Ξεκίνησαν οι προετοιμασίες για την υποδοχή της μεγαλύτερης ωκεανογραφικής αποστολής του Διεθνούς προγράμματος Διερεύνησης των Ωκεανών – IODP στην Σαντορίνη.
Η διεθνής αποστολή έχει ως στόχο την διεξαγωγή υποθαλάσσιων ερευνητικών γεωτρήσεων γύρω από το ηφαιστειακό σύμπλεγμα Χριστιανά – Σαντορίνη – Κολούμπο, αλλά και την Αμοργό στο Νότιο Αιγαίο και πρόκειται να πραγματοποιηθεί από τον Δεκέμβριο του 2022 έως το Φεβρουάριο του 2023.
Πριν λίγες ημέρες οι επικεφαλής επιστήμονες, της Διεθνούς Ωκεανογραφικής αποστολής των Θαλάσσιων Ερευνητικών Γεωτρήσεων (IODP Expedition 398) T. H. Druitt, από τη Γαλλία και Dr. S. Kutterolf από τη Γερμανία, μαζί με την Αναπληρώτρια καθηγήτρια του ΕΚΠΑ , Παρασκευή Νομικού, εκπρόσωπο της Ελλάδας στην αποστολή, είχαν συνάντηση με τον Δήμο Θήρας προκειμένου να ενημερώσουν αλλά και να συντονιστούν οι δύο πλευρές για τις ανάγκες της αποστολής .
Οι επιστήμονες βρέθηκαν στο νησί, για να πραγματοποιήσουν εργασίες υπαίθρου, από τις 10 έως τις 17 Μαΐου, εν όψει της ωκεανογραφικής αποστολής, που θα πραγματοποιηθεί με το πλοίο Joides Resolution.
Τα πρώτα δείγματα οι καθηγητές τα συνέλεξαν από την Νέα Καμένη ενώ στη συνέχεια όπως ενημερωθήκαμε από ανάρτηση της Εύης Νομικού σε κοινωνικό δίκτυο βρέθηκαν «στο αρχαιότερο ηφαιστειακό κέντρο του συμπλέγματος της Σαντορίνης, Χριστιανά μαζί με τον καλύτερο ηφαιστειολογο του νησιού μας κ αρχηγό αποστολής του IODP, Prof. Tim Druitt. Μελετάμε τη γεωλογία της χέρσου για να κατανοήσουμε τις γεωλογικές διεργασίες στο θαλάσσιο χώρο με εξαιρετικούς συναδέλφους…περιπέτεια, γνώση και εκπληκτικά τοπία!”Αναφέρει χακτηριστικά στην ανάρτηση της.
Που θα γίνουν οι γεωτρήσεις
Οι γεωτρήσεις θα γίνουν σε έξι σημεία μέσα στην καλδέρα της Σαντορίνης και στον ευρύτερο υποθαλάσσιο χώρο Σαντορίνης-Αμοργού, με το ωκεανογραφικό πλοίο “JOIDES Resolution”, θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο της Αποστολής 398 του Διεθνούς Προγράμματος Διερεύνησης των Ωκεανών (International Ocean Discovery Program-IODP), ενός από τα πιο φιλόδοξα και πιο μακρόχρονα διεθνή επιστημονικά προγράμματα στον κόσμο.
1 κοντά στη λεκάνη της Αμοργού, 1 κοντά στο Κολούμπο (μακριά από τον κρατήρα του Κολούμπο), 1 στα Χριστιανά, 1 κοντά στην Άνυδρο και 2 μέσα στην Καλντέρα της Σαντορίνης.
Σε κάθε θέση έξω από την καλδέρα, το πλοίο θα ανακτήσει αρκετές εκατοντάδες μέτρα πυρήνα ιζήματος από τον πυθμένα της θάλασσας, προκειμένου να λάβει ένα πλήρες αρχείο της γεωλογικής ιστορίας. Το πλοίο θα επανδρωθεί από περίπου 30 επιστήμονες, 25 άτομα τεχνικό προσωπικό και 65 μέλη πληρώματος. Οι κύριοι επιστήμονες θα είναι ο καθηγητής T.H. Druitt (Γαλλία) και ο δρ S.Kutterolf (Γερμανία), ενώ η επιστήμονας που εκπροσωπεί την Ελλάδα, είναι η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ Παρασκευή Νομικού, η οποία μελετά εδώ και χρόνια τη θαλάσσια γεωλογία της περιοχής της Σαντορίνης.
Το εξειδικευμένο ωκεανογραφικό πλοίο, ένα από τα μεγαλύτερα για ερευνητικές γεωτρήσεις στον κόσμο, προγραμματίζεται να ξεκινήσει από το ισπανικό λιμάνι της Ταραγόνα στις 6 Δεκεμβρίου 2022 με κατεύθυνση το Αιγαίο και η αποστολή θα έχει ολοκληρωθεί έως τις 5 Φεβρουαρίου 2023.
Ποιος είναι ο στόχος της αποστολής
Κύριος στόχος του IODP είναι να αποκαλύψει τη γεωλογική ιστορία της περιοχής μέσω των υποθαλάσσιων ερευνητικών γεωτρήσεων.
- Η αναδιαμόρφωση της πλήρους ηφαιστειακής ιστορίας του ηφαιστειακού συμπλέγματος , από τη γένεση του έως σήμερα.
- Ο προσδιορισμός της ενεργότητας των υποθαλάσσιων ρηγμάτων που οριοθετούν τις θαλάσσιες λεκάνες και συσχετισμός αυτών με την ηφαιστειακή δραστηριότητα της περιοχής.
- Η τεκμηρίωση της πετρογένεσης, εξέλιξης και αποθήκευσης μάγματος στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα, τόσο χρονικά όσο και χωρικά.
- Η τεκμηρίωση των διαδικασιών, των προϊόντων και των πιθανών επιπτώσεων της έκρηξης κατά την Ύστερη Χάλκινη εποχή στη Σαντορίνη (Μινωική έκρηξη).
- Η μελέτη της ιστορίας, της δυναμικής και των κινδύνων των υποθαλάσσιων εκρήξεων των Καμένων και του Κολούμπο.
- Η τεκμηρίωση της μετάβασης από ηπειρωτικό σε θαλάσσιο περιβάλλον κατά τη διάρκεια της υποβύθισης στην περιοχή του Αιγαίου.
- Η αναζήτηση της παρουσίας της μικροβιακής ζωής στα πετρώματα της καλντέρας της Σαντορίνης και της περιοχής γύρω από τον Κολούμπο, και πώς αντέδρασε στις επαναλαμβανόμενες ηφαιστειακές εκρήξεις
Να κατανοήσουν οι επιστήμονες όλη την ηφαιστειολογική εξέλιξη του συγκροτήματος της Σαντορίνης μέσω των υποθαλάσσιων ερευνητικών γεωτρήσεων.
«Η Σαντορίνη δεν είναι ένα ηφαίστειο αλλά πολλά ηφαιστειακά κέντρα τα οποία έδρασαν τα τελευταία χιλιάδες χρόνια για να δώσουν αυτό το αποτέλεσμα το οποίο ζούμε εμείς σήμερα.
Ο κυριότερος λόγος είναι ότι προσπαθούμε να συνδέσουμε την ηφαιστειότητα δηλαδή την γεωλογική εξέλιξη των ηφαιστείων με τα ενεργά ρήγματα. Όλοι γνωρίζουμε ότι ΒΑ της Σαντορίνης στον υποθαλάσσιο χώρο έχουμε ενεργά ρήγματα που έχουν δώσει μεγάλους σεισμούς” ανέφερε στη Χαρά Καπότου σε συνέντευξη της τον περασμένο Αύγουστο η Εύη Νομικού Αναπ. Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος.
“Να δούμε την εξέλιξη των ηφαιστείων .Τη ζωή των ηφαιστείων στο παρελθόν και μετά από αυτό θα μπορούμε να προβλέψουμε πως αυτά τα ηφαίστεια θα συμπεριφερθούν στο μέλλον.
Οι γεωτρήσεις μέσα στην Καλντέρα της Σαντορίνης θα μας πουν πια ήταν τελικά η Μινωϊκή έκρηξη, και η δυναμική της, γιατί ότι γνωρίζουμε μέχρι στιγμής το γνωρίζουμε από την χέρσο . Δηλαδή την ελαφρόπετρα, την ηφαιστειακή τέφρα αυτά τα οποία ξέρουμε και βλέπουμε ακόμα μπροστά μας στη Σαντορίνη. Δεν γνωρίζουμε όμως τι γίνεται στον υποθαλάσσιο χώρο. Ο βυθός της Σαντορίνης κρύβει τα μεγαλύτερα μυστικά στην εξέλιξη της Σαντορίνης.Πως επίσης συμπεριφέρεται ο Κολούμπος, δεν θα είμαστε μέσα στον κρατήρα, αλλά έξω από αυτόν για να μπορέσουμε να καταλάβουμε πως αυτό το ηφαίστειο συνδέεται χρονικά με τους 25 υποθαλάσσιους ενεργούς θόλους που έχουμε βρει ΒΑ του Κολούμπου. Έτσι θα γνωρίσουμε την ιστορία του”.
Τι δεδομένα είχαν προκειμένου να αποφασιστεί η αποστολή
- Χαρτογράφηση του υποθαλάσσιου χώρου.
Γνωρίζουν όλες τις υποθαλάσσιες γεωμορφές δηλαδή ξέρουν που υπάρχουν ηφαίστεια ξέρουν που υπάρχουν λεκάνες. Γνωρίζουν που υπάρχουν τα ρήγματα. Γνωρίζουν απόλυτα τη μορφολογία του υποθαλάσσιου πυθμένα.
- Σεισμικά προφίλ.
Δεδομένα ώστε να κατανοήσουν πως είναι τα στρώματα τα ιζήματα κάτω από τον υποθαλάσσιο πυθμένα.Τα σεισμικά προφίλ σου δίνουν την δυνατότητα να δεις μέχρι και ενάμιση χιλιόμετρο κάτω από τον πυθμένα. Ξέρουμε λοιπόν τη δομή των ιζημάτων μπορούμε να δούμε που θα γίνουν οι γεωτρήσεις . Ποιες είναι οι κατάλληλες θέσεις για να μπορέσεις να τρυπήσεις να έχεις πληροφορίες από όλα τα στρώματα τα οποία θα κόψεις. Ετσι θα μπορέσουμε και να τα χρονολογήσουμε, αναφέρει η Εύη Νομικού.
- Γεωτρήσεις στα επιφανειακά στρώματα από τα 2 έως 6 μέτρα για να ξέρουμε την ποιότητα του ιζήματος στα πρώτα στρώματα.
Τα δεδομένα αυτά είναι αποτέλεσμα των τελευταίων 20 χρόνων που έγιναν ωκεανογραφικές αποστολές στο χώρο της Σαντορίνης και της Αμοργού.
- Μικροβιολογικές έρευνες
Είναι σημαντικό ότι έρχεται αυτό το πλοίο για αυτήν την έρευνα γιατί ο πυρήνας όταν θα ανεβαίνει στο πλοίο που είναι μόλις 26cm , θα ανοίγεται αυτομάτως πάνω στο πλοίο και θα γίνονται επιτόπου αναλύσεις σε πραγματικό χρόνο, αναφέρει η Εύη Νομικού.
Απόλυτα ασφαλής η συγκεκριμένη αποστολή, τα αποτελέσματα των ερευνών αναμένεται να παρέχουν στο μέλλον ασφάλεια στους κατοίκους καθώς οι επιστήμονες θα μπορούν να προβλέψουν τους γεωκινδύνους της Σαντορίνης.
ΑΝΟΙΧΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Σεμινάρια για τους κατοίκους
Ενημερώσεις και σεμινάρια για τους κατοίκους της Σαντορίνης καθώς ότι θα μάθουν οι επιστήμονες για το πώς εξελίχθηκαν τα ηφαίστεια θα το γνωρίσουν και οι κάτοικοι του νησιού.
Μια καταγραφή της ιστορίας του διασημότερου ηφαιστείου του κόσμου καθώς η Μινωϊκή έκρηξη είναι γνωστή παγκοσμίως όπως και η Σαντορίνη μέσα από επιστημονικά δεδομένα.
On line μετάδοση και εκπαίδευση
Κατά την διάρκεια των ερευνών θα υπάρχει συνεχής ενημέρωση του κόσμου και θα υπάρξει online μετάδοση και κυρίως εκπαίδευση των φοιτητών και των μαθητών που θα βρίσκονται στην Σαντορίνη. Εκπαίδευση μαθητών και φοιτητών σε πραγματικό χρόνο την ώρα που θα είναι σε εξέλιξη η έρευνα. Θα μπορούν να παρακολουθήσουν τα συμπεράσματα που θα βγαίνουν την ίδια στιγμή αλλά και να θέσουν τις ερωτήσεις τους.
Τι αναμένεται από την έρευνα
“Θα μπει τελεία με τις ερευνητικές γεωτρήσεις καθώς θα απαντηθούν όλα τα ερωτήματα αφού πρόκειται για ένα πλοίο με πολύ μεγάλες δυνατότητες, που κανείς δεν φανταζόταν ότι μπορεί να έρθει εδώ . Θα μάθουμε και θα ερμηνεύσουμε πάρα πολλά και θα μπορούμε να τα μεταδώσουμε στους κατοίκους και τους επισκέπτες της Σαντορίνης”, αναφέρει η Εύη Νομικού.
Αντίστοιχες γεωτρήσεις ανά τον κόσμο γίνονται και για την ερμηνεία της Κλιματικής αλλαγής καθώς μέσω τις συλλογής των στοιχείων ερμηνεύουν τις εξελίξεις της κλιματικής αλλαγής .
Πως επιλέχθηκε η Σαντορίνη για αυτή την διεθνή έρευνα την μοναδική στη Μεσόγειο
Όλα ξεκίνησαν το 2001 στην πρώτη ωκεανογραφική αποστολή σ ένα πρόγραμμα του ΕΛΚΕΘΕ βάλαμε στόχο και όνειρο ότι ίσως κάποτε, αργότερα, να γίνουν υποθαλάσσιες γεωτρήσεις και στη Σαντορίνη, αναφέρει η Εύη Νομικού σε παλαιότερη συνέντευξη της.
Έτσι σε όλες τις ωκεανογραφικές αποστολές που έγιναν στην συνέχεια προσπαθούσαμε να βάζουμε ένα λιθαράκι στο τι γνωρίζουμε και το τι θα θέλαμε να γνωρίσουμε παραπάνω. Ποτέ δεν λύναμε όλες μας τις απορίες μέχρι να βάλουμε απώτερο στόχο να προκαλέσουμε το Joides resolution να έρθει στη Σαντορίνη και το πετύχαμε μέσα από τις άριστες συνεργασίες και με τους ξένους και τους έλληνες επιστήμονες.
Ένας στόχος που ξεκίνησε το 2001 επιτυγχάνεται. Αυτή η διεθνής αποστολή, μετά από τόσα χρόνια έρευνας, πολλές ωκεανογραφικές αποστολές, που έδωσαν όλα τα δεδομένα προκειμένου να κατατεθεί μια ολοκληρωμένη πρόταση και να επιλεγεί από την IODP η Σαντορίνη, αναμένεται να δώσει απαντήσεις σε μια σειρά σημαντικών ερωτημάτων και να ολοκληρώσει την έρευνα για την περιοχή.
Μια αποστολή με καθαρά επιστημονικό χαρακτήρα που διστακτικά στις αρχές του 2016 αποφάσισαν 30 επιστήμονες το 2017 να καταθέσουν και εγκρίθηκε.
Το IODP περιλαμβάνει 22 χώρες μέλη με οικονομική υποστήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιαπωνία, την Κίνα, την Αυστραλία, την Κορέα, την Ινδία, τον Καναδά και 14 ευρωπαϊκές χώρες. Σκοπός του είναι να μελετήσει την εξέλιξη της Γης, όπως έχει αποτυπωθεί στα ιζήματα και στα πετρώματα κάτω από το βυθό των ωκεανών. Αυτό γίνεται με βαθιές θαλάσσιες ερευνητικές γεωτρήσεις και ανακτήσεις πυρήνων ιζημάτων και πετρωμάτων, τα οποία στη συνέχεια μελετώνται λεπτομερώς από επιστήμονες από όλο τον κόσμο.
Οι πληροφορίες μας λένε ότι θα συμβούν πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα στο νησί με αφορμή την αποστολή που θα ενδιαφέρουν τόσο τους κατοίκους όσο και τους επισκέπτες, προς το παρόν δεν έχουμε συγκεκριμένες πληροφορίες. Περιμένουμε τις εξελίξεις με ανυπομονησία και φυσικά την έναρξη της αποστολής.