Αρνητική εικόνα για την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα προκύπτει από την, χρηματοδοτούμενη από την Κομισιόν, έκθεση του ευρωπαϊκού μηχανισμού Media Freedom Rapid Response για το 2021 όπου τεκμηριώνονται 22 περιπτώσεις «συναγερμού» για την ελευθεροτυπία στη χώρα μας κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους.
H έκθεση η οποία βασίζεται στις καταγραφές της πλατφόρμας Mapping Media Freedom που πραγματοποιεί το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελευθερίας του Τύπου και των Μέσων Ενημέρωσης (ECPMF), η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (EFJ) και το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI) επισημαίνει ότι η Ελλάδα εκτέθηκε στη διεθνή κοινή γνώμη τον Απρίλιο του 2021 με τη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ. Οι συντάκτες της έκθεσης υπενθυμίζουν μάλιστα ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε διαβεβαιώσει τότε ότι οι αδίστακτοι εκτελεστές του Καραϊβάζ θα οδηγούνταν «πολύ σύντομα» στη δικαιοσύνη.
Αστυνομική βία κατά δημοσιογράφων
Στο αναλυτικό παράρτημα για την Ελλάδα μνημονεύεται το εγκαταλειφθέν σχέδιο του πρώην υπουργού Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, για τον περιορισμό των δημοσιογράφων σε προκαθορισμένους χώρους και επισημαίνεται ότι προκάλεσε ανησυχίες για σοβαρό περιορισμό της δυνατότητας των δημοσιογράφων και των φωτορεπόρτερ στην κάλυψη των διαδηλώσεων. Επίσης στηλιτεύονται τα συχνά περιστατικά βίαιων επιθέσεων σε δημοσιογράφους από τις αστυνομικές αρχές. Ειδικότερα η έκθεση σημειώνει ότι τον Φεβρουάριο του 2021 προσήχθη από την αστυνομία ο φωτορεπόρτερ του Documento Μάριο Ραφαήλ Μπίκο ενώ τον ίδιο μήνα ομάδα αστυνομικών επιτέθηκε στον φωτορεπόρτερ Γιάννη Λιάκο μπροστά από τη Βουλή. Ακόμη υπογραμμίζεται ότι τον Νοέμβριο του 2021 νοσηλεύθηκε ο φωτορεπόρτερ Ορέστης Παναγιώτου ο οποίος τραυματίστηκε από «αύρα» της αστυνομίας.
Ανησυχία για τη διάταξη περί «ψευδών ειδήσεων»
Περαιτέρω, επισημαίνεται ότι το 2021 εντάθηκαν οι ανησυχίες για νέες ποινικές διώξεις δημοσιογράφων εξαιτίας της τροποποίησης του άρθρου 191 του Ποινικού Κώδικα για όσους «διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις που είναι ικανές να προκαλέσουν ανησυχίες ή φόβο στους πολίτες ή να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου στην εθνική οικονομία, στην αμυντική ικανότητα της χώρας ή στη δημόσια υγεία». Η έκθεση επικαλείται, μάλιστα, ελληνικές δημοσιογραφικές ενώσεις οι οποίες έχουν προειδοποιήσει ότι η συγκεκριμένη ρύθμιση θα οδηγήσει σε «αυτολογοκρισία» ή σε «φυλάκιση» δημοσιογράφων που ερευνούν ευαίσθητα θέματα όπως η πανδημία.
Καταχρηστικές αγωγές (SLAPP) κατά του Τύπου στην Ελλάδα
Η έκθεση εκφράζει επίσης έντονες ανησυχίες για τις δικαστικές διώξεις κατά Μέσων Ενημέρωσης στην Ελλάδα καθώς και για το εντεινόμενο φαινομένο των καταχρηστικών αγωγών (SLAPP) κατά δημοσιογράφων. Συγκεκριμένα γίνεται μνεία στο ένταλμά σύλληψης του δημοσιογράφου και εκδότη Κώστα Βαξεβάνη που εκδόθηκε μετά από αγωγή 22 αστυνομικών της ΓΑΔΑ αλλά και στην εξοντωτική αγωγή 100.000 ευρώ κατά της δημοσιογράφου του Alterthess Σταυρούλας Πουλημένη.
Παρακολουθήσεις δημοσιογράφων
Επιπλέον, η έκθεση καταγράφει ως απειλή για την ελευθερία του Τύπου την αποκάλυψη της Εφημερίδας των Συντακτών ότι η ΕΥΠ είχε θέσει υπό παρακολούθηση τον δημοσιογράφο Σταύρο Μαλιχούδη του μη κερδοσκοπικού ερευνητικού ιστότοπου Solomon. «Η περίπτωση αυτή αναβίωσε τις ανησυχίες για την εμπιστευτικότητα των πηγών και τις παρακολουθήσεις δημοσιογράφων» σχολίασαν οι συντάκτες της έκθεσης που καταγράφει παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη.
Πιέσεις στους δημοσιογράφους που ερευνούν «pushbacks» στο Αιγαίο
Παράλληλα οι συντάκτες της έκθεσης υπογραμμίζουν ότι στην Ελλάδα «συνεχίζουν να δέχονται πιέσεις» οι δημοσιογράφοι που καλύπτουν το ζήτημα των παράνομων επαναπροωθήσεων προσφύγων και μεταναστών στο Αιγαίο. Ειδικότερα επισημαίνεται ότι τον Μάιο του 2021 προσήχθη αυθαίρετα από την αστυνομία ερευνητική ομάδα δημοσιογράφων της Ολλανδικής δημόσιας τηλεόρασης ενόσω ερευνούσαν φερόμενη επαναπροώθηση ενώ το ίδιο συνέβη και τον Νοέμβριο του 2021 σε βάρος γερμανών δημοσιογράφων στη Λέσβο. Ακόμη η έκθεση κάνει ειδική μνεία στις απειλές που δέχθηκε μέσω διαδικτύου η Ολλανδή δημοσιογράφος Ίνγκεμπορχ Μπέχελ, μετά την λεκτική αντιπαράθεση που είχε με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για το αν γίνονται ή όχι pushbacks στην Ελλάδα.
Επιθέσεις και απειλές κατά δημοσιογράφων
Η έκθεση για το 2021 καταγράφει επίσης τις καταγγελίες του δημοσιογράφου Κώστα Βαξεβάνη πως δεχόταν απειλές κατά της ζωής του και οι οποίες οδήγησαν στην λήψη αστυνομικών μέτρων για την προστασία του. Επίσης, γίνεται αναφορά στον αυτοσχέδιο εμπρηστικό μηχανισμό που τοποθετήθηκε στην πολυκατοικία όπου διαμένει ο δημοσιογράφος, Γιάννης Πρετεντέρης, στις πέτρες που εκτοξεύτηκαν κατά του τηλεοπτικού σταθμού Action 24 και στην επίθεση που δέχθηκε η δημοσιογράφος Ελευθερία Σπυράκη και το συνεργείο του OPEN από «αγανακτισμένους πολίτες» στην Βαρυμπόμπη.