Μετά από πρόσκληση του Δημάρχου Σερίφου οργανώθηκε η 1η συνάντηση εργασίας στις 11.3.2023 στο Δημαρχείο Σερίφου μεταξύ εκπροσώπων φορέων του νησιού και της μελετητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που έχει αναλάβει την εκπόνηση μελέτης με τίτλο «Βιώσιμη ανάπτυξη στην Σέριφο υπό την αυξανόμενη τουριστική πίεση: μια ολοκληρωμένη προσέγγιση».
Από τη πλευρά των φορέων παρευρέθηκαν:
– Αθανασιάδης Θανάσης, Ξενοδόχος
– Γούναρης Δημήτριος, εκπρόσωπος του Συλλόγου Τελένικος
– Κόντε Μελαχροινή και Χρυσολωρά Αγγελική, Αντιπρόεδρος και Ταμίας του Συλλόγου Ανδρομέδα
– Νικολάου Γιώργος, Πρόεδρος του Συλλόγου Επιχειρηματιών
– Πεφάνη Φλώρα, εκπρόσωπος του Συνδέσμου Σεριφίων
– Χαρτοφύλακας Ηλίας και Κουκάκη Σταματίνα, Πρόεδρος και Ταμίας του Συλλόγου Καταλυμάτων
– Φραγκουλάκης Σπύρος, υπεύθυνος δραστηριότητας ΤΣΠ ΔΕΗ
Από τη πλευρά της ομάδας του Πανεπιστημίου Αιγαίου παρευρέθηκαν ο επικεφαλής της μελέτης Καθηγητής Γιάννης Σπιλάνης και οι Αγγελική Μητροπούλου, Γιάννης Κατσούνης, Σοφία Βερίου και Κάλλι Λάσκαρη.
Η συνάντηση ξεκίνησε με σύντομη ενημέρωση από τη πλευρά του Δημάρχου για την ανάθεση της μελέτης και στη συνέχεια ο Γ. Σπιλάνης έκανε μια σύντομη περιγραφή του έργου που θα γίνει, καθώς και των σταδίων που θα ακολουθηθούν.
Ειδικότερα αναφέρθηκε ότι η μελέτη στοχεύει, αφού εντοπίσει τα προβλήματα βιωσιμότητας που έχει το νησί ώστε να είναι ελκυστικό και κατοικήσιμο και καταγράψει την άποψη που έχουν οι ενδιαφερόμενοι (κάτοικοι, επιχειρηματίες και παραθεριστές) γι’ αυτά, να προτείνει εναλλακτικά σενάρια για την αντιμετώπιση τους. Υπογραμμίστηκε ιδιαίτερα ότι η μελετητική ομάδα δεν θα αποφασίσει για τη μελλοντική πορεία του νησιού. Αντιθέτως τονίστηκε ότι θα αποτυπώσει τη παρούσα κατάσταση και κατόπιν της απαραίτητης συναίνεσης από τα εμπλεκόμενα μέρη, θα προτείνει εναλλακτικές πορείες για το μέλλον με τη μορφή σεναρίων. Ως εκ τούτου, έχει ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα η ενεργή συμμετοχή των εμπλεκόμενων μερών, ειδικά στα αρχικά στάδια εκπόνησης της μελέτης αλλά και καθόλη τη διάρκεια αυτής, διότι η επιτυχής εφαρμογή των προτάσεων που θα περιλαμβάνονται σε αυτή, εξαρτάται από τα ίδια τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη ξεκινά με τη καταγραφή μέσα από συνεντεύξεις των απόψεων για τα προβλήματα και τις ελλείψεις του νησιού (που θα συμπληρωθεί μετά από επαφές με άλλους φορείς) και επιχειρεί να τα τεκμηριώσει με δεδομένα και πληροφορίες καθώς και να τα συνδέσει με τις αιτίες που τα δημιουργούν. Η τεκμηρίωση γίνεται αρχικά με δευτερογενή δεδομένα και συνεχίζεται με πρωτογενείς έρευνες σε επιχειρήσεις, τουρίστες, κατοίκους και εργαζόμενους (ενδιαφερόμενα μέρη). Αποφασίστηκε ότι άμεσα θα ξεκινήσει η διακίνηση ερωτηματολογίων σε επιχειρήσεις (καταλύματα και λοιπές επιχειρήσεις) και κατοίκους.
Την ολοκλήρωση της καταγραφής της κατάστασης ακολουθεί η αξιολόγηση της κατάστασης βιωσιμότητας (ευθραυστότητας και αντοχής και αν η πίεση έχει υπερβεί τη Φέρουσα Ικανότητα) του νησιού, των αιτιών που έχουν δημιουργήσει τη κατάσταση αυτή (αποτύπωμα δραστηριοτήτων και βαθμός ελκυστικότητας του νησιού) για να καταλήξει στη δημιουργία μιας ξεκάθαρης εικόνας για το ποια είναι να ισχυρά σημεία που πρέπει να αξιοποιηθούν και ποιες οι αδυναμίες που ενδείκνυται να θεραπευτούν λαμβάνοντας υπόψιν δεδομένα και της τρέχουσας συγκυρίας η οποία περιλαμβάνει τόσο ευκαιρίες όσο και κινδύνους.
Στη τελευταία φάση θα γίνει διερεύνηση του οράματος μέσα από διατύπωση εναλλακτικών σεναρίων για το μέλλον του νησιού. Μετά από την επιλογή της επιθυμητής πορείας θα διαμορφωθούν οι στρατηγικοί στόχοι και οι άξονες δράσης που θα επιτρέψουν στην υλοποίηση της μέσα από το Επιχειρησιακό Σχέδιο του Δήμου αλλά και παρεμβάσεις σε άλλους αρμόδιους φορείς. Υπογραμμίστηκε ιδιαίτερα ότι λύσεις που θα προταθούν δεν θα αφορούν μόνο τον Δήμο και τη λειτουργία του, αλλά και την ενεργή συμβολή των πολιτών και των επιχειρηματιών μέσα από ευρύτερες συναινέσεις που θα αποτυπώνονται σε κανονιστικές αποφάσεις.
Τα βασικά θέματα που τέθηκαν στη συνάντηση ήταν:
– Η κινητικότητα, οι υποδομές και οι υπηρεσίες που εξυπηρετούν τη κίνηση μονίμων κατοίκων και επισκεπτών όλη τη διάρκεια του χρόνου και τα σχετικά προβλήματα που υπάρχουν. Τονίστηκαν εμφατικά τα προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή του Λιβαδιού που ως πύλη εισόδου και σημείο συγκέντρωσης του μεγαλύτερου αριθμού επιχειρήσεων και τουριστών υφίσταται μεγάλη πίεση, αλλά και την έλλειψη εσωτερικής συγκοινωνίας το χειμώνα, πέρα από τα μαθητικά δρομολόγια.
– Η υποστήριξη των τοπικών δομών υγείας με έμφαση στην ύπαρξη του πρωτοκόλλου που αφορά στην υποχρεωτική παραπομπή των ασθενών και ειδικά των επειγόντων περιστατικών στο Νοσοκομείο της Σύρου, πού (α) ούτε μπορεί να εξυπηρετήσει τα βαρύτερα από αυτά και τα παραπέμπει τελικά στην Αθήνα με τους όποιους κινδύνους περιέχουν για τους ασθενείς οι πολλαπλές μετακινήσεις και καθυστερήσεις και (β) ούτε βολεύει τους κατοίκους που επιβαρύνονται με έξοδα μετακίνησης και παραμονής που δεν θα είχαν στην Αθήνα
– Η μη αξιοποίηση του καταφυγίου τουριστικών σκαφών
– Η καταπάτηση και η αναποτελεσματική διαχείριση δημόσιων χώρων και μονοπατιών
– Οι προκλήσεις του δομημένου περιβάλλοντος όπως τα προβλήματα που δημιουργεί η ασάφεια των ορίων των οικισμών αλλά και εκείνα που σχετίζονται με τη δόμηση εκτός ορίων οικισμού
– Η κακή λειτουργία του συστήματος αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων, που έχει ως αφετηρία τη μη στεγανότητα του δικτύου που αντλεί τόσο το πολύτιμο πλέον νερό του Κάμπου, αλλά και θαλασσινό νερό με αποτέλεσμα συνεχή λειτουργία, επιβάρυνση των αντλιών και υψηλό κόστος λόγω κατανάλωσης ρεύματος.
– Η παροχή πόσιμου νερού και τα προβλήματα που δημιουργούν η παλαιότητα του δικτύου και των συνδέσεων, η αύξηση του αριθμού των συνδέσεων, η αύξηση του αριθμού των πισινών και του ποτίσματος. Τέθηκε το θέμα της επανάχρησης του νερού του βιολογικού καθαρισμού (όπως πχ. γίνεται στον Καλλίτσο), εφόσον το σύστημα λειτουργήσει ξανά όπως πρέπει, καθώς και η δημιουργία μικρών αυτόνομων συστημάτων επανάχρησης του νερού στις εκτός οικισμών κατοικίες για πότισμα. Υπογραμμίστηκε ιδιαίτερα ότι σήμερα πλέον δεν νοείται η διάθεση νερών στη θάλασσα (πχ. λιμνάζοντα, νερά οικοδομών), αλλά η αξιοποίηση τους για τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα.
– Η διαχείριση των απορριμμάτων συνολικά ενώ ιδιαίτερη αναφορά έγινε για τον πολύ χαμηλό βαθμό ανακύκλωσης, παρά τα όποια βήματα έχουν γίνει.
– Η παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας και οι αλλαγές που θα επέλθουν με τη διασύνδεση του νησιού, ενώ τέθηκε από τον Γ. Σπιλάνη το πώς μια Ενεργειακή Κοινότητα μπορεί να συμβάλει στη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος αλλά και του κόστους μέσα από την αυτοπαραγωγή.
Τέλος, έγινε μια μεγάλη συζήτηση για το αν το μέλλον της Σερίφου θα στηριχθεί αποκλειστικά στον τουρισμό παραλίας ή θα εμπλουτιστεί από τα στοιχεία των μύθων, της ιστορίας και ευρύτερα του πολιτισμού που έχει το νησί (Περσέας, Βάτραχος, Μεταλλεία, Μύλοι, Μοναστήρι, Οικισμοί), αλλά και της φύσης (ζώνης Natura). Υπογραμμίστηκε η επιλογή που έχει γίνει ώστε οι παραλίες του νησιού να μην είναι οργανωμένες με όρους μαζικού τουρισμού, συνεχίζοντας να προσελκύει επισκέπτες οι οποίοι επιλέγουν συνειδητά τη Σέριφο ενστερνιζόμενοι αυτή την επιλογή. Έγιναν αναφορές στη σύνδεση που υπάρχει μεταξύ έλλειψης εναλλακτικών οργανωμένων αξιοθέατων και δραστηριοτήτων (πχ. περπάτημα, θαλάσσιες περιηγήσεις και καταδύσεις, σύνδεση με ήθη και έθιμα) με την πολύ σύντομη τουριστική περίοδο και την βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, τα προβλήματα που προκύπτουν από την έλλειψη τοπικών προϊόντων, την μη ικανοποίηση των επισκεπτών από τη ποιότητα της εστίασης.
Έγινε ιδιαίτερη αναφορά στο θέμα που έχει προκύψει με την εκ νέου «ενεργοποίηση» της Εταιρείας των Μεταλλείων κάτω από τη νέα της ιδιοκτησία και στην αναγκαιότητα να βρεθεί πολιτική λύση ώστε να αντιμετωπιστεί όχι μόνο ο κοινωνικός αντίκτυπος αλλά και η επίδραση στην αναπτυξιακή πορεία του νησιού μέσα από μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις real estate που αναμένεται ότι θα γίνουν.
Οι παρευρισκόμενοι τόνισαν ιδιαίτερα ότι η έλλειψη σχεδίου και συνέχειας μεταξύ των διαφόρων δημοτικών αρχών έχει συνέπεια να μην αντιμετωπίζονται τα σημαντικότερα προβλήματα που έχουν ανάγκη σταθερών ενεργειών σε βάθος χρόνου. Σε όλα τα θέματα τοποθετήθηκε ο δήμαρχος που αναφέρθηκε ειδικότερα στις λύσεις που έχουν δρομολογηθεί και στα εμπόδια που υπάρχουν. Ο Γ. Σπιλάνης υπογράμμισε ότι θα προταθούν νέοι τρόποι αντιμετώπισης των «κλασσικών» προβλημάτων με βάση τις νέες τάσεις της επιστήμης και της διαχείρισης μέσα στο πλαίσιο της προσέγγισης της βιώσιμης ανάπτυξης, ενώ αναφέρθηκε στην μη αποτελεσματικότητα της διοικητικής δομής στο νησιωτικό χώρο όπου πολλές αρμοδιότητες ασκούνται από φορείς (πχ. Περιφέρεια) που δεν έχουν καμία παρουσία στο νησί με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ασκηθούν ουσιαστικά (πχ. σε περίπτωση πυρκαγιάς).