Αναμφίβολα, η είδηση του φετινού καλοκαιριού για τον επιστημονικό κόσμο που ασχολείται με το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα στις Κυκλάδες -και ιδίως στη Νάξο -ήταν η φωλεοποίηση της απειλούμενης πράσινης χελώνας (Chelonia mydas) για πρώτη φορά στο νησί.
Οι δύο φωλιές πράσινης χελώνας καταγράφηκαν από τον Σύλλογο Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου, στον Απόλλωνα και στον Άγιο Προκόπιο σηματοδοτούν την πρώτη επίσημη παρουσία του είδους στις Κυκλάδες επεκτείνοντας βορειότερα το όριο φωλεοποίησης στη Μεσόγειο. Μέχρι σήμερα, οι πράσινες χελώνες γεννούσαν σπάνια στην Ελλάδα, με μεμονωμένες καταγραφές στην Κρήτη και στη Ρόδο. Οι φωλιές τους παραμένουν εξαιρετικά περιορισμένες σε αριθμό και γεωγραφική εξάπλωση.
Το σημαντικό αυτό γεγονός παρουσιάζεται αναλυτικά στο νέο τεύχος του MedTurtle Bulletin (ΜΤBulletin, τεύχος 8), με στοιχεία που τεκμηριώνουν τη σημασία της Νάξου ως αναδυόμενου βιότοπου για ένα από τα πιο απειλούμενα είδη θαλάσσιας χελώνας, την Chelonia Mydas. Το τεύχος κυκλοφορεί με εξώφυλλο την πράσινη χελώνα που φώλιασε στον Απόλλωνα της Νάξου, ενώ στο επιστημονικό άρθρο της Σοφίας Λυκουροπούλου και του Γιάννη Ορφανού παρουσιάζονται λεπτομερή στατιστικά και για τις δύο φωλιές.
Δύο φωλιές, δύο παραλίες
Η πρώτη φωλιά εντοπίστηκε στις 12 Ιουλίου 2025 στον Απόλλωνα, σε παραλία με έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα και τεχνητό φωτισμό. Παρά τις δυσκολίες, η εκκόλαψη σημείωσε εντυπωσιακή επιτυχία φτάνοντας το 93,2%, που σημαίνει πως πάνω από 130 νεοσσοί έφτασαν στη θάλασσα χάρη στη φροντίδα του Συλλόγου Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου και τη συνεργασία κατοίκων και επισκεπτών που στάθηκαν από την πρώτη στιγμή αρωγοί στην προσπάθεια.
Διαβάστε σχετικά:
Η δεύτερη φωλιά εντοπίστηκε στις 11 Αυγούστου 2025 στον Άγιο Προκόπιο, σε πιο ήσυχο περιβάλλον και με ελάχιστο τεχνητό φωτισμό. Η επιτυχία εκκόλαψης στην συγκεκριμένη φωλιά ήταν χαμηλότερη, αγγίζοντας το 86,5% που σημαίνει περισσότερα από 100 νέα χελωνάκια.
Διαβάστε σχετικά:
Και οι δύο φωλιές παρακολουθήθηκαν συστηματικά από τον Σύλλογο Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου με νυχτερινές βάρδιες, τοποθέτηση καμερών και καταγραφή δεδομένων, ενώ εφαρμόστηκαν μέτρα προστασίας όπως φράχτες, ξύλινα μονοπάτια και σκίαση από τεχνητό φως.
Οικολογική και επιστημονική σημασία
Οι φωλιές της Νάξου είναι οι βορειότερες που έχουν καταγραφεί ποτέ για το είδος στη Μεσόγειο, ενώ η επιτυχία εκκόλαψης στον Απόλλωνα είναι η υψηλότερη που έχει καταγραφεί στην Ελλάδα για πράσινη χελώνα. Έως τώρα έχουν γίνει γνωστές περιπτώσεις φωλεοποίησης στην Κρήτη και το 2024 στην Ρόδο. Οι τυπικές θέσεις φωλεοποιήσης του είδους στη Μεσόγειο εντοπίζονται στα νότια παράλια της Τουρκίας, την Κύπρο και το Ισραήλ.
Η παρουσία του είδους στη Νάξο ενδέχεται να σηματοδοτεί την έναρξη μιας σταδιακής αποικιοποίησης νέων περιοχών, ως απόκριση στις κλιματικές μεταβολές και την αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας.
Η σύγκριση των δύο φωλιών δείχνει ότι μικροπεριβαλλοντικοί παράγοντες, όπως ο τύπος άμμου, η υγρασία και ο φωτισμός, επηρεάζουν καθοριστικά την επιτυχία εκκόλαψης.
Σύγκριση των χαρακτηριστικών των φωλιών και του αριθμού των νεοσσών που εκκολάφθηκαν από τις δύο φωλιές πράσινων χελωνών στο νησί της Νάξου. (*= μόνο ένα νεκρό νεοσσό μετρήθηκε από αυτή τη φωλιά), [πηγή: MedTurtle Bulletin (τεύχος 8)]
.
Η Νάξος, με την ενεργή συμμετοχή των κατοίκων και των επισκεπτών της και με την δράση του Συλλόγου Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου αποδεικνύει ότι ακόμη και ένα νησί εκτός των «παραδοσιακών» περιοχών φωλεοποίησης, μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη διατήρηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Οι δύο φωλιές πράσινης χελώνας δεν είναι απλώς ένα σπάνιο γεγονός, είναι και ένα μήνυμα ελπίδας για το μέλλον.
“Η Νάξος γίνεται πλέον σημείο αναφοράς για τη μελέτη της πράσινης χελώνας στη Μεσόγειο”, αναφέρεται χαρακτηριστικά στο ΜΤBulletin.
Ο Γιάννης Ορφανός, πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου, αναφερόμενος σχετικά στο θέμα στο Cyclades Open μίλησε για τη σημασία της καταγραφής και την ανάγκη ενίσχυσης της προστασίας των ακτών του νησιού. Όπως ανέφερε η συνεργασία των κατοίκων και των επισκεπτών στην προστασία της φωλιάς και στη συνέχεια κατά την διάρκεια της εκκόλαψης παίζει σημαντικό ρόλο σ’ αυτή την επιτυχία:
“Ήταν πραγματικά συγκινητικό να βλέπεις ανθρώπους κάθε ηλικίας, ντόπιους και επισκέπτες, να ενώνονται με έναν κοινό σκοπό: να βοηθήσουν τα χελωνάκια να βρουν τον δρόμο τους προς τη θάλασσα. Όσες μέρες κράτησε η εκκόλαψη, βιώσαμε όχι μόνο την αναμενόμενη κόπωση, αλλά και ένα μοναδικό συναίσθημα συμμετοχής σε κάτι πραγματικά σπουδαίο.
Η φωλεοποίηση της πράσινης χελώνας για πρώτη φορά στις Κυκλάδες είναι μια υπενθύμιση ότι η φύση συνεχίζει να μας εμπιστεύεται, αρκεί να της δώσουμε χώρο. Σε μια εποχή που η συνύπαρξη ανθρώπου και άγριας ζωής δοκιμάζεται, αποδεικνύεται πως τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο. Με ενημέρωση, φροντίδα και συνεχή συνεργασία, μπορούμε να πετύχουμε πολλά.
Χρειαζόμαστε τη Νάξο και το φυσικό της περιβάλλον όσο μας χρειάζεται κι εκείνη. Μπορούμε- και οφείλουμε- να βρούμε την ισορροπία που αξίζει και στους ανθρώπους και στη ζωή που μας περιβάλλει και κάνει τη Νάξο τόσο ξεχωριστή”.
Όπως αναφέρει η Σοφία Λυκουροπούλου στο άρθρο της στο ΜΤBulletin:
“Η περίπτωση του Απόλλωνα υπογραμμίζει ότι η επιτυχία της διατήρησης δεν εξαρτάται μόνο από την επιστημονική παρακολούθηση, αλλά και από την συμμετοχή της κοινότητας. Παρά τις προκλήσεις που θέτουν ο τεχνητός φωτισμός και οι παράκτιες περιβαλλοντικές υποδομές και οι δύο φωλιές παρήγαγαν έναν αξιοσημείωτο αριθμό ισχυρών, βιώσιμων νεοσσών που έφτασαν με επιτυχία στη θάλασσα υπό στενή επίβλεψη και προστασία.
Οι θαλάσσιες χελώνες έχουν προσαρμοστεί σε έναν μεταβαλλόμενο πλανήτη για εκατομμύρια χρόνια, αλλά η επιβίωσή τους εξαρτάται πλέον από την προθυμία μας να τις αφήσουμε να το κάνουν. Η μετριασμός των ανθρωπογενών πιέσεων, όπως η παράκτια ρύπανση, ο τεχνητός φωτισμός και η ανθρώπινη όχληση, είναι απαραίτητος για να διευκολυνθεί η συνεχής προσαρμογή και επιβίωσή τους, όπως έχουν κάνει τόσες φορές στο παρελθόν”.
Δείτε ολόκληρο το δελτίο ΕΔΩ. Για τις φωλιές πράσινης χελώνας στη Νάξο δείτε στη σελίδα 14 του δελτίου.
Πηγή: alanrees.my-free.website
Φωτογραφία εξωφύλλου MedTurtle Bulletin 8: Πράσινη χελώνα που φωλιάζει στο νησί της Νάξου, Ελλάδα/Γιάννης Ορφανός