ευχές μας για ένα καλύτερο 2022 κι η ελπίδα που θέλουμε να κρατήσουμε ζωντανή.
Τα δεδομένα μόνο ενθαρρυντικά δεν είναι. Με την πανδημία να μαίνεται και να διανύουμε ήδη το 3ο έτος διάρκειάς της, το μόνο που βλέπουμε να αλλάζει είναι το απόθεμα των αντοχών μας.
Μιλήσαμε πολύ, δύο χρόνια πριν, για τη σημασία που έχει η ανάπτυξη των προστατευτικών μηχανισμών μας, το πόσο σημαντικό είναι να έρθουμε σ’ επαφή με τους πόρους της δύναμής μας, να ενισχύσουμε την ανθεκτικότητά μας, να επαναξιολογήσουμε τις προτεραιότητές μας, να διασυνδεθούμε και να αλληλοϋποστηριχθούμε. Η ίδια η πανδημία, με τη συνεχή κατάσταση αβεβαιότητας την οποία βιώνουμε, όσο δεν διαφαίνεται η λήξη της, είναι παράγων χρόνιου ψυχικού τραύματος για τις κοινωνίες μας. Μόνο που για την ελληνική κοινωνία, το χρόνιο αυτό συλλογικό τραύμα έρχεται να προστεθεί στο χρόνιο συλλογικό τραύμα της υπέρ-δεκαετούς οικονομικής ύφεσης η οποία όχι μόνο δεν έληξε αλλά παρατείνεται κι επιδεινώνεται λόγω της πανδημίας.
Στα 10+ χρόνια της οικονομικής κρίσης που ζει η Ελλάδα η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων βίωσε δραματική αλλαγή στον τρόπο ζωής τους, με μεγάλες απώλειες. Χάθηκε η αίσθηση της ασφάλειας. Πράγματα που ήταν αυτονόητα και δεδομένα στις προηγούμενες 10ετίες, αναιρέθηκαν ξαφνικά. Ποιος μπορούσε να φανταστεί το ’90 ή το 2000, ότι θα έχανε τη δυνατότητα της θέρμανσης το χειμώνα ή ότι θα έχανε τη δυνατότητα να υποστηρίξει τα πάγια έξοδα και τη διατροφή της οικογένειάς του…
Ο τρόπος ζωής πάρα πολλών ανθρώπων άλλαξε θεαματικά. Χάθηκαν περιουσίες, έκλεισαν επιχειρήσεις και χάθηκαν θέσεις εργασίας, οικογένειες έμειναν χωρίς σπίτι κι ενήλικες αναγκάστηκαν να συγκατοικήσουν ξανά με τους γονείς τους, λόγω της απώλειας της δυνατότητάς τους να συντηρούν πλέον δική τους στέγη.
Μαζί μ’ αυτά, μειώθηκε η δυνατότητα για ψυχαγωγία για ξεκούραση αλλά κι η δυνατότητα για πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Ο τομέας της δημόσιας υγείας αφέθηκε χωρίς χρηματοδότηση, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να μην μπορούν να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και φάρμακα, εάν δεν είχαν τη δυνατότητα να τα πληρώσουν.
Η υποβάθμιση της σωματικής και της ψυχικής υγείας ήταν άμεσα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης, ενώ είδαμε δεκάδες ανθρώπους να βάζουν τέλος στη ζωή τους, εξ αιτίας της αδυναμίας τους να αντέξουν τον ξεπεσμό και την απώλεια της αξιοπρέπειάς τους.
Κατάθλιψη κι αγχώδεις διαταραχές πήραν μορφή πανδημίας πολύ πριν η πανδημία του κορωνοϊού κάνει την εμφάνισή της.
Στο ήδη βαρύ φορτίο που υπήρχε στους ώμους μας, προστέθηκε άλλο ένα εξίσου βαρύ. Μόνο που η κούραση πλέον είναι ήδη μεγάλη.
Οι έρευνες μιλάνε για συναισθηματική εξουθένωση λόγω της πανδημίας και του άγχους που αυτή έφερε. Η συνεχής αβεβαιότητα, που στα χρόνια της οικονομικής ύφεσης αφορούσε τις συνθήκες διαβίωσής μας και το όραμά μας για το μέλλον μας, εντάθηκε κι επεκτάθηκε στην αβεβαιότητα για την ίδια τη ζωή μας.
Δυστυχώς, αυτό το απειλητικό σκηνικό συμπληρώνεται από επιπλέον απώλειες.
Απώλεια, ακόμα μεγαλύτερη, των εργασιακών δικαιωμάτων μας, απώλεια των κοινωνικών αγαθών, όπως η παιδεία, το κοινωνικό κράτος, οι ατομικές μας ελευθερίες, κι όσα άλλα βλέπουμε να περνάνε από την κατηγορία του αυτονόητου, στην κατηγορία του διεκδικούμενου.
Βιώσαμε την αναβίωση των ναζιστικών ιδεών, βιώσαμε την ένταση της ενδοοικογενειακής βίας, τη στοχοποίηση των αδύναμων, (των προσφύγων και μεταναστών, την εξώθηση σε αυτοκτονία του Βαγγέλη Γιακουμάκη, την εν ψυχρώ δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, τις γυναικοκτονίες), την αστυνομική βία κι αυθαιρεσία τις περιβαλλοντικές καταστροφές.
Και βιώσαμε και το κατά πρόσωπο ψέμα κι υποτίμηση της νοημοσύνης μας, από τους έχοντες την ευθύνη για τη διαχείριση και την προστασία μας.
Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό συνεχούς φόβου κι αδιεξόδου, πολλοί βρήκαν καταφύγιο σε χώρους ακόμα μεγαλύτερης μισαλλοδοξίας και παρανοϊκών κατασκευών.
Ζούμε μια εποχή δύσκολη, όπου τα αυτονόητα είναι όλο και λιγότερο αυτονόητα.
Μια τυπική εποχή χρόνιου συλλογικού τραύματος.
Αυτό που καλούμαστε να κάνουμε, είναι να συνεχίσουμε να κρατάμε την ελπίδα μας ζωντανή. Με την αλληλεγγύη, με την αλληλοϋποστήριξη, με τη δημιουργία δικτύων, με τη φροντίδα του εαυτού μας με κάθε τρόπο.
Το ατομικό είναι και συλλογικό, αυτό δεν πρέπει ποτέ να το ξεχνάμε.
Φροντίζοντας τον εαυτό μας, φροντίζουμε και για τον διπλανό μας. Εξυγιαίνοντας τη δική μας ψυχή, μπορούμε να βοηθήσουμε κι άλλους ανθρώπους γύρω μας να βρούνε το δρόμο τους.
Αν και γνωρίζουμε το πεπερασμένο των ατομικών δυνάμεών μας, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι, η ένωση των δυνάμεων του καθενός μας ξεχωριστά, με τις δυνάμεις των άλλων, είναι μια υπολογίσιμη δύναμη.
Ένα κεράκι φέρνει λίγο φως. Εκατομμύρια κεράκια φωτίζουν ακόμα και την πιο βαθιά νύχτα.
Η αλλαγή στην προσωπική μας συνθήκη, ενισχύει και την αλλαγή στη συλλογική συνθήκη.
Γιατί αναρτώ τις φωτογραφίες του Θανάση Καμπαγιάννη ενώ μιλώ για συλλογικό, χρόνιο ψυχικό τραύμα;
Γιατί αυτές ακριβώς οι εικόνες είναι εκείνες που δείχνουν ότι παράλληλα με την ενίσχυση των προσωπικών μας αντοχών, η διεκδίκηση και η δράση είναι ο μόνος δρόμος για ν’ ανοίξουμε ξανά την προοπτική μας.
Δεν θέλουμε άλλο να γινόμαστε ανθεκτικοί.
Θέλουμε να σταματήσουν να υπάρχουν οι αιτίες της κακουχίας μας.
Η Θεανώ Πολυζωγοπούλου έχει κάνει σπουδές Ψυχολογίας στο ΕΚΠΑ. Έχει δίπλωμα Συντονιστή Ομάδων Γονέων, ενώ έχει εκπαιδευτεί στην Οικογενειακή Θεραπεία, την Θεραπεία Ζεύγους, την Θεραπεία Ψυχικού Τραύματος και Μετατραυματικής Διαταραχής, στον συντονισμό Ομαδικής και Ατομικής Συστημικής Αναπαράστασης κ.ά. Εργάζεται ως Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια – Σύμβουλος Συστημικής Κατεύθυνσης.
Περισσότερες πληροφορίες εδώ