Παγκόσμια Μερα Ελευθερίας του Τύπου-Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα: Η Ελλάδα στην 107η θέση στην διεθνή κατάταξη του Δείκτη σε 180 χώρες [video]

"Η δημοσίευση είναι η ψυχή της Δικαιοσύνης"

απο Cyclades Open

Η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθεροτυπίας καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Ένωσης Εφημερίδων (ΠΕΕ) και από το 1993 γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 3 Μαΐου, σε ανάμνηση της Διακήρυξης του Βίντχουκ, μία έκκληση ελευθεροτυπίας που υπέγραψαν αφρικανοί δημοσιογράφοι το 1991 για ελεύθερα, ανεξάρτητα και πλουραλιστικά Μ.Μ.Ε., σύμφωνα με το sansimera.gr.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθεροτυπίας μάς υπενθυμίζει τη σπουδαιότητα της προστασίας του θεμελιωδών δικαιωμάτων της ελευθερίας της έκφρασης και της ελευθερίας του Τύπου, όπως κατοχυρώνονται από το άρθρο 19 της Παγκόσμιας Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ, αλλά και από το Σύνταγμά μας. Χωρίς αυτά τα δύο θεμελιώδη δικαιώματα, η Δημοκρατία είναι κενή περιεχομένου.


Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αναφέρει στο μήνυμά του για την ελευθερία του Τύπου:

Για τρεις δεκαετίες, στην Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, η διεθνής κοινότητα γιορτάζει το έργο των δημοσιογράφων και των εργαζομένων στα μέσα ενημέρωσης.

H ημέρα αυτή  υπογραμμίζει μια βασική αλήθεια: Όλη η ελευθερία μας εξαρτάται από την ελευθερία του Τύπου.

Η ελευθερία του Τύπου είναι το θεμέλιο της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης. Δίνει σε όλους μας τα δεδομένα που χρειαζόμαστε για να διαμορφώσουμε απόψεις και να πούμε την αλήθεια στην εξουσία. Όπως μας υπενθυμίζει το φετινό θέμα, η ελευθερία του Τύπου αντιπροσωπεύει την ίδια την ψυχή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αλλά σε κάθε γωνιά του κόσμου, η ελευθερία του Τύπου δέχεται επίθεση. Η αλήθεια απειλείται από την παραπληροφόρηση και τη ρητορική μίσους που επιδιώκουν να θολώσουν τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, μεταξύ επιστήμης και συνωμοσίας.

Η αυξημένη συγκέντρωση της βιομηχανίας των μέσων ενημέρωσης στα χέρια λίγων, η οικονομική κατάρρευση δεκάδων ανεξάρτητων ειδησεογραφικών οργανισμών και η αύξηση των εθνικών νόμων και κανονισμών που καταπνίγουν τους δημοσιογράφους επεκτείνουν περαιτέρω τη λογοκρισία και απειλούν την ελευθερία της έκφρασης.

Εν τω μεταξύ, οι δημοσιογράφοι και οι εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης στοχοποιούνται άμεσα εντός και εκτός διαδικτύου καθώς επιτελούν το ζωτικής σημασίας έργο τους. Παρενοχλούνται συστηματικά, εκφοβίζονται, κρατούνται και φυλακίζονται.

Τουλάχιστον 67 εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης σκοτώθηκαν το 2022 – μια απίστευτη αύξηση 50% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Σχεδόν τα τρία τέταρτα των γυναικών δημοσιογράφων έχουν υποστεί βία στο διαδίκτυο και μία στις τέσσερις έχει απειληθεί σωματικά.

Πριν από δέκα χρόνια, τα Ηνωμένα Έθνη θέσπισαν ένα Σχέδιο Δράσης για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων για την προστασία των εργαζομένων στα μέσα ενημέρωσης και τον τερματισμό της ατιμωρησίας για εγκλήματα που διαπράττονται εναντίον τους.

Σε αυτήν και σε κάθε Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, ο κόσμος πρέπει να μιλήσει με μία φωνή.

Σταματήστε τις απειλές και τις επιθέσεις. Σταματήστε να συλλαμβάνετε και να φυλακίζετε δημοσιογράφους επειδή κάνουν τη δουλειά τους. Σταματήστε τα ψέματα και την παραπληροφόρηση. Σταματήστε να στοχεύετε την αλήθεια και όσους λένε την αλήθεια.

Καθώς οι δημοσιογράφοι υπερασπίζονται την αλήθεια, ο κόσμος είναι μαζί τους.

Όπως κάθε Παγκόσμια Ημέρα, έτσι και η 3η Μάϊου που αφορά την ελευθερία του τύπου για να έχει νόημα πρέπει να υπάρχει καθημερινός αγώνας προκειμένου αυτή η ελευθερία να μην αποτελεί κενό γράμμα.

Στην 107η θέση βρέθηκε η Ελλάδα στη φετινή κατάταξη της διεθνούς μη κυβερνητικής οργάνωσης «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» (RSFRSF), η οποία επί 21 συναπτά χρόνια δημοσιεύει τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου. Η δημοσίευση γίνεται σήμερα, 3 Μαΐου, στην Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου.

Όπως αναφέρει το inside story και η δημοσιογράφος Ελίζα Τριανταφύλλου, “η χώρα μας συνεχίζει και φέτος να κατέχει την χαμηλότερη θέση σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, με διαφορά 24 θέσεων από το αμέσως προηγούμενο κράτος-μέλος της ΕΕ, τη Μάλτα, που βρίσκεται στην 84η θέση. Η φαινομενική βελτίωση της θέσης της Ελλάδας –από την 108η που κατείχε πέρυσι– μόνο για πανηγυρισμούς δεν είναι αφού, όπως εξηγούν οι RSF στο inside story, η συνολική ποιότητα της ελευθερίας του Τύπου έχει ελαφρώς επιδεινωθεί στη χώρα, από 55,52 σε 55,20 σε κλίμακα του 100.

«Αυτό υποδηλώνει ότι η βελτιωμένη θέση της Ελλάδας (σε σύνολο 180 χωρών) μπορεί να αποδοθεί στην υποχώρηση άλλων χωρών», αναφέρει ο o Πάβολ Σζάλαϊ, επικεφαλής στους RSF για την περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Βαλκανίων”.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση της διεθνούς μη κυβερνητικής οργάνωσης «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» (RSF) στην Ελλάδα (107η), το σκάνδαλο των υποκλοπών και της παρακολούθησης δημοσιογράφων από τις μυστικές υπηρεσίες και το spyware «Predator» αντιπροσωπεύει τη σοβαρότερη επίθεση στην ελευθερία του Τύπου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2022 και εξηγεί γιατί η Ελλάδα είναι η χειρότερη ευρωπαϊκή χώρα στον Δείκτη του 2023. 

Παγκόσμια, η Ελλάδα μαζί με άλλες χώρες όπως οι: Ρουμανία (53η θέση), Πολωνία (57η), Νίγηρας (61η), Μποτσουάνα (65η), Βουλγαρία (71η), Ουγγαρία (72η), Σερβία (91η), Αλβανία (96η) και το Κατάρ (105η) ανήκουν στην ομάδα των χωρών στις οποίες η κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου χαρακτηρίζεται ως «προβληματική». Η πεντάδα με την καλύτερη κατάταξη είναι οι: Νορβηγία (στην πρώτη θέση για έβδομη συναπτή χρονιά), Ιρλανδία, Δανία, Σουηδία και Φινλανδία, ενώ στις πέντε χειρότερες θέσεις της παγκόσμιας λίστας βρίσκονται το Τουρκμενιστάν, το Ιράν, το Βιετνάμ, η Κίνα και η Βόρεια Κορέα.

Δείτε εδώ την Παγκόσμια κατάταξη: https://rsf.org/fr/classement

Ο στόχος του Παγκόσμιου Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου από τους RSF είναι να συγκρίνει τον βαθμό ελευθερίας που απολαμβάνουν οι δημοσιογράφοι και τα μέσα ενημέρωσης σε 180 χώρες ή περιοχές.

 Ο ορισμός της ελευθερίας του Τύπου που χρησιμοποιείται από την RSF και την ομάδα εμπειρογνωμόνων της για την ανάπτυξη της κατάταξής της έχει ως εξής:

«Η ελευθερία του Τύπου είναι η αποτελεσματική δυνατότητα για τους δημοσιογράφους, ως άτομα και ως ομάδες, να επιλέγουν, να παράγουν και να διαδίδουν πληροφορίες για το γενικό συμφέρον, ανεξάρτητα από πολιτικές, οικονομικές, νομικές και κοινωνικές παρεμβάσεις και χωρίς απειλή για τη σωματική και ψυχική τους ασφάλεια.»

Με βάση αυτόν τον ορισμό, το ερωτηματολόγιο και ο χάρτης για την ελευθερία του Τύπου αναλύονται σε πέντε διακριτές ενότητες ή πέντε δείκτες (πολιτικό πλαίσιο, νομικό πλαίσιο, οικονομικό πλαίσιο, κοινωνικο-πολιτιστικό πλαίσιο και ασφάλεια).

Η Κατάταξη είναι ένα στιγμιότυπο των περιοχών κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους που προηγείται της δημοσίευσής της. Ωστόσο, πιστεύεται ότι είναι αλήθεια τη στιγμή της δημοσίευσης. Έτσι, όταν η κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου αλλάζει δραστικά σε ορισμένες χώρες μεταξύ του τέλους του έτους που αξιολογείται και της δημοσίευσης, τα δεδομένα ενημερώνονται για να ληφθούν υπόψη τα πιο πρόσφατα πιθανά γεγονότα. Μπορεί να συνδεθεί με έναν νέο πόλεμο, ένα πραξικόπημα, μια μαζική επίθεση κατά των επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης ή ακόμα και με την ξαφνική εφαρμογή μιας ακραίας κατασταλτικής πολιτικής.

Δολοφονία Καραϊβάζ: Θετική εξέλιξη οι δύο συλλήψεις, αλλά δεν αρκούν

Οι RSF επισημαίνουν στην έκθεσή τους για την Ελλάδα πως η ελευθερία του Τύπου υπέστη σημαντική οπισθοχώρηση μεταξύ των ετών 2021 και 2023 (με έτη αναφοράς τα 2020 και 2022 αντίστοιχα), μεταξύ άλλων εξαιτίας του σκανδάλου των υποκλοπών και την αποκάλυψη ότι η ΕΥΠ παρακολουθούσε αρκετούς δημοσιογράφους. Επιπλέον οι καταχρηστικές αγωγές κατά ΜΜΕ, δημοσιογράφων και άλλων (γνωστές ως SLAPPs – Στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού) αποτελούν συνηθισμένη πρακτική.

«Το ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι η δολοφονία του αστυνομικού ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ το 2021 παραμένει ανεξιχνίαστη» αναφέρουν οι RSF που με ανάρτησή τους στα social media χαιρέτησαν τις όψιμες εξελίξεις στην υπόθεση, με τη σύλληψη δύο φερόμενων ως υπόπτων για τη δολοφονία του δημοσιογράφου την Παρασκευή 29 Απριλίου, «οι οποίες σηματοδοτούν πρόοδο στην έρευνα», συμπληρώνοντας παράλληλα ότι «όλοι οι υπεύθυνοι για το έγκλημα, συμπεριλαμβανομένου του ιθύνοντος νου, πρέπει να συλληφθούν».

Όπως αναφέρει το inside story η Ρεμπέκα Βενσάν, επικεφαλής Δράσεων και Εκστρατειών των RSF, στη συνομιλία που είχαμε τόνισε ότι: «Οι δύο συλλήψεις είναι ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της απόδοσης δικαιοσύνης. Επίσης καλωσορίζουμε την ανακοίνωση που εκδόθηκε από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, ωστόσο είναι εξαιρετικά σημαντικό η έρευνα να προχωρήσει και να ταυτοποιηθούν και να διωχθούν ποινικά όλοι οι εμπλεκόμενοι στη δολοφονία. Είναι πολύ σημαντικό να ταυτοποιηθεί οποιοσδήποτε είχε ανάμειξη και οι ηθικοί αυτουργοί. Δυστυχώς πολύ συχνά βλέπουμε έναν βαθμό ατιμωρησίας σχεδόν σε όλες τις δολοφονίες δημοσιογράφων παγκοσμίως. Επομένως αν η αστυνομική έρευνα απλώς σταματήσει με τη σύλληψη δύο ατόμων, δεν θα έχουμε την πλήρη εικόνα. Τονίζουμε ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι πρέπει να οδηγηθούν ενώπιον της Δικαιοσύνης».

Στον υπόλοιπο κόσμο…

Ο Δείκτης του 2023 αναδεικνύει τις ραγδαίες επιπτώσεις που είχε η βιομηχανία των fake news στην ελευθερία του Τύπου. Σε 118 χώρες (δηλαδή στα δύο τρίτα των χωρών από τις 180 που αξιολογεί ο Δείκτης), οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες/θείσες στο πλαίσιο του ερωτηματολογίου ανέφεραν ότι πολιτικοί φορείς στις χώρες τους εμπλέκονται συχνά ή συστηματικά σε μαζικές εκστρατείες παραπληροφόρησης ή προπαγάνδας.

Η διαφορά μεταξύ αληθινού και ψεύτικου, πραγματικού και τεχνητού, γεγονότων και επινοήσεων θολώνει, θέτοντας συνολικά σε κίνδυνο το δικαίωμα στην πληροφόρηση.

Η αξιοσημείωτη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης επίσης υποδαυλίζει τον κόσμο των μίντια, ο οποίος είχε ήδη υποβαθμιστεί από το Web 2.0. Την ίδια στιγμή, ο ιδιοκτήτης του Twitter Ίλον Μασκ προωθεί μια αυθαίρετη και επί πληρωμή προσέγγιση απέναντι στην πληροφορία, αποδεικνύοντας ουσιαστικά ότι οι πλατφόρμες δεν αποτελούν παρά κινούμενη άμμο για τη δημοσιογραφία.

Δείτε εδώ ολόκληρη την έκθεση των “Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα”

Πηγή: Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα, inside story

Δείτε επίσης