Στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη του νομπελίστα Ιταλού φυσικού Giorgio Parisi που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα nobelprize.org με τίτλο “Self-confidence is an important ingredient”, ο Parisi αναφέρεται μεταξύ άλλων, πως ως πενηντάρης άρχισε να ενδιαφέρεται και να μαθαίνει ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς.
Ο Τζόρτζιο Παρίζι είχε εξομολογηθεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ την αδυναμία του στους ελληνικούς χορούς: «Προσέγγισα τυχαία τους ελληνικούς χορούς, παρακολουθώντας μαθήματα του Αντρέα Πελίτσια Γανωτάκη, σε σύνδεσμο της Ρώμης. Οι ελληνικού χοροί σου ξυπνούν πάθος, σε αντίθεση με ιταλικούς παραδοσιακούς χορούς (όπως το σαλταρέλο και την μανφρίνα) οι οποίοι δεν είναι, πλέον, πραγματικά «ζωντανοί». Μόνον η ιταλική ταραντέλα είναι κάτι αντίστοιχο με αυτούς που χορεύονται στην Ελλάδα», δήλωσε ο Ιταλός νομπελίστας.
«Στην χώρα σας συμμετέχει στο χορό όλο το χωριό, ομαδικά, συχνά σε κύκλο. Ανάλογα με τα διάφορα μέρη, «σέρνει» το χορό ο παπάς ή ο πιο ηλικιωμένος του χωριού. Μαζί τους, ξεφαντώνουν και μικρά παιδιά, τεσσάρων ή πέντε ετών», είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ιταλός φυσικός.
«Οι ελληνικοί χοροί είναι χιλιάδες και δεν σταματάς ποτέ να μαθαίνεις» διότι «οι πιο γνωστοί μπορεί να είναι περίπου πενήντα, αλλά οι λιγότερο διαδεδομένοι είναι άπειροι» προσέθεσε ο Τζόρτζο Παρίζι και αναφέρθηκε «στο Τάι-τάι, που χορεύεται την Μεγάλη Τρίτη» (σ.σ. πρόκειται, κατά τον λαογράφο Δημ. Λουκάτο για έναν «ιδιάζων» τοπικό χορό της Θεσσαλίας που χορεύεται από άνδρες και γυναίκες μόνο κατά την Τρίτη του Πάσχα. Ονομάζεται «τάι τάι» πιθανώς από τις επαναλαμβανόμενες συλλαβές του «τ’ αϊνέβενε», λέξης που υπάρχει στο δεύτερο στίχο του τραγουδιού).
«Το να χορεύεις, το να μαθαίνεις όλους αυτούς τους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς, σου προκαλεί μεγάλη ευχαρίστηση. Ενώνεσαι με μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων και χάρη στις διάφορες κινήσεις, γνωρίζεις και αγαπάς πολύ περισσότερο όλη αυτή την παράδοση».
Σύμφωνα με τα Καρπαθιακά Νέα, ο Parisi εμπνέεται από τους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς. Αυτή η αγάπη τον οδήγησε στην σχολή Acilia, σε ένα προάστιο της Ρώμης, για να ακολουθήσει τα μαθήματα του χοροδιδασκάλου Μαριγούλας Κρητσιώτου που ήρθε από την Ελλάδα. Για δύο μέρες ο Parisi μάθαινε να κινείται και να τοποθετείται στην γραμμή του χορού, σύμφωνα με τις χορευτικές παραδόσεις της Καρπάθου, μαζί με την ομάδα μαθητών που δεν θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν ότι χόρευαν με έναν μελλοντικό νομπελίστα.
«Ένας απλός και ήρεμος μαθητής όπως όλοι οι άλλοι. Γνωρίζαμε ότι ήταν επιστήμονας υψηλού κύρους, αλλά ήταν τόσο απλός και ταπεινός που δεν θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε μια τέτοια εξέλιξη», λέει η ιδιοκτήτρια της Σχολής Χορού, Άννα Τσιριγλιάνο, η οποία διοργάνωσε το σεμινάριο χορών της Καρπάθου, τον Δεκέμβριο του 2013.
Ένα σεμινάριο που η ανακοίνωσή του τράβηξε την προσοχή του επιστήμονα, και πράγματι εντυπωσιάστηκε από την τυπικότητα των χορών που έφερε στη Ρώμη η Μαριγούλα Κριτσιώτη, ένας από τους φύλακες της ελληνικής χορευτικής παράδοσης. Ένα μάθημα που ο πανεπιστημιακός δάσκαλος θυμάται και σχολιάζει, απαντώντας στα συγχαρητήρια της Cirigliano, μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Η ιδιοκτήτης της Σχολής τονίζει την αξία των λαϊκών χορευτικών παραδόσεων που “πολύ συχνά σνομπάρουν οι ακαδημαϊκοί“. Σ’ αυτούς σίγουρα δεν ανήκει ο Parisi. To πάθος του Parisi για τους ελληνικούς παραδοσιακούς χορού ξεκινά το 2004, όπως δείχνει η σελίδα του στο Facebook. Μάλιστα, για το προφίλ του ο νομπελίστας επέλεξε μια φωτογραφία όπου χορεύει, φορώντας ελληνική παραδοσιακή φορεσιά. Η καθόλα ιταλική υπερηφάνεια και επιστημονική ταυτότητα παίρνει χρώματα από ρυθμό και μουσική.
Η Μαριγούλα Κρητσιώτου επισημαίνει: Αν το πάθος και το ενδιαφέρον των ερευνών του ήταν να «βάζει τάξη στο χάος», ο χορός δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μια διαδικασία τάξης στις σχέσεις που παράγει η πολυπλοκότητα της κοινωνίας του. Μια τάξη, όμως, εύθραυστη, καθώς οι ατομικές επιθυμίες και ανάγκες, μερικές φορές, ζητούν δικαίωση στο εκεί και στο τότε της δημόσιας χορευτικής δράσης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η διαφοροποίηση μόνο ενός, από όσα ορίζουν οι θεσμοί, και η διένεξή του με τον άλλο, κοινώς ο καυγάς, μοιράζει τους εορταστές σε όσους, λόγω δεσμών, υποστηρίζουν τον ένα από τους δύο, σε όσους χάνουν το κέφι ή την προσήλωσή τους στα τεκταινόμενα, σε άλλους που διαμαρτύρονται γιατί δεν διαφυλάσσονται οι κοινωνικοί κανόνες και σε εκείνους που αναλαμβάνουν την συμφιλίωση.
Με αφορμή αυτά, η ενότητα στο περιβάλλον του χορού και στην αλυσίδα του καταστρέφονται και επέρχεται το χάος και η αταξία. Ο καυγάς διαλύει και τους χορευτές, κόντρα στην κοινή επιθυμία, «να μην χαλάσει ο χορός». Βέβαια, η υπεραξία του χορού, να ενθουσιάζει, να εκπληρώνει συλλογικές και ατομικές προσδοκίες υπερισχύει. Ετσι, αναδιοργανώνεται και συνεχίζει μέσα σε μια καινούργια τάξη, που έστω κι αν δεν απαντά στο άδικο του συστήματος, το θέτει σε επεξεργασία.
Σίγουρα, δεν δίνονται όλες οι πληροφορίες για τον χορό στον χρόνο ενός σεμιναρίου, στον οποίο προέχει η μετάδοση της χορευτικής κίνησης. Αξίζει, όμως, να συσχετίσουμε εκδηλώσεις στο οργανωτικό σύστημα του, με όσα ο Parisi μελετά για «τις φυσικές δομές και συμπεριφορές και για την δημιουργική δυναμική του χάους και της αταξίας», κατάσταση που αναγνωρίζεται και στα κοινωνικά συστήματα.
Η κοινωνία και ο χορός, ως παράγωγό της, είναι «το σωρευτικό αποτέλεσμα» εκατομμυρίων διαδοχικών ατομικών δράσεων. Σαν ζωντανοί οργανισμοί, μάλιστα, φαίνεται να συνιστούν ένα μοντέλο που δομείται ανάλογα με τον κόσμο. Ο πολιτισμός είναι μετασχηματισμός της φύσης (Μερλώ Ποντύ), η φύση είναι το υπόστρωμα του πολιτισμού (Levi-Strauss). Προφανώς, για τούτο, όλοι οι λεκτικοί – δρασιακοί συμβολισμοί του χορού μνημονεύουν εμπειρίες από την σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο. Σαν συνέπεια, κάθε επιμέρους συμβολισμός του ανακαλεί τρόπους συμπεριφοράς από το φυσικό περιβάλλον.
Στην Κάρπαθο λέμε «εγίνη ανεσούι στο χορό», για την αταξία που οι καβγάδες χορευτών προκαλούν στην εξέλιξή του. Η λέξη, ανεσούι εξηγεί τον θόρυβο, την ταραχή και αναστάτωση που παρατηρείται σε μια κυψέλη, όταν ένα καινούργιο σμήνος δεν μπορεί να τακτοποιηθεί ανάμεσα στις άλλες μέλισσες και προσπαθεί να φύγει για να οργανώσει αλλού την ζωή του…
