Έφυγε χτες από την ζωή ο Αμερικανός ποιητής, μυθιστοριογράφος και μεταφραστής Έντμουντ Κίλι, σε ηλικία 94 ετών.
Ο Έντμουντ Κίλι γεννήθηκε στη Δαμασκό της Συρίας από Αμερικανούς γονείς και έζησε τα νεανικά του χρόνια στη Συρία, τον Καναδά και την Ελλάδα. Ο πατέρας του ήταν ο Αμερικανός πρόξενος στη Θεσσαλονίκη την περίοδο 1936-1939.
Από τα παιδικά μου χρόνια στη Δαμασκό δεν θυμάμαι τίποτα. Οι πρώτες μου αναμνήσεις αρχίζουν από τον Καναδά, όπου γνώρισα τη ζωή στο χιόνι και ταξίδεψα συχνά στην αμερικανική ήπειρο. Οταν μετατέθηκε ο πατέρας μου, με τον βαθμό του προξένου, στην όμορφη Θεσσαλονίκη, βρήκα έναν παράδεισο στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή. Δεν κατάφερα ποτέ να μάθω τα ελληνικά σε σχολείο. Δυστυχώς, γι’ αυτό δεν γράφω τόσο εύκολα όσο θα ήθελα. Αντιθέτως, έχω ευχέρεια στο να διαβάζω και να μιλάω. Μ’ αυτή την έννοια, είμαι αυτοδίδακτος. Εχετε μπροστά σας έναν αγράμματο, που έχει φάτσα νεοελληνιστή.
Το 1952 έλαβε διδακτορικό στη Συγκριτική Λογοτεχνία από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Νεοελληνικών Σπουδών από το 1970 έως το 1973 και από το 1980 έως το 1982 και του Pen American Centre από το 1992 έως το 1994. Ολοκλήρωσε την ακαδημαϊκή του καριέρα το 1994. Υπήρξε Εταίρος της Αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Επιστημών και Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Είχα τελειώσει τις σπουδές μου πάνω στην αγγλική και αμερικανική λογοτεχνία, στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, και ήθελα να ακολουθήσω μεταπτυχιακά στην Αγγλία, με θέμα τον Γέιτς και το ιρλανδικό θέατρο, αφού από τη μεριά του πατέρα μου έχω ιρλανδικές ρίζες. Κάποια στιγμή, ανακαλύπτω στο πρόγραμμα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ότι διδάσκεται το μάθημα του νεοελληνικού διηγήματος. Ενα απόγευμα κατάφερα να εντοπίσω τον λέκτορα Ρόμπιν Φλέτσερ, έναν πολύ ευχάριστο και βολικό νεαρό κύριο, ύστερα από συστάσεις της Μαίρης Σταθάτου-Κύρη, φοιτήτριας του Τμήματος Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών – και μελλοντικής γυναίκας μου. Οταν ο Φλέτσερ ανακοίνωσε στον επικεφαλής του Τμήματος Κ. Α. Τρυπάνη ότι “ένα παιδί από την Αμερική θέλει να σπουδάσει νέα ελληνικά”, εκείνος αντέδρασε, λέγοντας: “Θα τον αποθαρρύνουμε σύντομα”.
Φίλος της Ελλάδας και των ελληνικών γραμμάτων, έκανε το διδακτορικό του στον Σεφέρη -με τον οποίο έγιναν φίλοι- και τον Καβάφη, ενώ δίδαξε για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες νεοελληνική λογοτεχνία. Έχει μεταφράσει Καβάφη, Σεφέρη, Ελύτη, Ρίτσο, Σικελιανό, Γκάτσο κ.ά.
Το 2008 τιμήθηκε με το βραβείο «Διδώ Σωτηρίου» της Εταιρίας Ελλήνων Συγγραφέων.
Εργογραφία
- A century of greek poetry 1900-2000 (Δίγλωσσο), Έντμουντ Κίλι, Κάρεν Βαν Ντάϋκ, Πίτερ Κόνστανταϊν, και Πήτερ Μπην, Εκδοτικός Οίκος COSMOS, 2004.
- Ακροβατώντας στα όρια, μετάφραση Ιλάειρα Διονυσοπούλου, Ωκεανίδα, 2004.
- Πρώτα βήματα, μετάφραση Νανά Ησαΐα, Ελληνικά Γράμματα, 2002.
- Αναπλάθοντας τον παράδεισο: Το ελληνικό ταξίδι 1937-1947, μετάφραση Χρύσα Τσαλικίδου, Εξάντας, 1999.
- Γιώργος Σεφέρης-Edmund Keeley: Αλληλογραφία 1951-1971, Άγρα, 1998.
- Η σπονδή, μετάφραση Χρύσα Τσαλικίδου, Εξάντας, 1998.
- Αλβανικό ημερολόγιο: Ο δρόμος προς το Ελμπασάν, μετάφραση Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος. Καστανιώτη, 1996.
- Η καβαφική Αλεξάνδρεια, μετάφραση Τζένη Μαστοράκη, Ίκαρος, 1996.
- Η σιωπηλή κραυγή της μνήμης, μετάφραση Χρύσα Τσαλικίδου , Εξάντας, 1996.
- Το τελευταίο καλοκαίρι της αθωότητας, μετάφραση Χρύσα Τσαλικίδου, Εξάντας, 1993.
- Φόνος στον Θερμαϊκό, μετάφραση Μαριζέτα Γεωργουλέα, Γνώση, 1991.
- Συζήτηση με τον Γιώργο Σεφέρη, μετάφραση Λίνα Κάσδαγλη, Άγρα, 1986.
Μεταφράσεις
- Six Poets of Modern Greece (με τον Philip Sherrard), Alfred A. Knopf, 1961.
- Vassilis Vassilikos, ‘The Plant,’ ‘The Well,’ ‘The Angel’: A Trilogy (με την Mary Keeley), Knopf, 1964.
- Four Greek Poets (με τον Philip Sherrard), Penguin Books, 1965.
- George Seferis, Collected Poems: 1924-1955 (με τον Philip Sherrard), Princeton University Press, 1967.
- C. P. Cavafy, Passions and Ancient Days (με τον George Savidis), Hogarth Press, 1972.
- C. P. Cavafy, Selected Poems (με τον Philip Sherrard), Princeton University Press, 1972.
- Odysseus Elytis, The Axion Esti (με τον George Savidis), Pittsburgh University Press, 1972.
- C. P. Cavafy, Three Poems of Passion (με τον George Savidis), Plain Wrapper Press, 1975.
- C. P. Cavafy, Collected Poems, (με τους Philip Sherrard και George Savidis), Princeton University Press, 1975.
- Angelos Sikelianos, Selected Poems (με τον Philip Sherrard), Princeton University Press, 1979.
- Odysseus Elytis, Selected Poems, Viking-Penguin, 1981
- The Dark Crystal: An Anthology of Modern Greek Poetry (με τον Philip Sherrard), Denise Harvey & CO, 1981.
- Voices of Modern Greece: Selected Poems of C.P. Cavafy, Angelos Sikelianos, George Seferis, Odysseus Elytis, Nikos Gatsos (με τον Philip Sherrard) Princeton University Press, 1981.
- Yannis Ritsos, Return and Other Poems, Parallel Editions, 1983.
- C. P. Cavafy, A Selection of Poems (με τον Philip Sherrard), Camberwell Press, 1985.
- Yannis Ritsos, Exile and Return: Selected Poems, 1967-74, Ecco Press, 1985.
- The Essential Cavafy (με τον Philip Sherrard), Ecco Press, 1995.
- George Seferis, Collected Poems, (με τον Philip Sherrard), Princeton University Press, 1995