Τη νύχτα της 30ης Αυγούστου θα πραγματοποιήσει την εντυπωσιακή εμφάνιση της στον ουράνιο θόλο η «μπλε υπερσελήνη», η μεγαλύτερη και φωτεινότερη πανσέληνος του χρόνου. Ο όρος «μπλε υπερσελήνη» δεν είναι απλώς ένας… ποιητικός όρος, όπως αναφέρει η naftemporiki.gr, αλλά καταγράφει μια σπάνια σύγκλιση τριών διακριτών σεληνιακών φαινομένων.
Όπως αναφέρει ο Γκόρντον Τζόνστον, επιστήμονας του τμήματος Εξερεύνησης του Ηλιακού Συστήματος της NASA, η επερχόμενη πανσέληνος είναι μια συγχώνευση ενός υπερφεγγαριού και ενός μπλε φεγγαριού που είναι σε ευθυγράμμιση με το ινδουιστικό φεστιβάλ Rakhi Purnima. Το φαινόμενο της υπερσελήνης αναφέρεται στην εγγύτητα του φεγγαριού στη Γη κατά τη διάρκεια της πλήρους φάσης του, καθιστώντας το να φαίνεται πιο μεγάλο και φωτεινότερο.
Ο χαρακτηρισμός «μπλε» υπερφεγγαριού, δεν έχει να κάνει με το χρώμα αφού μάλιστα είναι πιθανό η Σελήνη να έχει πορτοκαλί απόχρωση αν και το φεγγάρι δύναται υπό κατάλληλες συνθήκες της γήινης ατμόσφαιρας να φαίνεται γαλαζωπό. Ο όρος «μπλε» έχει μεταφορική σημασία, η οποία τονίζει τη σπανιότητα ενός φαινομένου και προέρχεται από την αγγλική έκφραση «once in a blue moon», που σημαίνει πως κάτι συμβαίνει πολύ σπάνια.
Σύμφωνα με tanea.gr η απόχρωση του “μπλε φεγγαριού” σχετίζεται μ’ ένα τρομακτικό γεγονός πουσχετίζεται με την παραπάνω φράση:
Ηταν το 1883 όταν έγινε η μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα στην Ινδονησία. Σε απόσταση 600 χιλιομέτρων μακριά, ο κόσμος άκουσε την έκρηξη σαν βολή κανονιού. Ισοδυναμούσε η έκρηξη με βόμβα ισχύος 100 μεγατόνων.
Στα ανώτατα στρώματα τις ατμόσφαιρας εκτινάχθηκαν χώμα και στάχτη. Τότε το φεγγάρι έγινε μπλε και ήταν τόσο σπάνιο το γαλάζιο πρόσωπο της σελήνης που αντίκριζαν οι άνθρωποι ώστε το μπλε φεγγάρι έμεινε στα χρονικά ως έκφραση ενδεικτική της έννοιας του σχεδόν ποτέ».
Τα σύννεφα σκόνης που εκτοξεύτηκαν από το ηφαίστειο στην Ινδονησία έκρυβαν μέσα τους μικροσωματίδια που είχαν μέγεθος όσο ένα εκατομμυριοστό του μέτρου. Τα μικροσωματίδια που παρέμεναν επί χρόνια στην ατμόσφαιρα σκέδαζαν τις λευκές ακτίνες φωτός του φεγγαριού την ώρα που αυτές διαπερνούσαν τα νέφη από στάχτη στον ουρανό. Ετσι η Σελήνη φαινόταν μπλε.
Το παράδοξο είναι ότι ακόμη και εκείνα τα σωματίδια που εκτοξεύτηκαν από τα έγκατα της Γης είχαν την κατάλληλη διάμετρο για να προσδώσουν στο φεγγάρι τη γαλαζωπή του απόχρωση. Τα σωματίδια πρέπει να έχουν διάμετρο λίγο μεγαλύτερη από το μήκος κύματος του ερυθρού φωτός, δηλαδή 0,7 εκατομμυριοστά του μέτρου. Είναι σπάνιο το φαινόμενο να κυριαρχούν στον ουρανό τέτοια σωματίδια αλλά συμβαίνει κάποιες φορές να εκτοξεύονται από μεγάλες εκρήξεις ηφαιστείων.
Πιο πρόσφατα, το 1950, το μπλε φεγγάρι φάνηκε στον ουρανό ύστερα από μεγάλες δασικές πυρκαγιές στη Σουηδία και τον Καναδά.
Η μπλε υπερπανσέληνος του Αυγούστου χαρακτηρίζεται στην αστρονομική κοινότητα επίσης ως «ημερολογιακό μπλε φεγγάρι» και είναι ένα φαινόμενο όταν υπάρχουν δύο πανσέληνοι μέσα στον ίδιο μήνα όπως συνέβη με τον φετινό Αύγουστο όπου είχαμε πανσέληνο και στην αρχή του μήνα. Αυτό συμβαίνει περίπου κάθε δύο ή τρία χρόνια καθώς μια νέα πανσέληνος ανατέλλει κάθε 29,5 ημέρες. Η επόμενη μπλε υπερπασνέληνος θα κάνει την εμφάνιση της στις 31 Μαΐου 2026.
Υπάρχει και το αποκαλούμενο «εποχιακό μπλε φεγγάρι», όρος που περιγράφει την τρίτη πανσέληνο από τις τέσσερις κατά τη διάρκεια μιας αστρονομικής περιόδου. Αυτό συμβαίνει όταν ένα ημερολογιακό έτος έχει 13 πανσέληνους αντί για 12. Το επόμενο εποχιακό μπλε φεγγάρι, το οποίο επίσης συμβαίνει κάθε δύο ή τρία χρόνια, θα κάνει την εμφάνιση του στις 19 Αυγούστου 2024.
Η δεύτερη πανσέληνος του Αυγούστου είναι η τρίτη και πλησιέστερη από τις τέσσερις υπερπανσέληνους του 2023. Σε απόσταση 357.344 χιλιομέτρων από τη Γη, θα είναι η μεγαλύτερη και φωτεινότερη υπερπανσέληνος του 2023.
Η επόμενη πανσέληνος, το «Φεγγάρι του Θερισμού» όπως είναι γνωστή, θα ανατείλει στις 29 Σεπτεμβρίου. Εκτός του ότι είναι μία από τις πιο γνωστές πανσελήνους του έτους, είναι και η τελευταία υπερπανσέληνος του 2023.
Να σημειωθεί ότι συμμετοχή στη μπλε υπερπανσέληνο του Αυγούστου θα έχει και ο Κρόνος αφού θα βρίσκεται στη φωτεινότερη θέση του το βράδυ της 30ης Αυγούστου και θα συνοδέψει σε ένα «ουράνιο χορό» την πανσέληνο όπως λένε χαρακτηριστικά οι αστρονόμοι.
Πηγή: naftemporiki.gr, tanea.gr
📸philpace/Pixabay