Η Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων* διοργάνωσε στις 4 και 5 Μαΐου δύο ενημερωτικές εκδηλώσεις στη Νάξο-στο Χαλκί και στη Χώρα-με στόχο την πληροφόρηση των κατοίκων για την επικείμενη εγκατάσταση ενός χερσαίου βιομηχανικού αιολικού πάρκου με 46 ανεμογεννήτριες στη Νάξο, καθώς και ενός παράκτιου αιολικού πάρκου μόλις 2 χλμ. από τις ακτές της Δονούσας, όπου θα τοποθετηθούν 57 πλωτές ανεμογεννήτριες.
Τα μέλη της Κίνησης Άλεξ Σάφνερ, Χλόη Μπένου, Δημήτρης Γκότσης και Άκης Παπασαράντης ξεδίπλωσαν το πλάνο που οραματίζεται κυβέρνηση και επενδυτές για τα αιολικά σε Νάξο και Δονούσα, ενώ παρόντα ήταν και μέλη από το Save Andros και τον τον “Αρχίλοχο” της Πάρου προκειμένου να μας ενημερώσουν για τον αγώνα που δίνουν στα δικά τους νησιά οι κάτοικοι, που έχουν “κοινή μοίρα” με το δικό μας.
Περίπου 200 κάτοικοι παρακολούθησαν τις εκδηλώσεις στη Νάξο, όμως η απουσία της δημοτικής και της περιφερειακής αρχής ήταν πραγματικά εκκωφαντική. Στη Χώρα, ο δημοτικός σύμβουλος Θανάσης Γρυλλάκης έδωσε το “παρών” εκ μέρους της αντιπολίτευσης του δήμου, καθώς και ο Μιχάλης Φραγκίσκος που είναι περιφερειακός σύμβουλος και γραμματέας του Περιφερειακού Συμβουλίου, ενώ εκπρόσωποι συλλόγων και συλλογικοτήτων στήριξαν δυναμικά τη συζήτηση.
Στιγμιότυπο από την 2η ενημερωτική παρουσίαση στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου Ι.Ν. Παντάνασσας, στη Χώρα Νάξου 5/05
Καθώς τα μέλη της Κίνησης ανέλυαν τις επιπτώσεις του έργου, την έκπληξη διαδέχτηκε η οργή. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να αντιδράσει ένας κάτοικος της Νάξου όταν βλέπει το τέρας της -κατ’ ευφημισμό- “πράσινης ανάπτυξης” να απειλεί να καταπιεί όλα εκείνα τα στοιχεία που κάνουν τις Κυκλάδες έναν μοναδικό τόπο: τη βιοποικιλότητα, το ανεπανάληπτο φυσικό τοπίο, την ιστορία χιλιάδων χρόνων και τη ζεστή φιλοξενία των ανθρώπων. Και όλα αυτά, σ’ έναν τόπο που χάρη σε αυτά τα χαρακτηριστικά, έχει γίνει αιχμή του δόρατος του ελληνικού τουρισμού, με τεράστια συνεισφορά στην εθνική οικονομία και τα ανάλογα τεράστια προβλήματα.
Πώς μπορεί να ονομάζεται “πράσινη ανάπτυξη” το ξέσχισμα βουνών για τη διάνοιξη χιλιομέτρων νέων δρόμων σε ανέγγιχτους μέχρι σήμερα τόπους;
Πώς γίνεται η ρίψη τόνων τσιμέντου για να στηριχθούν ανεμογεννήτριες ύψους 100+ μέτρων να θεωρείται πρόοδος και βιωσιμότητα;
Τι είδους ανάπτυξη είναι αυτή που εξαφανίζει τη βιοποικιλότητα, αλλοιώνει το φυσικό τοπίο, απειλεί και εκδιώκει άγρια είδη ορνιθοπανίδας ή απλώς τα σκοτώνει με τα τεράστια πτερύγια των ανεμογεννητριών;
Πώς μπορεί να λέγεται “πράσινο μέλλον” η αλλαγή του μικροκλίματος, η απορρύθμιση της χλωρίδας και της πολύτιμης υγρασίας των νησιών;
Τα αιολικά πάρκα, υπάρχοντα και νέα στη Νάξο
Μετά από δεκαετίες που η τοπική οικονομία έχει ωθηθεί στην μονοκαλλιέργεια του τουρισμού, πώς είναι δυνατόν να υποβαθμίζεται αυτό το ίδιο “τουριστικό προϊόν” με την τοποθέτηση τερατωδών δημιουργημάτων, μετατρέποντας έναν μοναδικό τόπο σε βιομηχανικό σκηνικό και όλα αυτά υπό το πρόσχημα της “προόδου”, της “ανάπτυξης” και της “βιωσιμότητας”;
Και όταν τελειώσει ο κύκλος ζωής αυτών των ανεμογεννητριών, ποιος θ’ αναλάβει την ευθύνη; Θα αφεθούν να σαπίζουν, να μολύνουν τη γη, καθώς κανείς δεν υποχρεώνει τους επενδυτές να τις απομακρύνουν. Άλλωστε, το μόνο που ανακυκλώνεται είναι τα μεταλλικά μέρη τους, αφήνοντας πίσω έναν τόπο κατακερματισμένο, νεκρό.
Όλα αυτά παρουσιάζονται ως κάτι θετικό, ως κάτι που γίνεται για το καλό μας. Μας λένε πως οι ανεμογεννήτριες θα κάνουν το ρεύμα πιο φθηνό, πως θα ελαφρύνουν τους λογαριασμούς, την ίδια στιγμή που ο ηλεκτρισμός έχει μετατραπεί σε χρηματιστηριακό προϊόν.
Και εμείς καλούμαστε να παραδώσουμε τον τόπο μας, να τον προσφέρουμε ως αντιπαροχή, ώστε να μετατραπεί από κυκλαδίτικο νησί σε βιομηχανικό τοπίο. Σε έναν τόπο δηλαδή όπου η φύση και η ιστορία υποχωρούν μπροστά στα συμφέροντα, αφήνοντας πίσω τους έναν αλλοιωμένο, διαλυμένο τόπο.
Μιλούν ακόμα για θέσεις εργασίας. Είναι παραγωγική μορφή οικονομίας οι ανεμογεννήτριες για την κοινωνία; Θ’ ανοιχτούν δρόμοι, θα πέσουν τσιμέντα, κάποιοι θα δουλέψουν σ’ αυτό. Μετά;
Η εγκατάσταση ανεμογεννητριών δημιουργεί προσωρινές θέσεις εργασίας κατά τη φάση της κατασκευής, όπως τεχνικούς, μηχανικούς και εργάτες για τη διάνοιξη δρόμων και την τοποθέτηση των βάσεων. Ωστόσο, μετά την ολοκλήρωση του έργου, οι θέσεις μειώνονται δραστικά, καθώς η συντήρηση των ανεμογεννητριών απαιτεί ελάχιστο προσωπικό.
Το ερώτημα είναι αν αυτή η μορφή ανάπτυξης αποτελεί παραγωγική οικονομία για την κοινωνία. Οι ανεμογεννήτριες δεν ενισχύουν τοπικές οικονομίες, καθώς δεν απαιτούν συνεχή ανθρώπινη εργασία, ούτε δημιουργούν νέες θέσεις απασχόλησης. Από την άλλη, η αλλοίωση του φυσικού τοπίου και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον τουρισμό-με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τις επιχειρήσεις και τις θέσεις εργασίας- καθώς και άλλες δραστηριότητες που στηρίζουν τις νησιωτικές κοινωνίες, όπως αυτή του πρωτογενούς τομέα. Επομένως, αυτό που προκύπτει ως συμπέρασμα είναι πως η αρχική κινητικότητα στην αγορά εργασίας είναι προσωρινή, ενώ οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μπορεί να είναι μη αναστρέψιμες.
Γιατί λοιπόν πρέπει τα νησιά ν’ αποκτήσουν τεράστιες ανεμογεννήτριες όσο ένας ουρανοξύστης 30 ορόφων (Νάξος) ή όσο ο πύργος του Άιφελ (πλωτές ανεμογεννήτριες στην Δονούσα);
Το χρειαζόμαστε πραγματικά;
Φωτορεαλιστική απεικόνιση ανεμογεννητριών σε Νάξο και Δονούσα. Το μέγεθος των πλωτών ανεμογεννητριών πραγματικά κόβει την ανάσα τοποθετημένη δίπλα στην Πορτάρα προκειμένου να συλλάβουμε το γιγαντιαίο μέγεθος. 57 τέτοιες ανεμογεννήτριες θα τοποθετηθούν σε απόσταση από 1-6 ναυτ. μιλίων στη Δονούσα και η θέα τους από την ψηλότερη κορυφή των Κυκλάδων τον Ζα (1004 μ) είναι αυτό που θα απολαμβάνει ο περιπατητής κοιτάζοντας προς το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου.
Γιατί να μετατραπούν σε ενεργειακές αποικίες, όπως ειπώθηκε στην εκδήλωση, εξάγοντας ηλεκτρική ενέργεια μέσω του δικτύου του ΑΔΜΗΕ, ενώ η τοπική κατανάλωση είναι ελάχιστη σε σχέση με το παραγόμενο ρεύμα;
Στην παρουσίαση που έγινε στο Χαλκί, μια από τις ερωτήσεις ήταν: “Πόση ενέργεια χρειάζονται πραγματικά τα νησιά;” Σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, το σύμπλεγμα Νάξου-Πάρου-Μικρών Κυκλάδων-Δονούσας καταναλώνει 177.000 MWh ετησίως. Οι ανεμογεννήτριες που σχεδιάζεται να εγκατασταθούν θα παράγουν 6,6 εκατομμύρια MWh—δηλαδή, 37 φορές περισσότερη από την πραγματική κατανάλωση των νησιών, ακόμα και την περίοδο υπερκατανάλωσης λόγω τουρισμού!
Τι έχουν να κερδίσουν οι τοπικές κοινωνίες από αυτό; Η ενέργεια που θα παράγεται στα νησιά θα τροφοδοτεί τις εύπορες χώρες της Ευρώπης, ενώ οι κάτοικοι των νησιών δεν θα επωφεληθούν, το αντίθετο.
Υπερπαραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος που πετιέται μεν, αποζημιώνεται δε
Το 2023, απορρίφθηκαν από το σύστημα 228.500 MWh από ΑΠΕ, ενώ το πρώτο 5μηνο του 2024, ο αριθμός αυξήθηκε στις 430.000 MWh. Οι σταθμοί υποχρεώνονται να περικόπτουν την περίσσεια ενέργεια, ώστε να μην υπερφορτωθεί το σύστημα, αλλά ο επενδυτής αποζημιώνεται γι’ αυτό. Είτε το ρεύμα καταλήξει στο σύστημα, είτε χαθεί ως πλεονάζον, ο επενδυτής δεν χάνει τίποτα.
Χάνουμε, όμως, εμείς.
Παρόλα αυτά, οι αδειοδοτήσεις συνεχίζονται και η καταστροφή επεκτείνεται σε όλη την Ελλάδα. Η γη δεν αξιοποιείται πλέον, αλλά παραχωρείται για την “φιλοξενία” ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών, καταστρέφοντας γειτονικές ιδιοκτησίες. Ο ήχος των ανεμογεννητριών είναι συνεχής, ενώ τη νύχτα, κόκκινα φώτα γεμίζουν τον ορίζοντα, προκαλώντας φωτορύπανση.
Δεν υπάρχει κανένα μέτρο σε αυτή την υπόθεση και το φωτορεαλιστικό υλικό που παρουσίασε η Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων και ο Δημήτρης Γκότσης που το επιμελήθηκε δείχνει ένα μέλλον που μοιάζει απίστευτο, εφιαλτικό, για την ακρίβεια.
Δεν έχουμε χρόνο.
Η Πάρος, η Τήνος και η Άνδρος έχουν ήδη ξεκινήσει τον αγώνα τους για να αποτρέψουν τη μετατροπή των νησιών τους σε εργοστάσια παραγωγής ενέργειας. Είναι στο χέρι μας να διεκδικήσουμε το αυτονόητο, δηλαδή την σωτηρία του τόπου μας. Πρέπει να πιέσουμε σε κάθε κατεύθυνση, να προσφύγουμε στη δικαιοσύνη, ακόμα και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, αν χρειαστεί.
Ο κίνδυνος για τη Νάξο, όσο στέκεται σιωπηλή μπροστά στον επικείμενο βιασμό της είναι τεράστιος, καθώς η σιωπή μοιάζει με συναίνεση με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Η βιοποικιλότητα που χάνεται και τα…”ωραία ερείπια” του κοντινού μας μέλλοντος-Στιγμιότυπο από την παρουσίαση
Το 2020, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων-που είχε παραγγείλει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας-οι ανεμογεννήτριες που βρίσκονται ήδη σε διαδικασία αδειοδότησης για περιοχές εκτός Natura επαρκούν για να υπερκαλύψουν τον εθνικό στόχο του 2030 κατά δύο έως τρεις φορές.
Κι όμως, αντί να σταματήσει η ανεξέλεγκτη αδειοδότηση, αυτή τη στιγμή εκκρεμούν άδειες για επιπλέον ανεμογεννήτριες, μέσα σε προστατευόμενες περιοχές! Αν δεν δράσουμε τώρα, οι τόποι μας θα θυσιαστούν στον βωμό μιας «ανάπτυξης» που εξυπηρετεί μόνο συμφέροντα.
Για εμάς, όπως τα παρουσίασε στην ενημέρωση η δασολόγος Χλόη Μπένου θα μείνουν:
- Αποψίλωση και καταστροφή οικοσυστημάτων, μέσω εκβραχισμών, επιχωματώσεων και τσιμεντοστρώσεων.
- Ανυπολόγιστες συνέπειες στον τουρισμό, που βασίζεται στην αυθεντικότητα και το τοπίο.
- Απειλή για την πολιτιστική και αγροτική ταυτότητα της Νάξου.
- Σοβαρές επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα και τη χλωρίδα του νησιού, που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε τέτοιες μεγάλης έκτασης παρεμβάσεις.
- Το έργο στη Δονούσα θα πλήξει το θαλάσσιο οικοσύστημα, τις μεταναστευτικές οδούς των πτηνών, το τοπίο, την αλιεία και την γραφικότητα ενός από τα πιο αγνά και απομονωμένα νησιά των Κυκλάδων.
Και οι δυο παρουσιάσεις έχουν μαγνητοσκοπηθεί και θ’ ανέβουν σύντομα στη σελίδα της Κίνησης για την προστασία των Νησίδων ώστε να μπορέσουν να δουν και ν ακούσουν όσοι δεν μπόρεσαν να παρακολουθήσουν καμία από τις δυο ενημερώσεις όσα ειπωθήκαν.
Στις 21 Νοεμβρίου 2024 ο ίδιος ο πρωθυπουργός παρουσίασε από τη Νάξο το πρόγραμμα απανθρακοποίησης των νησιών.
Κατά την ομιλία του τότε απέδωσε την «ρητορική» στον δημόσιο διάλογο κατά των ΑΠΕ σε ακραία κόμματα, λέγοντας πως πρόκειται για μια τελείως εσφαλμένη λογική. «Όλη αυτή η φιλολογία η οποία αναπτύσσεται κατά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, επιτρέψτε μου να το πω, είναι επικίνδυνη και δεν είναι και τελικά πατριωτική. Διότι δεν είναι πατριωτικό να εισάγουμε φυσικό αέριο από το εξωτερικό, να εισάγουμε πετρέλαιο από το εξωτερικό, όταν μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις εγχώριες πηγές ενέργειας τις οποίες ο Θεός μας έδωσε τόσο απλόχερα», είπε ο πρωθυπουργός.
Ο πατριωτισμός, τον οποίο επικαλέστηκε ο πρωθυπουργός και πολλοί άλλοι στη συνέχεια, είναι μια έννοια που συχνά παρερμηνεύεται και μεταλλάσσεται για να εξυπηρετήσει σκοπιμότητες.
Ο “πατριωτισμός της ανεμογεννήτριας” όμως δεν φαίνεται να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των κατοίκων των νησιών. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που προβλέπεται ξεπερνά κατά πολύ τις πραγματικές ανάγκες τους, μετατρέποντας τα νησιά σε εργοστάσια εξαγωγής ενέργειας, όχι σε μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης. Ακόμα κι αν βάψουμε τις ανεμογεννήτριες σε αιγαιοπελαγίτικα χρώματα ή τις μετατρέψουμε σε τουριστικά αξιοθέατα, όπως είχε προτείνει παλαιότερα ο Κωστής Χατζιδάκης, το αποτέλεσμα παραμένει ίδιο: μη αναστρέψιμη καταστροφή για το περιβάλλον, την τοπική οικονομία και τον χαρακτήρα των νησιών.
Αυτό που επείγει είναι η άμεση σύγκληση ενός δημοτικού συμβουλίου με παρουσία των πολιτών, ώστε να ληφθούν σοβαρές αποφάσεις και να κινηθούμε τάχιστα και οργανωμένα, διεκδικώντας τον τόπο μας.
Η Λερναία Ύδρα, το μυθικό τέρας που κάποτε νίκησε ο Ηρακλής, είναι παρούσα, απειλώντας τα νησιά μας με μια συντονισμένη επίθεση που έχει κοινό παρονομαστή: την υψηλή κερδοφορία των λίγων εις βάρος των πολλών. Είτε πρόκειται για τις ανεμογεννήτριες, είτε για την υπερδόμηση, είτε για την αλόγιστη εξάντληση των φυσικών πόρων από την ανεξέλεγκτη εξάπλωση του τουρισμού, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: παραμόρφωση των νησιών και η υποβάθμιση του μέλλοντος.
Μπορεί να γίνει διαφορετικά, αρκεί να συνειδητοποιήσουμε πως η εκπροσώπηση μας, ως πολίτες, σε μια δημοκρατία, δεν μπορεί να σημαίνει την άνευ όρων παράδοση του τόπου μας και της ποιότητας της ζωής μας, με ενέχυρο το μέλλον μας και το μέλλον των επόμενων γενιών.
* Η διήμερη ενημερωτική παρουσίαση της Κίνησης για την Προστασία των Νησίδων μαγνητοσκοπήθηκε και θ’ ανέβει τις επόμενες μέρες στο κανάλι youtube της Κίνησης ώστε ακόμα κι αν κάποιος δεν μπόρεσε να ενημερωθεί να το πράξει σε δεύτερο χρόνο
.
Φωτογραφίες: Cyclades Open