Η Σύρος για πολλούς επισκέπτες εξαντλείται στα σοκάκια της Ερμούπολης, της Άνω Σύρου και τις παραλίες του νότιου τμήματος του νησιού. Έτσι, πολλές φορές δεν γνωρίζουν «κρυμμένους θησαυρούς» του νησιού, από τα γραφικά χωριά της ενδοχώρας μέχρι τους οικισμούς και τα μοναδικά κυκλαδικά πεδία της Απάνω Μεριάς. Αν και το νησί διαθέτει δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών που θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης για τον περιπατητικό ή πεζοπορικό τουρισμό, οι διαδρομές είναι παραμελημένες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μαρτυρία του υποφαινόμενου. Όταν το καλοκαίρι του 2021 επιχείρησα να ακολουθήσω το μονοπάτι που κανονικά βγάζει στο Διαπόρι εν τέλει χάθηκα, πράγμα εξόχως επικίνδυνο για τους περιπατητές. Αυτή η εμπειρία αποτέλεσε το βασικό ερέθισμα για να μιλήσω με τον κ. Τάσο Αναστασίου ο οποίος είναι νομικός, εργάζεται στη Περιφέρεια, στη Διεύθυνση Πολιτισμού Κυκλάδων και δραστηριοποείται σε προγραμματικές δράσεις στον τομέα του πολιτισμού. Ο κ. Αναστασίου γνωρίζει το θέμα των κυκλαδικών πεζοπορικών διαδρομών όσο λίγοι και η συζήτηση μαζί του ήταν ιδιαιτέρως διαφωτιστική.
Τάσος Αναστασίου
Ο πεζοπορικός τουρισμός ανήκει σε αυτό που θα λέγαμε εναλλακτικό τουρισμό και κατά κανόνα είναι πιο φιλικός στο περιβάλλον των νησιών μας. Θεωρείτε ότι αποτελεί μία βιώσιμη εναλλακτική πρόταση για τα νησιά μας το να προσανατολιστούν προς την προσέλκυση τέτοιων τουριστικών κοινών;
Ο πεζοπορικός τουρισμός σήμερα, ιδιαίτερα όταν διαθέτει τα χαρακτηριστικά της αναζήτησης των πολιτιστικών στοιχείων και της υπό ευρεία έννοια περιήγησης στα νησιά μας, θα μπορεί δυνητικά και μακροπρόθεσμα να αποτελέσει διαχρονική βάση προσέλκυσης τουριστικού κοινού υψηλής ποιότητας. Ο περιηγητικός-πεζοπορικός τουρισμός αποσκοπεί λοιπόν στην καθιέρωση προορισμών που θα εγγυώνται τη μετατόπιση του τουριστικού “προϊόντος” από τον -κρατούντα σήμερα- μαζικό αγοραίο χαρακτήρα του, προς μια εναλλακτική επιλογή ανάδειξης του φυσικού και ιστορικού τοπίου των νησιών. Αυτό ακριβώς είναι το κριτήριό μας -ως υπηρεσία της δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης στις Κυκλάδες- για την υλοποίηση του εγχειρήματος “Ανάδειξη Διαδρομών Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος στις Κυκλάδες”. Ως κεντρικός φορέας σχεδιασμού των περιηγητικών δικτύων και μετά από μακράς διάρκειες, επίπονες προσπάθειες που υπερβαίνουν κατά πολύ τις δυνατότητες της υπηρεσίας από πλευράς στελέχωσης και υλικής υποστήριξης, έχουμε καταφέρει να βρίσκονται σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση από άποψη τεχνικής επάρκειας και ασφάλειας, πλήρη πεζοπορικά δίκτυα μονοπατιών σε δέκα (10) τουλάχιστον Κυκλαδονήσια.
Η πρωτοβουλία για τα μονοπάτια ανήκει στη Διεύθυνση Δασών
Τα τελευταία έτη παρατηρούμε ότι οι πεζοπορικές διαδρομές της Σύρου όλο και χειροτερεύουν, γιατί συμβαίνει αυτό;
Η περίπτωση του πεζοπορικού-περιηγητικού δικτύου της Σύρου παρουσιάζει την εξής ιδιαιτερότητα: Ενώ ο σχεδιασμός του δικτύου προέκυψε μετά από ενδελεχή έρευνα πεδίου και οι πρώτες παρεμβάσεις στους τομείς της αποκατάστασης βατότητας και της σήμανσής του προχώρησαν με επιτυχία επί σειρά ετών και με βάση τα τότε δεδομένα της εποχής, η επί μακρόν αδράνεια των τοπικών αρχών οδήγησε στο μαρασμό και την υποβάθμιση των υφιστάμενων διαδρομών.
Θέλοντας η υπηρεσία μας να αναστρέψει αυτή τη φθίνουσα πορεία συνέταξε το 2020 προκαταρκτική Τεχνική Έκθεση ανανέωσης και αποκατάστασης των υποδομών του πεζοπορικού δικτύου. Η Έκθεση αυτή υποβλήθηκε στην αρμόδια Επιτροπή που έχει συσταθεί από την εποπτεύουσα για το θέμα αρχή, τη Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων, με σκοπό να ληφθεί υπόψη στο έργο της ανανέωσης-αποκατάστασης του δικτύου. Το έργο λοιπόν αυτό έχει αναλάβει η Δνση Δασών Κυκλάδων, η οποία παρά τον υπερβολικό φόρτο εργασίας στους ποικίλους τομείς αρμοδιότητάς της, έχει ήδη πραγματοποιήσει εργασίες συμπλήρωσης-ανανέωσης της χάραξης του περιηγητικού δικτύου και την πρότυπη ψηφιακή αποτύπωσή του. Μετά την ολοκλήρωση του έργου αυτού, το ζητούμενο είναι ποιός φορέας προτίθεται να αναλάβει τις εργασίες αποκατάστασης βατότητας του δικτύου.
Οι τελευταίες παρεμβάσεις έγιναν το 2000
Από πότε έχουν να γίνουν έργα συντήρησης των πεζοπορικών διαδρομών στη Σύρο;
Οι τελευταίες παρεμβάσεις για τη συντήρηση των πεζοπορικών διαδρομών στο νησί έγιναν στα τέλη της δεκαετίας του 2000.
Η συντήρηση των πεζοπορικών διαδρομών ποιας υπηρεσίας αρμοδιότητα είναι;
Μέχρι και το 2010, την αρμοδιότητα της συντήρησης των διαδρομών είχε η δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση, δηλαδή η υπηρεσία μας. Οι εργασίες αποκατάστασης βατότητας και οριοθέτησης των διαδρομών πραγματοποιήθηκαν με επιτυχία σε εκτεταμένα τμήματα του πεζοπορικού δικτύου, με αναθέσεις σε τοπικά συνεργεία εμπειροτεχνών και με κατά περιόδους συμμετοχή δραστήριων εθελοντικών ομάδων.
Μετά το 2010, την αρμοδιότητα των εργασιών συντήρησης ανέλαβαν οι πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ.
Σε ποιες διαδρομές του νησιού χρειάζονται μεγαλύτερες παρεμβάσεις;
Το δίκτυο του νησιού είναι εξαιρετικά παραμελημένο. Προκειμένου να φτάσει στα υψηλά επίπεδα των άλλων νησιών από άποψη βατότητας, συνδεσιμότητας και σήμανσης, απαιτούνται γενναίες παρεμβάσεις σε όλο το μήκος του.
Υπάρχουν διαδρομές που απαιτούν άμεσες παρεμβάσεις
Με βάση τα παραπάνω, τα έργα σηματοδοσίας αποτελούν προτεραιότητα αυτή τη στιγμή; Μπορούν τα απαραίτητα έργα να γίνουν σε διαφορετικούς χρόνους;
Η παρέμβαση πρέπει να είναι συνολική. Ωστόσο, υπάρχει από μέρους μου κάθε διάθεση να συμβάλω κατά περίπτωση στον τομέα της σήμανσης, με βάση τις προδιαγραφές της κείμενης νομοθεσίας και της Περιφέρειας, και πάντοτε σε συνεννόηση με τη Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων.
Έχουμε δει νησιά να παίρνουν πρωτοβουλίες για τη συντήρηση, αποκατάσταση ή/και δημιουργία πεζοπορικών διαδρομών κάνοντας μάλιστα ένα βήμα παραπέρα με την ψηφιοποίηση των διαδρομών τους. Πως βλέπετε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες;
Έχουμε σαφώς επικεντρωθεί στο έργο που επιτελείται από την Περιφέρεια στη συντριπτική πλειοψηφία των νησιών των Κυκλάδων που διαθέτουν πεζοπορικά δίκτυα, έργο που βασίζεται στις κατοχυρωμένες προδιαγραφές της υπηρεσίας, εφαρμοζόμενες ανελλιπώς στους τομείς της συνδεσιμότητας και της σήμανσης.
Σχετικά με τα νησιά όπου οι δημοτικές αρχές θέλησαν να επενδύσουν σε διαφορετικούς τρόπους ανάδειξης των δικτύων τους, ο ρόλος μας θα μπορεί να είναι απλά συμβουλευτικός.
Σε κάθε περίπτωση, ο ενιαίος τύπος σήμανσης των διαδρομών στις Κυκλάδες, όπως έχει προδιαγραφεί από την Περιφέρεια, θεωρώ ότι είναι απαραίτητο στοιχείο συνοχής, αλλληλοδιαδοχής και διευκόλυνσης της πεζοπορικής διάσχισης, ειδικά όταν αυτή εξελίσσεται από νησί σε νησί.
Μπορεί και η υπηρεσία της Περιφέρειας να συμβάλει προς μία κατεύθυνση ψηφιοποίησης των διαδρομών;
Σε ό, τι αφορά στην ψηφιοποίηση των διαδρομών, αυτή έχει ήδη δρομολογηθεί και σύντομα ολοκληρώνεται στα νησιά Νάξο, Πάρο, Κέα, Κύθνο, Αμοργό, Ίο και Δονούσα. Οι ψηφιοποιήσεις αυτές γίνονται με πιστή τήρηση του θεσμικού πλαισίου και είναι προϊόν συνεργασίας της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου με το Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου.
Τέλος, όπως προαναφέρθηκα, η ψηφιοποίηση των Διαδρομών της Σύρου υλοποιείται από τη Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων.