Σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων της Οδηγίας Πλαίσιο 2008/98/ΕΕ όπως ισχύει, η τελική διάθεση των αποβλήτων θα πρέπει να λογίζεται ως η τελευταία κατά σειρά λύση στη διαχείριση των αποβλήτων. Η επιλογή και εφαρμογή της θα πρέπει να λαμβάνει χώρα εφόσον έχουν εξαντληθεί πλήρως οι οιεσδήποτε εν δυνάμει εναλλακτικές, ήτοι η πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση κλπ. Παρά ταύτα, η πρακτική εφαρμογή αυτής της προσέγγισης, τείνει να μη συμπεριλαμβάνει στο πλαίσιο της το ουσιαστικότερο μέρος της εν λόγο ιεράρχησης την πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων.
Ως συνέπεια αυτού η παραγωγή αποβλήτων σε παγκόσμιο επίπεδο (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) βαίνει αυξανόμενη σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat. Αποσκοπώντας στην μετάβαση σε μοντέλα κυκλικής οικονομίας και βιώσιμης ανάπτυξης με γνώμονα την προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος, η ΕΕ προχώρησε στην τροποποίηση συγκεκριμένων σημείων του εφαρμοζόμενου πλαισίου μέσω των οποίων:
τίθενται απαγορεύσεις στη διάθεση των υλικών τα οποία μπορούν να εκτραπούν μέσω της εναλλακτικής διαχείρισης (ανακύκλωσης, ανάκτησης) αρχής γενομένης από το 2030.
το ποσοστό των τελικώς διατιθέμενων αστικών αποβλήτων περιορίζεται σε ποσοστό 10% έως το 2035.
εισάγονται μεθοδολογικά εργαλεία προσδιορισμού της επίτευξης των στόχων όσον αφορά στη διαχείριση των αστικών αποβλήτων. Ταυτόχρονα απαιτείται από τις χώρες της ΕΕ να θεσπίσουν αποτελεσματικά συστήματα ελέγχου για τα αστικά απόβλητα που οδηγούνται σε χώρους τελικής διάθεσης.
θεσπίζεται η υποχρεωτική σύνταξη εκθέσεων (από τους αρμόδιους φορείς, EC, EPA) έγκαιρης προειδοποίησης 3 χρόνια πριν από κάθε προθεσμία. Σε αυτές τις εκθέσεις αυτές θα πρέπει να επισημαίνονται οι ελλείψεις στην επίτευξη των στόχων και να προτείνονται δράσεις και μέτρα που πρέπει να αναληφθούν για την αντιμετώπιση τους και την ανάσχεση των συνεπειών τους.
δίνεται η δυνατότητα στις χώρες-μέλη της ΕΕ να ενισχύσουν με ουσιαστικό τρόπο την εφαρμογή της ιεραρχίας των αποβλήτων μέσω της χρήσης οικονομικών κινήτρων.
Πέραν της απαγόρευσης της απόρριψης των εν δυνάμει επαναχρησιμοποιήσιμων υλικών, του περαιτέρω περιορισμού στην τελική διάθεση, μέτρα δηλαδή που ήταν ήδη σε ισχύ χωρίς ωστόσο να έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα, οι ανωτέρω τροποποιήσεις όσον αφορά στην πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων δεν προσθέτουν πρακτικά κάτι καινούργιο.
Για να διασφαλιστεί ο ουσιαστικός περιορισμός των διατιθέμενων αστικών αποβλήτων, θα πρέπει να οριστεί ως αφετηρία η αρχή της παραγωγικής διαδικασίας όπου εκεί ουσιαστικά το υλικό καθίσταται «εν δυνάμει απόρριμμα» και όχι τη στιγμή της απόρριψής του.
Παράλληλα η προώθηση της χρήσης καινοτόμων πολλαπλά επαναχρησιμοποιούμενων, εκτρεπόμενων της τελικής διάθεσης ή εναλλακτικά διατιθέμενων (π.χ. βιοαποδομήσιμα) υλικών στο σχεδιασμό και στην παραγωγή προϊόντων με γνώμονα την πρόληψη, αποτελεί κομβικής σημασία παράγοντα στη μείωση και διατήρηση της παραγωγής αποβλήτων σε χαμηλά και ελεγχόμενα επίπεδα.
Τα παραπάνω σε συνδυασμό με την εφαρμογή των κατάλληλων μεθοδολογικών εργαλείων της θα δημιουργήσουν τις συνθήκες ομαλής μεταστροφής σε πλέον βιώσιμα μοντέλα τα οποία ακολουθούν συνδυασμένες αρχές της αειφόρου και βιώσιμης ανάπτυξης, περιορίζοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των προϊόντων σε όλα τα στάδια του κύκλου της χρηστικής τους ζωής.
