Το ερώτημα της κυρίας Κούλας και του κυρίου Γιάννη Τοπαλούδη είναι απλό (και επαναλαμβάνεται διαρκώς): “Γιατί να κατεβαίνουμε κάθε λίγο στην Αθήνα από το Διδυμότειχο, πληρώνοντας ξανά και ξανά χρήματα που δε διαθέτουμε και η δίκη να αναβάλλεται ξανά και ξανά”; Η απάντηση δυστυχώς σε αυτούς τους δυο αξιοπρεπείς ανθρώπους που βιώνουν μια τραγική απώλεια είναι “γιατί το Κράτος έχει απλήρωτους τους δικηγόρους στη Νομική Βοήθεια επί 3,5 χρόνια. Τους χρωστάει δε, περί τα 15 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο”.
Η υπόθεση Τοπαλούδη με τη συναισθηματική φόρτιση που εκ των πραγμάτων κουβαλάει, είναι απολύτως ενδεικτική για το ποιος τελικά πληρώνει (πάλι) το μάρμαρο για μια ασυνέπεια του δημοσίου: Για το γεγονός ότι οι δικηγόροι που υπηρετούν ένα βαθιά κοινωνικό θεσμό, τη νομική βοήθεια, είναι απλήρωτοι εδώ και 3,5 χρόνια. Από το 2019 και μετά.
Η νέα αναβολή
Η δίκη για την αίτηση αναίρεσης κατηγορουμένων για την αποτρόπαια δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη, αναβλήθηκε για τον Σεπτέμβριο 2023. Γιατί απλώς ο συνήγορος του 24χρονου κατηγορούμενου, ήταν διορισμένος από τον κατάλογο της Νομικής Βοήθειας. Προφανώς όχι γιατί δεν είχε να πληρώσει δικηγόρο (αφού ο θεσμός αφορά κυρίως τους μη έχοντες) αλλά γιατί -πιθανότατα- αρνούνταν να τον αναλάβουν δικηγόροι. Και κατηγορούμενος χωρίς δικηγόρο δε νοείται στο δυτικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης.
Η αναβολή λοιπόν, η νέα αναβολή, δόθηκε γιατί από τις 21 Νοεμβρίου 2022 η Ολομέλεια των δικηγόρων αποφάσισε “την αποχή των δικηγόρων μελών τους από τις υποθέσεις Νομικής Βοήθειας και τη μη έκδοση γραμματίων προκαταβολής και ενσήμων σε όλες τις υποθέσεις της Νομικής Βοήθειας. Εξαιρούνται οι περιπτώσεις παραγραφών σε αστικές, ποινικές και διοικητικές υποθέσεις, η συμπλήρωση ανώτατου ορίου προσωρινής κράτησης και οι συνοδείες στις ποινικές υποθέσεις”.
Και πριν ρίξουμε το λίθο του αναθέματος στους δικηγόρους ας δούμε γιατί είπαν “ως εδώ” και ουσιαστικά πάγωσαν έναν θεσμό με βαθιά κοινωνικό πρόσημο: Ας αναλογιστούμε λοιπόν πως είναι απλήρωτοι για αυτές τις υπηρεσίες εδώ και πάνω από 3 χρόνια, με το δημόσιο να τους οφείλει μεγάλα ποσά τα οποία, είτε για τεχνικούς λόγους (εκκαθάρισης των αιτήσεων) είτε για άλλους λόγους δεν τους έχουν αποδοθεί. Από τα τέλη του 2018, εκκρεμούν για εκκαθάριση 40.000 υποθέσεις και το ποσό που έχει εγγραφεί στον σχετικό προϋπολογισμό είναι 288 εκατ. ευρώ. Δεν είναι βέβαιο ότι φτάνει για να πληρωθούν οι εκκρεμείς υποθέσεις, επισημαίνουν δικηγορικές πηγές.
Κι αυτό γιατί το 2019 εκκρεμούν 34.660 προς εκκαθάριση, το 2020 εκκρεμούν 25.024, το 2021 αυτές είναι 28.483 και μέχρι τώρα το 2022 φτάνουν τις 28.132. Από την αποχή και μετά για έκτακτους λόγους οι νομικές βοήθειες είναι μόλις 683.
Πρόκειται για μια παθογένεια ετών στην οποία οι δικηγόροι λένε “ως εδώ” παρότι επιχειρήθηκε με 3 νομοθετικές πρωτοβουλίες να κινηθεί πιο γρήγορα η διαδικασία.
Νομική Βοήθεια: Πού κολλάει
Οι δικηγόροι μιλούν για “αδράνεια του Υπουργείου για τη λυσιτελή αντιμετώπιση του θέματος, η οποία πλήττει την αξιοπιστία του ίδιου του θεσμού αλλά και δοκιμάζει τις οικονομικές αντοχές των συναδέλφων”.
Υπενθυμίζουν δε, πως έχουν υπάρξει ήδη τρεις νομοθετικές ρυθμίσεις αλλά χωρίς κανένα αποτέλεσμα για τους δικηγόρους που παραμένουν απλήρωτοι, ενώ πέρασε μία ακόμα πρόσφατα, με την οποία θα ζητείται από υπαλλήλους του υπουργείου Οικονομικών, να πάνε εθελοντικά, στην σχετική υπηρεσία, με ένα μικρό επίδομα, για να εκκαθαρίσουν τις αιτήσεις. Άγνωστο παραμένει όμως αν και πόσοι υπάλληλοι θα θελήσουν να πάνε, για 18 μήνες μάξιμουμ που λέει η σχετική τροπολογία. Και πάλι όμως υπολογίζεται, πως με αυτή την διαδικασία θα χρειαστούν 3 χρόνια για την εκκαθάριση, αν δεχθεί ικανός αριθμός υπαλλήλων να πάει!!! Εν τέλει μέχρι στιγμής (κι ενώ η προθεσμία παρατάθηκε έως τις 31.12 ενδιαφέρον έχει εκδηλώσει ένας (!!!) υπάλληλος και μοναδικός!
Η λύση
Οι δικηγόροι προτείνουν, για να λυθεί μια κι έξω το πρόβλημα να αναλάβουν να κάνουν τις εκκαθαρίσεις των εκκρεμών υποθέσεων υπάλληλοι των δικηγορικών συλλόγων και οι δικαιούχοι να πληρώνονται μέσω των δικηγορικών συλλόγων, στους οποίους θα δίνει τα χρήματα το κράτος, μετά από την εκκαθάριση.
Και θυμίζουν πως ένα παρόμοιο σύστημα εφαρμόσθηκε και στον ΕΦΚΑ. “Εκεί η κυβέρνηση πως το προώθησε και όλα πήγαν καλά και λύθηκε το πρόβλημα, εδώ γιατί δεν το εφαρμόζει;”, αναρωτιούνται δικηγορικές πηγές.