Στην υπόθεση του 16χρονου Κώστα Φραγκούλη που πυροβολήθηκε στο κεφάλι από αστυνομικό κατά τη διάρκεια καταδίωξης στα Διαβατά Θεσσαλονίκης, υπάρχουν τουλάχιστον πέντε εκπληκτικές ομοιότητες με την υπόθεση του 18χρονου Νίκου Σαμπάνη, επίσης Ρομά, ο οποίος έχασε τη ζωή του από πυρά αστυνομικών, κι αυτός στη διάρκεια καταδίωξης τον Οκτώβριο του 2021 στο Πέραμα.
Τα κοινά χαρακτηριστικά των δύο υποθέσεων, όπως προκύπτουν από στοιχεία των δικογραφιών και από δημοσιεύματα, αποκαλύπτουν ένα μοτίβο: Αστυνομικοί της Ομάδας ΔΙΑΣ καταδιώκουν υπόπτους για ασήμαντα αδικήματα, γνωρίζοντας ότι οι ύποπτοι είναι Ρομά, παρά τα όσα λένε στις καταθέσεις τους. Δρουν χωρίς να ενημερώσουν το Κέντρο Επιχειρήσεων και ρίχνουν ευθείες βολές, ούτε στα λάστιχα ούτε στον αέρα. Και στις δύο περιπτώσεις οι αστυνομικοί υποστηρίζουν ότι οι ύποπτοι προσπάθησαν να εμβολίσουν τις μοτοσικλέτες τους, επομένως το όχημα ήταν εν δυνάμει όπλο κι έτσι πυροβόλησαν βρισκόμενοι σε άμυνα. Την ίδια στιγμή, οι επίσημες ανακοινώσεις της ΕΛ.ΑΣ. και στις δύο περιπτώσεις λένε ψέματα ή τη μισή αλήθεια.
Οι ομοιότητες των δύο υποθέσεων, που πάντως παραμένουν δικαστικά ανοιχτές, είναι οι παρακάτω:
1. ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΓΙΑ ΑΣΗΜΑΝΤΟ ΑΔΙΚΗΜΑ
Στην περίπτωση του Περάματος, ο 18χρονος Νίκος Σαμπάνης επέβαινε μαζί με δύο ανήλικους σε κλεμμένο αυτοκίνητο, επομένως η αφετηρία της καταδίωξης ήταν η τέλεση ενός πλημμελήματος. Σημειωτέον ότι το διάτρητο από τις σφαίρες αυτοκίνητο, ένα λευκό Hyundai Accent, δηλαδή ένα από τα κρισιμότερα πειστήρια, επιστράφηκε από την αστυνομία στον Αιγύπτιο ιδιοκτήτη του, πριν ολοκληρωθεί η ανάκριση. Ο τελευταίος το έδωσε για ανακύκλωση σε μάντρα σκραπ στον Ασπρόπυργο, δηλαδή το αυτοκίνητο καταστράφηκε χωρίς να υπάρχει δυνατότητα περαιτέρω ελέγχου.
Στην υπόθεση Φραγκούλη στα Διαβατά, η καταδίωξη ξεκινά από ένα ακόμη πιο ασήμαντο αδίκημα. Τα 20 ή 30 ευρώ καύσιμα που έβαλε ο 16χρονος στο φορτηγάκι του, χωρίς να πληρώσει στο βενζινάδικο της Μοναστηρίου. Μάλιστα, από το τηλεφώνημα του υπαλλήλου του βενζινάδικου προς την Άμεση Δράση, αποκαλύπτεται ότι ο ίδιος δεν επιθυμούσε καν τη σύλληψη του 16χρονου: «Μίλησα και με τον υπεύθυνο μου και μου είπε “άσ’ το μην το κάνεις. Άσ’ το να φύγει, δεν πειράζει τώρα, μη βρούμε τον μπελά μας”. Απλά, εγώ σας το λέω. Σας ενημερώνω. Ας το αφήσουμε», ακούγεται να λέει ο υπάλληλος.
2. ΓΝΩΡΙΖΑΝ ΟΤΙ ΚΑΤΑΔΙΩΚΟΥΝ ΡΟΜΑ
Και στις δύο περιπτώσεις οι αστυνομικοί αρνούνται στις προανακριτικές τους καταθέσεις ότι γνώριζαν πως καταδιώκουν Ρομά. Ωστόσο αυτό φαίνεται να διαψεύδεται από τις επικοινωνίες στον ασύρματο με το Κέντρο Επιχειρήσεων. Στην υπόθεση Σαμπάνη στο Πέραμα, υπάρχει η παρακάτω στιχομυθία:
Ομάδα ΔΙΑΣ: Κέντρο, ανεβαίνουμε τη Θηβών προς Βίζας, ακολουθούμε στο ύψος σχεδόν της ΔΟΥ.
Κέντρο επιχειρήσεων: Το αριθμητικό (σσ: ο αριθμός κυκλοφορίας) και σε ποιο ύψος της Θηβών;
Ομάδα ΔΙΑΣ: Κέντρο, δεν σταματάει, τρία άτομα μέσα Αθίγγανοι.
Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης. Ο αστυνομικός που πυροβόλησε τον 16χρονο στο κεφάλι καταθέτει: «Ποιος και πώς ήταν ο οδηγός δεν είδα, ούτε ο υπάλληλος του πρατηρίου μας ανέφερε τίποτα για τον οδηγό». Από την επικοινωνία με το Κέντρο Επιχειρήσεων, το παραπάνω σενάριο αποδυναμώνεται:
Κέντρο Επιχειρήσεων: Επαναλαμβάνω, για όλους τους σταθμούς δυτικά. Καραμανλή προς δυτικά, πλησιάζει σηματοδότη φυλακών. Όχημα δεν συμμορφώνεται σε σταθμό ΔΙΑΣ.
Ομάδα ΔΙΑΣ: Από οικισμό Αγίας Σοφίας (σσ: τον οικισμό Ρομά στα Διαβατά).
Και λίγο μετά:
Ομάδα ΔΙΑΣ: Πήγαμε να περάσουμε τις γραμμές πήγε να μας εμβολίσει και βγήκαμε προς τις φυλακές εμείς και αυτός έστριψε προς τον οικισμό και τράκαρε στο τέτοιο, στο κτήμα πως το λένε.
3. ΑΓΝΟΟΥΝ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
Στην περίπτωση Σαμπάνη, οι αστυνομικοί είχαν λάβει εντολή να σταματήσουν την καταδίωξη του αυτοκινήτου, καθώς αυτή κρατούσε ώρα και υπήρχε κίνδυνος για τους υπόπτους, τους αστυνομικούς και τους διερχόμενους. «Διαβιβάστηκε πολλάκις σε αυστηρό και έντονο τόνο, προκειμένου καμία ομάδα να μην εμπλακεί με οποιονδήποτε τρόπο με το ανωτέρω όχημα» κατέθεσε αξιωματικός που βρισκόταν στο Κέντρο Επιχειρήσεων.
Ο ίδιος είπε ότι οι αστυνομικοί της ΔΙΑΣ διαβεβαίωσαν ότι διέκοψαν την καταδίωξη. Κατά μία δεύτερη εκδοχή των εμπλεκόμενων αστυνομικών, πάνω στην ένταση της καταδίωξης δεν είχαν ακούσει την εντολή να σταματήσουν. Το Κέντρο επανήλθε στη φυσιολογική ροή διαχείρισης των περιστατικών, όμως λίγα λεπτά αργότερα ενημερώθηκε μέσω ασυρμάτου για την αιματηρή κατάληξη στο Πέραμα. Μόνο τότε διαπιστώθηκε ότι οι αστυνομικοί της Ομάδας ΔΙΑΣ είχαν συνεχίσει να καταδιώκουν το όχημα ως το Πέραμα, χωρίς να διαβιβάσουν το παραμικρό, ως όφειλαν.
Στην υπόθεση της Θεσσαλονίκης, φέρεται να συνέβη κάτι εξίσου ακραίο. Οι αστυνομικοί της ΔΙΑΣ ενημέρωσαν το Κέντρο για τους πυροβολισμούς μισή ώρα μετά τη λήξη του περιστατικού, προκαλώντας ακόμη την έκπληξη του εκφωνητή βάρδιας:
Ομάδα ΔΙΑΣ: Συνάδελφε με ακούς;
Κέντρο: Ναι.
Ομάδα ΔΙΑΣ: Τώρα μου λέει συνάδελφος ότι πυροβόλησε και μάλλον είναι από τον πυροβολισμό τραυματισμένος.
Κέντρο: Ποιον πυροβολισμό; Τι πυροβολισμό; Είχε πυροβολισμούς;
Ομάδα ΔΙΑΣ: Ε, ο συνάδελφος μού είπε τώρα, από την άλλη μηχανή.
Κέντρο: Πυροβόλησε συνάδελφος δικός μας;
Ομάδα ΔΙΑΣ: Ναι, ναι.
4. ΕΥΘΕΙΕΣ ΒΟΛΕΣ, ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ Ή ΤΑ ΛΑΣΤΙΧΑ
Και στις δύο περιπτώσεις, οι εμπλεκόμενοι αστυνομικοί περιγράφουν ότι οι ύποπτοι προσπάθησαν να εμβολίσουν τις μοτοσικλέτες τους, επομένως έριξαν είτε προειδοποιητικές βολές στον αέρα είτε στα λάστιχα του αυτοκινήτου είτε έδρασαν βρισκόμενοι σε άμυνα.
Στην υπόθεση Σαμπάνη, δύο από τους αστυνομικούς έριξαν 21 από τις 36 σφαίρες. Συνέχισαν να πυροβολούν ακόμη και όταν το αυτοκίνητο είχε ακινητοποιηθεί και φάνηκε να ανοίγει η πόρτα. Η εισαγγελέας που προτείνει την παραπομπή των επτά αστυνομικών σε δίκη (εκκρεμεί η απόφαση του δικαστικού συμβουλίου), δέχεται ότι βρίσκονταν σε άμυνα, όμως διαπιστώνει ότι υπερέβησαν εκ προθέσεως το αναγκαίο μέτρο. Πιο ειδικά, η εισαγγελέας υποστηρίζει ότι έπρεπε να λάβουν υπόψη τους το σημείο από το οποίο άνοιξαν πυρ και την κατηφορική κλίση του εδάφους και να διενεργήσουν λιγότερους πυροβολισμούς ακινητοποίησης του οχήματος με στόχευση αποκλειστικά στα λάστιχα και όχι στο ύψος των επιβατών.
Στην υπόθεση Φραγκούλη, τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι ο κατηγορούμενος αστυνομικός έριξε δύο βολές. Η πρώτη βολίδα βρήκε τον 16χρονο στο κεφάλι και η δεύτερη καρφώθηκε στην πόρτα παρακείμενου κτιρίου, δηλαδή περίπου στο ίδιο ύψος με την πρώτη. Αυτό σημαίνει ότι ο αστυνομικός δεν έριξε ούτε στον αέρα ούτε στα λάστιχα.
5. Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΛΕΕΙ ΨΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
Υπάρχει ένα ακόμη κοινό στοιχείο μεταξύ των δύο υποθέσεων. Στις πρώτες επίσημες ανακοινώσεις της Αστυνομίας, είτε λέγονται ψέματα είτε η μισή αλήθεια. Πιο ειδικά, στην υπόθεση Σαμπάνη η ανακοίνωση της ΓΑΔΑ αναφέρεται σε επτά τραυματίες αστυνομικούς. Αυτό δεν είναι αλήθεια και αυτοί που συνέταξαν το κείμενο μπορούσαν να το γνωρίζου από τα πρώτα λεπτά. Στην ίδια ανακοίνωση, σημειώνεται ότι «οι αστυνομικοί έκαναν χρήση όπλου επιχειρώντας να ακινητοποιήσουν το όχημα, με αποτέλεσμα το θανάσιμο τραυματισμό του οδηγού και τον τραυματισμό ενός εκ των επιβαινόντων».
Η οικογένεια Σαμπάνη διαψεύδει κατηγορηματικά ότι ο 18χρονος οδηγούσε το αυτοκίνητο, παρουσιάζοντας στοιχεία της βαλλιστικής εξέτασης και τη μαρτυρία ενός εκ των ανήλικων Ρομά στο ίδιο όχημα, σύμφωνα με την οποία το θύμα ήταν ο συνοδηγός. Το παραπάνω στοιχείο θεωρείται εξαιρετικά κρίσιμο για την πορεία της υπόθεσης.
Στην περίπτωση Φραγκούλη στη Θεσσαλονίκη, η επίσημη ανακοίνωση της Αστυνομίας είναι ακόμη χειρότερη. «Οι αστυνομικοί έκαναν χρήση όπλου (πραγματοποιώντας δύο βολές) επιχειρώντας να ακινητοποιήσουν το όχημα, με αποτέλεσμα ο οδηγός να χάσει τον έλεγχο αυτού, να προσκρούσει σε τοιχίο και να διακομισθεί σοβαρά τραυματισμένος στο εφημερεύον Νοσοκομείο με σταθμό του ΕΚΑΒ», σημειώνεται. Δεν αναφέρεται πουθενά ότι μία βολή βρήκε τον 16χρονο στο κεφάλι. Από την ίδια ανακοίνωση, κάποιος θα μπορούσε να συνάγει το συμπέρασμα ότι επρόκειτο για ένα τροχαίο ατύχημα.