Ένα σχόλιο του Γιάννη Τριάντη στο NEWS24/7 μου τράβηξε την προσοχή διαβάζοντας ανάμεσα σε αιματοκυλίσματα, βραβεύσεις, “συντροφικούς” σκοτωμούς, debate και τα νέα για τον καιρό. Φθινόπωρο και δεν λέει να βρέξει ακόμα στις Κυκλάδες να στάξει μια σταγόνα ελπίδας, να δώσει μια ανάσα δροσιάς, να βγει από το “κώμα” που έχει πέσει η γης από την ανομβρία και ν’ ανθίσουν τα χαμόγελα στο πρόσωπο των αγροτών, των κτηνοτρόφων, των μικροκαλλιεργητών κι όλων εκείνων που μοχθούν για να είναι ακόμα η Νάξος -οι Κυκλάδες-τόπος που παράγει, που εξάγει, που καλλιεργεί, όχι μόνο τουριστικές μονάδες και airbnb, αλλά τροφή.
Προϊόντα πρώτης κατηγορίας σε ποιότητα από το τυρί και το λάδι, μέχρι το κρασί, το μέλι και την πατάτα, γεύσεις που ξετρελαίνουν τον ουρανίσκο των επισκεπτών μας και πρωταγωνιστούν ανάμεσα σε εκατοντάδες προϊόντα στο εξωτερικό και στην Ελλάδα αποσπώντας σημαντικές διακρίσεις σε διαγωνισμούς ανάμεσα σε γνώστες του είδους αλλά και στην προτίμηση του κοινού.
Και ποιος νοιάζεται;
Στα λόγια όλοι είναι καλοί.
Στην πράξη έχουμε πρόβλημα. Καμία εγχώρια “στρατηγική επένδυση” δεν περιλαμβάνει τον πρωτογενή τομέα ή την μεταποίηση κι ας σχετίζεται άμεσα με την λεγόμενη “”””βαριά βιομηχανία”””” της χώρας, τον τουρισμό, την παροχή υπηρεσιών δηλαδή. Στα λόγια βεβαίως, όλοι συμφωνούν, υπουργοί, πρωθυπουργοί, ειδικοί γραμματείς, υποψήφιοι κανακεύουνε αγρότες, κτηνοτρόφους, σκύβουν το κεφάλι στα προβλήματα τους, ακούνε με σοβαρότητα, κουνάνε περισπούδαστα το κεφάλι τάχατες πως συμπάσχουν, κάνουν και μια ερώτηση για να καταγραφεί στο ρεπορτάζ πως παρακολούθησαν σε βάθος, όλα όσα άκουσαν και χαϊδεύοντας τη μουσούδα μιας αγελάδας, υπόσχονται-αυτή δεν είναι η δουλειά τους;-και φεύγουνε, ξεχνώντας το πρόβλημα και την υπόσχεση.
Να περάσει ο επόμενος.
Πριν αρκετούς μήνες επισκέφτηκα τις εγκαταστάσεις του Νικόλα Πιταρρά στις Μέλανες με αφορμή μια έρευνα για τις “Βιώσιμες Κυκλάδες”. Είδα μια ολόκληρη οικογένεια να εργάζεται μοχθώντας όλο το 24ωρο, φροντίζοντας, πρωτοπορώντας για να φτάσει η πεντανόστιμη γραβιέρα Νάξου (ΠΟΠ) και τα τυριά που παράγει, στο ράφι. “Οικογένεια” μου είπε ο Πιτταράς “είναι και οι εργαζόμενοι”. Ο ίδιος φροντίζει τα ζώα και την ευζωία τους, την διατροφή τους με υλικά που παράγει ο ίδιος στα χωράφια και έχει βραβευτεί γι’ αυτό ξεχωριστά από τα προϊόντα του.
Οι δυσκολίες και ο φόβος της λειψυδρίας διάχυτος παντού μέσα στην κουβέντα που κάναμε με τον Νικόλα. Οι έγνοιες πολλές και το κράτος απών. Το ρίσκο τεράστιο.
Η πατάτα Νάξου φέτος θα είναι είδος πολυτελείας, αφού φθινοπωρινή σπορά δεν έγινε λόγω λειψυδρίας. Και οι τιμές στο ράφι ψηλές γιατί η ενέργεια, το νερό, η πρώτη ύλη για τις καλλιέργειες και οι ζωοτροφές για τα ζώα έχουν υψηλά κόστη.
Στην πρόσφατη συνάντηση που έγινε στη Νάξο με αφορμή την “Γιορτή της πατάτας” που διοργανώνει κάθε χρόνο η ΕΑΣ Νάξου, δεν υπήρχε εορταστικό πνεύμα, μόνο ανησυχία και απόγνωση ανάμεσα σε παραγωγούς απ’ όλη την Ελλάδα.
Το θέμα έχει πάρει τεράστια έκταση, κανείς από τους υπεύθυνους δεν μπορεί να πει πως δεν το γνωρίζει. Νέες υποσχέσεις δίνονται, ξανά φιλικά χτυπήματα στην πλάτη όλο “μέλι-μέλι κι από τηγανίτα τίποτα”. Φανταστείτε ένα παιδί που γεννήθηκε το 2009 κι έφτασε να είναι 16 χρονών, σχεδόν, ακούγοντας για ένα φράγμα που ΘΑ γίνει, το επονομαζόμενο “Φράγμα του Τσικαλαριού” κι ακόμα τίποτα. Εγκαινιάστηκε πολλάκις βεβαίως για προεκλογικούς λόγους από διαφορετικές κυβερνήσεις, αλλά ως εκεί.
Κι αν γίνει, θα λύσει άραγε τα προβλήματα των αγροτών ή θα έχει την τύχη του άλλου φράγματος, που έγινε για την άρδευση αλλά κατέληξε να τροφοδοτεί με νερό την πόλη, κατοίκους και επισκέπτες;
Μήπως η λύση είναι να γίνουν άπαντες ξενοδόχοι, εστιάτορες, ομπρελοκαρεκλάδες, τρανσφεράδες, ρεντακάρηδες για να επιβιώσουν αυξάνοντας κι άλλο την παροχή υπηρεσιών σ’ ένα μικρό τόπο, μέχρι να καταρρεύσει η τοπική οικονομία; Πόσοι χωράνε ακόμα σ’ αυτόν τον κλάδο, που να μπορούν να μπουν και να επιβιώσουν αξιοπρεπώς;
Μου θυμίζει την οδό Λαρίσης στους Αμπελόκηπους, ένα μικρό δρόμο 300 μέτρων, που από την Κηφισίας σε φέρνει στην Πανόρμου. Η ιδιαιτερότητά του ήταν πως είχε, για το μέγεθός του, πέντε καταστήματα οπτικών, κάτι που έβρισκα εντυπωσιακό, καθώς αναρωτιόμουν τι τζίρο κάνουν αυτά τα καταστήματα και πως επιβιώνουν, όταν το ένα πουλάει το ίδιο προϊόν κολλητά, δίπλα στο άλλο.
Ας γίνουμε όλοι επιχειρηματίες τουρισμού λοιπόν. Να δούμε πόσο θ’ αντέξει το νησί, η τοπική οικονομία και οι επιχειρήσεις μας. Για την ακρίβεια ήδη το κάνουμε και οι συνέπειες αρχίζουν να αχνοφαίνονται σε συνδυασμό με την ακρίβεια που μαστίζει και το πορτοφόλι των επισκεπτών μας.
Μήπως να κρατήσουμε τον πρωτογενή τομέα ως αξιοθέατο μουσειακής αξίας ή “Ντισνεϊλαντ” και να ξεναγούμε τους επισκέπτες που θα βλέπουν και θα μαθαίνουν πως γίνεται το τυρί; Κι αυτό γίνεται στις μέρες μας και θεμιτό είναι όμως οι άνθρωποι που το κάνουν βγάζουν ένα πρόσθετο εισόδημα για να βοηθηθούν, από τον πρωτογενή τομέα βιοπορίζονται στην ουσία.
Μήπως να βρούμε και να σταθούμε σ’ αυτά που μας ενώνουν κι όχι σ’ αυτά που μας χωρίζουν και ν’ αλλάξουμε τακτική, ν’ αλλάξουμε προσέγγιση και να δούμε τις νέες καλλιέργειες, τα νέα δεδομένα σε σχέση με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή;
Μοιάζει ουτοπικό, αλλά δεν το έχουμε δοκιμάσει ακόμα.
Πάντως κλαίγοντας πάνω απ’ το χυμένο γάλα ο κουβάς δεν ξαναγεμίζει, παρά μονάχα με δάκρυα κι αυτά είναι αλμυρά.
«Στη Νάξο κοιτάμε πάντα το πριν και το τώρα, ποτέ το μέλλον» λέει στις «Βιώσιμες Κυκλάδες» ο 58χρονος Στέλιος Βαθρακοκοίλης, ο οποίος δεν έχει αγροτικό εισόδημα φέτος καθώς το πηγάδι του στέρεψε την 1η Απριλίου.
Κι αυτό είναι μια μεγάλη, σκληρή αλήθεια για όλη τη χώρα, όχι μόνο για τη Νάξο. Το μέλλον φαίνεται εκ των πραγμάτων να μην μας ενδιαφέρει και τόσο κι έτσι γίνεται υπόθεση άλλων, όχι δική μας, παρ’ όλο που εμείς θα διαδραματίσουμε ρόλο σ’ αυτό: ως πρωταγωνιστές ή ως κομπάρσοι.
Μένει να διαλέξουμε μέλλον.
.