Ένας διεθνής συνασπισμός περιβαλλοντικών και ερευνητικών οργανισμών με μεγάλη εμπειρία στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος ξεκινά αυτόν τον Ιούνιο ένα πενταετές πρόγραμμα στοχευμένης εκπαίδευσης, ενημέρωσης, τοπικής δράσης και δικτύωσης με σκοπό την προστασία των απειλούμενων και εξαιρετικά πολύτιμων λιβαδιών Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica) σε πανελλαδικό επίπεδο.
Η πρωτοβουλία “Συμμαχία για την Ποσειδωνία στα ελληνικά νησιά/ Greek Islands Seagrass Alliance (GISA)” σχεδιάστηκε από τον ελληνικό περιβαλλοντικό οργανισμό Cyclades Preservation Fund (CPF) και θα υλοποιηθεί υπό τον συντονισμό του, με τη συνεργασία και υποστήριξη του αμερικανικού περιβαλλοντικού οργανισμού Seacology Foundation, καθώς και με την συμμετοχή -ως επίσημων εταίρων του προγράμματος- του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ), του Ionian Environment Foundation (IEF), του Argosaronic Environment Foundation (AEF) και του Ιδρύματος Θάλασσα/Αέναος Θάλασσα. Το εν λόγω πρόγραμμα αποτελεί την πρώτη πανελλαδική πρωτοβουλία ενημέρωσης και ενεργούς συμμετοχής των νησιωτικών και λοιπών παράκτιων κοινωνιών για την προστασία της Ποσειδωνίας σε θάλασσες και ακτές, με έμφαση στην εκπαίδευση και στην τοπική δράση.
Όπως είναι ευρέως γνωστό, η Ελλάδα διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στη λεκάνη της Μεσογείου και την 11η μεγαλύτερη στον κόσμο, που φτάνει περίπου τα 13,676 χιλιόμετρα, ενώ διαθέτει εκατοντάδες νησιά, εκ των οποίων τα 227 είναι κατοικημένα. Οι ελληνικές θάλασσες αποτελούν ενδιαίτημα για την Posidonia oceanica, με κοινό ελληνικό όνομα Ποσειδωνία, που είναι ενδημικό είδος της Μεσογείου. Η Ποσειδωνία είναι ένα αληθινό ανθοφόρο φυτό, με βλαστούς, φύλλα, άνθη και σπόρους. Αναπτύσσεται σε ρηχά παράκτια νερά και έχει σημαντικό ρόλο στο οικοσύστημα, προσφέροντας πολλαπλές υπηρεσίες, όπως:
- Δέσμευση άνθρακα: Η Ποσειδωνία συμβάλλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής δεσμεύοντας και αποθηκεύοντας διοξείδιο του άνθρακα. Τα υγιή λιβάδια Ποσειδωνίας μπορούν να απορροφήσουν κατά μέσο όρο 15 φορές περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου ανά τετραγωνικό μέτρο από οποιοδήποτε χερσαίο δάσος.
- Καταφύγιο για τη θαλάσσια ζωή: Τα λιβάδια Ποσειδωνίας μπορούν να αποτελέσουν καταφύγιο σε μικρά ψάρια, καρκινοειδή και άλλους θαλάσσιους οργανισμούς, καθιστώντας τα σημαντικά για την αλιεία και τον οικο-τουρισμό. Η Ποσειδωνία αποτελεί θεμελιώδες είδος των ελληνικών θαλασσών, καθώς αποτελεί ενδιαίτημα για είδη όπως η θαλάσσια χελώνα (Caretta caretta) και η μεσογειακή φώκια (Monachus monachus), ένα από τα ιδιαιτέρως απειλούμενα θαλάσσια θηλαστικά.
- Βελτίωση της ποιότητας του νερού: Η Ποσειδωνία φιλτράρει πολλούς ρύπους από το θαλασσινό νερό, ενισχύοντας τη δημόσια υγεία.
- Προστασία των ακτών: Οι ρίζες των φυτών της Ποσειδωνίας συμβάλλουν στη σταθεροποίηση του πυθμένα και καταπολεμούν τη διάβρωση, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ενόψει των όλο και πιο έντονων καιρικών φαινομένων, στα πλαίσια της κλιματικής αλλαγής. Οι θημώνες Ποσειδωνίας (γνωστές ως «banquettes») που συσσωρεύονται στις ακτές, προσφέρουν επίσης προστασία στις παράκτιες κοινότητες, απορροφώντας την ενέργεια των κυμάτων.
Δυστυχώς, ο ζωτικός ρόλος που διαδραματίζει η Ποσειδωνία στο ελληνικό περιβάλλον και την οικονομία παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστος και υποτιμημένος από τις τοπικές κοινωνίες και αρχές. Πολλά λιβάδια Ποσειδωνίας στις ελληνικές θάλασσες, έχουν υποστεί σοβαρές καταστροφές από την αύξηση της θερμοκρασίας λόγω κλιματικής αλλαγής, και την οξίνιση των ωκεανών (ocean acidification), που διαταράσσουν τον κύκλο αναπαραγωγής του φυτού. Επιπρόσθετα, η ανεξέλεγκτη αγκυροβολία, λόγω της έντονης ναυσιπλοΐας στα ελληνικά νησιά, έχει προκαλέσει εκτεταμένες ζημιές στα λιβάδια Ποσειδωνίας.
Δυστυχώς, οι θημώνες Ποσειδωνίας, συχνά αφαιρούνται από τις ακτές, καθώς θεωρούνται αντιαισθητικές, παρότι διαλύονται φυσικά μέσω περιβαλλοντικών διεργασιών. Ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού της χώρας μας δεν έχει επίγνωση ως προς τη σημασία και ανάγκη διατήρησης της Ποσειδωνίας, ενώ άθελά του συμβάλλει στην σταδιακή υποβάθμιση και καταστροφή της.
Η συμμαχία Greek Islands Seagrass Alliance (GISA) στοχεύει να αλλάξει αυτή την πραγματικότητα μέσω ευρείας ενημέρωσης, τόσο σε εθνικό όσο κυρίως σε τοπικό επίπεδο, με έμφαση στα ελληνικά νησιά, που περιλαμβάνει, ανάμεσα σε άλλες δράσεις:
- Συνεργασίες με σχολεία και εκπαίδευση εκπαιδευτικών φορέων και επαγγελματιών της θάλασσας σε όλη τη χώρα.
- Προβολή σε παραδοσιακά και ψηφιακά μέσα ενημέρωσης, που θα φτάσει σε εκατομμύρια κατοίκους και επισκέπτες των νησιών και δημοφιλών παράκτιων περιοχών.
- Συνεργασία με εμπλεκόμενους φορείς σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, με επίκεντρο τις επιχειρήσεις, τις κοινότητες αλιέων, τους επαγγελματίες του τουρισμού και άλλων, με σκοπό την προστασία και ανάδειξη της Ποσειδωνίας στη θάλασσα και στις ακτές.
«Η Ποσειδωνία είναι πιθανότατα το πιο υποτιμημένο και ταυτόχρονα το πιο απειλούμενο οικοσύστημα στον πλανήτη», δήλωσε ο Duane Silverstein, Εκτελεστικός Διευθυντής του Ιδρύματος Seacology. «Το Ίδρυμα Seacology είναι περήφανο που προσφέρει σημαντικούς πόρους και τεχνογνωσία για την υλοποίηση του πρώτου παγκοσμίως παν-εθνικού προγράμματος εκπαίδευσης και τοπικής συμμετοχής για την προστασία της Ποσειδωνίας».
«Είμαστε ενθουσιασμένοι που, σε συνεργασία με τους πολύ έμπειρους εταίρους μας και με την εξαιρετική στήριξη του Ιδρύματος Seacology, δίνουμε φωνή σε ένα από τα πιο πολύτιμα οικοσυστήματα που φιλοξενούνται στις θάλασσες και στις ακτές της Ελλάδας», δήλωσε η Άννυ Μητροπούλου, Εκτελεστική Διευθύντρια του Cyclades Preservation Fund (CPF). «Είναι η κατάλληλη στιγμή να αναδείξουμε τις υπηρεσίες που προσφέρει η Ποσειδωνία για τους ανθρώπους και τα φυσικά οικοσυστήματα και επιτέλους να μάθουμε να προστατεύουμε τη φυσική ομορφιά του τόπου μας. Αν καταστρέφουμε τους θησαυρούς της φύσης, καταστρέφουμε τον τουρισμό και την οικονομία μας, πέρα από την ποιότητα της ζωής μας και το μέλλον των παιδιών μας».
Το πρόγραμμα Greek Islands Seagrass Alliance αναμένεται να δημιουργήσει στρατηγικές συμμαχίες και δίκτυα υποστήριξης για την ενίσχυση της προστασίας της Ποσειδωνίας σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, ενισχύοντας τη διατήρηση και βιώσιμη διαχείρισή της.
Φωτογραφίες, βίντεο και άλλο υλικό είναι διαθέσιμα στον σύνδεσμο.
Σχετικά με το Seacology Foundation
Το Ίδρυμα Seacology είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωση με έδρα το Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια, που εργάζεται για τη διατήρηση των οικοτόπων και των πολιτισμών των νησιών σε όλο τον κόσμο. Το Seacology προσφέρει χρηματοδότηση σε νησιωτικές κοινότητες για έργα όπως σχολεία, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή υποδομές οικο-τουρισμού, σε αντάλλαγμα με τη δέσμευση της κοινότητας για την προστασία του τοπικού περιβάλλοντος. Αυτή η αμοιβαία επωφελής προσέγγιση δίνει στους κατοίκους των νησιών οικονομικά κίνητρα για να διατηρήσουν τους φυσικούς τους πόρους και να αντισταθούν στις πιέσεις για την εκμετάλλευσή τους. Με περισσότερα από 400 έργα σε 70 χώρες, το Seacology έχει συμβάλλει στη διατήρηση πάνω από 6 εκατομμυρίων στρεμμάτων σε νησιωτικά οικοσυστήματα.
Σχετικά με το Cyclades Preservation Fund (CPF)
Το CPF, ιδρύθηκε στα τέλη του 2017, και ειδικεύεται στην ενίσχυση και κινητοποίηση τοπικών περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών στις Κυκλάδες. Έχει υποστηρίξει πάνω από 100 έργα σε 27 νησιά και διατηρεί ένα ευρύ δίκτυο με δεκάδες αξιόλογους τοπικούς φορείς στις Κυκλάδες και το Ανατολικό Αιγαίο. Το CPF είναι από τους πρώτους οργανισμούς στην Ελλάδα που ασχολήθηκαν, σε συνεργασία με το ΕΛΚΕΘΕ, με την προστασία της Ποσειδωνίας μέσω δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με στόχο τον περιορισμό της ανεξέλεγκτης αγκυροβολίας ήδη από το 2021, ενώ παράλληλα συνεργάζεται με αξιόλογους εθνικούς και διεθνείς φορείς σε κοινά προγράμματα για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και των τοπικών κοινωνιών που ζουν από την θάλασσα.