Πάσχα και πασχαλινό τραπέζι. Η μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή που έχει πλούσια εδέσματα, φαγητά και γλυκά. Οι συνταγές του Πάσχα συναντιούνται με την παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα του κάθε τόπου. Σήμερα σε όλη την Ελλάδα το Πάσχα είναι συνυφασμένο με τα πασχαλινά κουλουράκια, τα τσουρέκια, την παραδοσιακή μαγειρίτσα και το σούβλισμα του αρνιού ως έθιμα που τηρούνται ευλαβικά για την συνέχιση της παράδοσης.
Στο Φιλώτι, μέχρι πριν κάποια χρόνια, το πασχαλινό τραπέζι περιελάμβανε τα δικά του παραδοσιακά φαγητά, τα οποία με την πάροδο των χρόνων αντικαταστάθηκαν με τα παραδοσιακά που επικρατούν σε όλη την Ελλάδα. Το Μεγάλο Σάββατο γινόταν η κουλούρα του Λαζάρου με καρύδια και αμύγδαλα. Αντί για τσουρέκια που έχουμε τώρα, οι νοικοκυρές έφτιαχναν τις αβγοκουλούρες, κουλούρες στολισμένες με κόκκινα και άσπρα αβγά εναλλάξ. Για τα μικρά παιδιά γινόταν οι «πούλοι» δηλαδή μικρά φρατζολάκια στολισμένα με κόκκινα αβγά. Το βράδυ της Ανάστασης οι πιστοί είχαν μαζί τους από ένα κόκκινο αβγό, και με το που ακουγόταν το «Χριστός Ανέστη» το τσούγκριζαν και το έτρωγαν επιτόπου για να «ξεβουλώσουν» μετά τη νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (το βράδυ της Τυρινής Κυριακής βούλωναν με ένα βραστό αβγό). Η αυλή της εκκλησίας γέμιζε με τα τσόφλια από τα κόκκινα αβγά, όπως γίνεται σήμερα με τις κροτίδες και τα βεγγαλικά.
Μετά το πέρας της Αναστάσιμης Θείας Λειτουργίας, στην οποία συμμετείχαν όλοι οι πιστοί, ακολουθούσε το τραπέζι του Πάσχα το οποίο δεν περιελάμβανε την παραδοσιακή μαγειρίτσα αλλά κοιλιδάκια, κεφαλοποδιές (κεφάλι και πόδια από το ρίφι), γαρδουμάκια και συκωταριά τηγανιτή. Επίσης στο τραπέζι, εκτός από τα παραδοσιακά τυριά (ξυνομυζήθρα, αρσενικό) υπήρχαν και τα «χωστά» αβγά, δηλαδή αβγά τα οποία ήταν χωσμένα σε ζυμάρι και ψημένα στο φούρνο με τα ξύλα, και τρωγόταν αφού πρώτα καθαρίζονταν το τσόφλι τους.
Την επόμενη ημέρα, δηλαδή την Κυριακή του Πάσχα, δεν γινόταν κάτι άλλο και τρωγόταν τα «υπολείμματα» δηλαδή αυτά που είχαν περισσέψει από το προηγούμενο βράδυ της Ανάστασης. Τη Νιά Δευτέρα, τη Δευτέρα του Πάσχα, ετοιμαζόταν το κατεξοχήν παραδοσιακό φαγητό του χωριού μας, το μπατούδο (ή μπάτουδο), δηλαδή κατσικάκι γεμιστό με χορταρικά στο φούρνο. Ο φούρνος του Τζαμπάλα (Γεωργίου Σουλή) στο Λαχαναριό εκείνη την ημέρα, γέμιζε δύο ή και τρεις φορές με τα ταψιά των μπατούδων, και μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας ο κόσμος τα έπαιρνε και πήγαινε στο σπίτι του για να γευματίσουν.
Οι μυρωδιές εκείνη την ημέρα πλημμύριζαν την πλατεία του Λαχαναριού. Δυστυχώς σήμερα ελάχιστοι διατηρούν το παραδοσιακό μας έθιμο, του μπατούδου, αφού οι περισσότεροι το αντικατέστησαν με την «ξενόφερτη» σε εμάς σούβλα.
ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΦΙΛΩΤΙΤΙΚΟ ΜΠΑΤΟΥΔΟ
Υλικά:1 κιλό σπανάκι, 1 κιλό σέσκουλα, 2 ματσάκια άνηθο (ή μάραθο), 5 – 6 κρεμμυδάκια φρέσκα, 1 ξερό κρεμμύδι, μισό κιλό ρύζι, συκωταριά σε μικρά κομματάκια (για τη γέμιση), 10 κομμάτια αρσενικό τυρί σε κύβους (προαιρετικά)
Εκτέλεση: Πλένουμε καλά το κρέας (μέσα έξω) και το αλατίζουμε. Τρίβουμε το ξερό κρεμμύδι σε μια κατσαρόλα, ρίχνουμε δυο φλιτζάνια μικρά λάδι, και τσιγαρίζουμε τα κρεμμυδάκια με το άνηθο. Ρίχνουμε το σπανάκι και αφού μαραθεί, προσθέτουμε το ρύζι, τα συκωτάκια και το τυρί. Ανακατεύουμε με λίγο νεράκι και τα βράζουμε για 5΄λεπτά. Τέλος το γεμίζουμε και το ράβουμε με μια μεγάλη βελόνα στην κοιλιά και στο λαιμό. Βάζουμε επίσης μισό ποτήρι νερού λεμόνι, λίγο λάδι και αλατοπιπερώνουμε τις πατάτες (βάζουμε αν θέλουμε).
Καλό Πάσχα και καλή Ανάσταση σε όλους τους απανταχού Φιλωτίτες!