ΠΑΛΙΟ ΦΙΛΩΤΙ

Ένα πανάρχαιο έθιμο είναι η γιορτή της Πληθερής στο Φιλώτι και φαίνεται καθαρά πως έχει την προέλευση της, από ιδιότητες που είχαν προχριστιανικές κοινότητες. Στην Καππαδοκία ο Θεός «Μας» έβοσκε κοπάδια και μοίραζε συνέχεια γάλα, τυρί και κρέας στους φτωχούς. Από παλιές δοξασίες, που ήταν τα απομεινάρια στα διάφορα πανηγύρια, στη Μυτιλήνη κι αλλού σφάζανε μοσχάρια κι άλλα ζώα, τα μαγειρεύανε και μοίραζαν το φαί στον κόσμο.

Στο Φιλώτι οι Ντρύμες ήτανε ένα έθιμο που οι γυναίκες το κρατούσαν με σχολαστικότητα. Από την παραμονή στη λότζα, ειδοποιούσε η μια την άλλη για τον ερχομό τους, ώστε να λάβουν τα μέτρα τους, για να μην πάθουνε καμιά λαχτάρα. Ντρύμες παραδεχότανε πως ήταν οι τρεις πρώτες μέρες τ’ Αυγούστου, άλλες πάλι τις θέλανε πως κρατούσαν πέντε μέρες, δηλαδή μέχρι και την παραμονή του Χριστού.

Οι παλιοί βοσκοί μιας αλλοτινής εποχής στο Φιλώτι της Νάξου, όπως τους κατέγραψε ο Εμμανουήλ Ιακώβου Ψαρράς “Γυμναστής” και δημοσίευσε η σελίδα “Παλιό Φιλώτι”

Πάσχα και πασχαλινό τραπέζι. Η μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή που έχει πλούσια εδέσματα, φαγητά και γλυκά. Οι συνταγές του Πάσχα συναντιούνται με την παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα του κάθε τόπου. Σήμερα σε όλη την Ελλάδα το Πάσχα είναι συνυφασμένο με τα πασχαλινά κουλουράκια, τα τσουρέκια, την παραδοσιακή μαγειρίτσα και το σούβλισμα του αρνιού ως έθιμα που τηρούνται ευλαβικά για την συνέχιση της παράδοσης.

Υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του ΕΛΑΣ Αθήνας και λόγω των άριστων στρατιωτικών γνώσεων που είχε αποκτήσει από το στρατό ως έφεδρος αξιωματικός, εργάστηκε ακούραστα για την οργάνωση και διεύρυνση των πρώτων πυρήνων του στις γειτονιές της Αθήνας. Χάρη στην έντονη και αποτελεσματική δραστηριότητά του, την άνοιξη του 1943 μετατέθηκε στο τάγμα του ΕΛΑΣ στη Νέα Σμύρνη.

Ήταν ένας άντρας ψηλός, μελαχρινός, πηγαιμένος μικρός στην Πόλη και μέχρι που πέθανε, γέρος πια, άσπρη τρίχα δεν είχε φανεί στο κεφάλι του. Όταν βάδιζε έπαιρνε μια ιδιότροπη στάση (με στητό το κεφάλι γερμένο λίγο προς τα πίσω, κοιτούσε μπρος και ψηλά στον ουρανό) ώστε ο κάθε καλός παρατηρητής να διακρίνει ολοκάθαρα, πως έβλεπε με το μυαλό του κι επικοινωνούσε με την άκρη της μαγκούρας του στο επίμονο ψαχούλεμα του δρόμου, που ήταν γεμάτος από πέτρες.

Ο ανεκπλήρωτος έρωτας μιας περασμένης εποχής, που δεν ξεχάστηκε ποτέ, ξαναφουντώνει με αφορμή τις Απόκριες. Ενας χορός που έμεινε μισός, ένας μπάλος, ανάμεσα στο Στέφανο και την Κυριακή, θα τελειώσει τελικά ή θα μείνει μισός για πάντα;

Από το βιβλίο του Εμμανουήλ Ιακώβου Ψαρρά «Οι Παλιές Απόκριες στο Φιλώτι της Νάξου»

Ο γιατρός Ιωάννης Παπαθανασίου εγκαταστάθηκε στη Νάξο το 1933 ως αγροτικός ιατρός Φιλωτίου και των γύρω χωριών, στη θέση του αποβιώσαντος τότε πρώτου Φιλωτίτη ιατρού Εμμανουήλ Αριστείδου Γρατσία.

Άλλη μια ιστορία απ’ τα παλιά δημοσιεύει το «Παλιό Φιλώτι». Προσπαθήστε να μεταφερθείτε νοερά πίσω στο 1926. Τίποτα απ’ όσα ξέρουμε τώρα δεν έχει τη μορφή που γνωρίζουμε στο χωριό μας και επιπλέον το αυτοκίνητο είναι άγνωστο στους περισσότερους κατοίκους του νησιού.