Το μέρος όπου γράφτηκε μια σπουδαία σελίδα στην ιστορία των εργατικών αγώνων του τόπου, εκεί όπου τέσσερις απεργοί μεταλλωρύχοι έπεσαν νεκροί διεκδικώντας οκτάωρη εργασία, βιώνει για πολλοστή φορά την ασύμμετρη απειλή των ιδιωτικών συμφερόντων που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τη δημόσια γη ● Εταιρεία συμφερόντων του Χάρη Καρώνη ετοιμάζει φαραωνικά σχέδια σε περιοχές Natura, οικόπεδα-φιλέτα αλλά και στα ιστορικά μεταλλεία με τις σήραγγες, τις στοές, τα βαγόνια, τις ράγες και τη γέφυρα-τοπόσημο του Μεγάλου Λιβαδιού ● Κάτοικοι και δήμαρχος καταγγέλλουν ότι δημόσια γη κινδυνεύει και ζητούν οριστική λύση ● Τι υποστηρίζει η εταιρεία
Ανοιχτό μέχρι σήμερα το συλλογικό τραύμα των μεταλλωρύχων και των απογόνων τους στη Σέριφο, σημάδεψε την ιστορία του εργατικού κινήματος με τη μεγαλειώδη εξέγερση του 1916, την πρώτη στην Ελλάδα για την καθιέρωση του οκτάωρου, και κακοφορμίζει ακόμα προκαλώντας μεγάλο πόνο στις οικογένειες αλλά και σοβαρά ερωτήματα για την πολυτάραχη πορεία της γαλλικής «Εταιρείας Μεταλλείων Σερίφου και Σπηλιαζέζας (στο Λαύριον)».
Σχεδόν 140 χρόνια πριν η γαλλική εταιρεία ξεκίνησε την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου του νησιού και μαζί χιλιάδων εργατών, πολλοί από τους οποίους σκοτώθηκαν ελλείψει μέτρων ασφαλείας, αναθέτοντας την εργολαβία στον Γερμανό Αιμίλιο Γρόμαν – μετέπειτα καταδικασμένο δωσίλογο, που συνεργάστηκε με τους ναζί επί Κατοχής. Υστερα ανέλαβε ο γιος του και διάφοροι άλλοι υπεργολάβοι. Εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι σιδηρομεταλλευμάτων εξορύχθηκαν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960 από το παράρτημα της εταιρείας αλλά το φυσικό τοπίο δεν αποκαταστάθηκε ποτέ μετά την παύση της δραστηριότητας.
Το ελληνικό κράτος κήρυξε έκπτωτο το υποκατάστημα εξαιτίας της παραβίασης της υποχρέωσής του για συνεχή δραστηριότητα και αφαίρεσε τα δικαιώματα μεταλλειοκτησίας, ακριβώς γιατί το βασίλειο της χώρας είχε παραχωρήσει μόνο την κυριότητα του μεταλλείου για εξόρυξη και όχι του εδάφους. Σύμφωνα με το ΦΕΚ 4191, 3.12.1982, το υποκατάστημα «έχει σταματήσει τις δραστηριότητές του στην Ελλάδα και δεν εκπροσωπείται νόμιμα σύμφωνα με το άρθρο 50 του Κ.Ν.2190/1920. Κατόπιν των ανωτέρω δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις λειτουργίας του».
Ωστόσο, εργάτες που δεν έλαβαν ποτέ τα δεδουλευμένα τους και έμειναν άνεργοι ενεπλάκησαν σε δικαστικές διαμάχες επί 20, 30 και 40 έτη, ορισμένοι μάλιστα ξεσπιτώθηκαν, επειδή το 1980 η εταιρεία, συμφερόντων της οικογένειας Αγγελόπουλου πια, άρχισε μαζικές αγωγές για την ιδιοκτησία ιδιωτικών εκτάσεων. Αρκετοί δικαιώθηκαν, άλλοι όμως όχι, όπως όσοι εγκατέλειψαν τον ψυχοφθόρο αγώνα απαυδισμένοι από το οικονομικό κόστος, ενώ κατά καιρούς έβλεπαν το φως της δημοσιότητας καταγγελίες των ντόπιων για αμφίβολους και δόλιους τρόπους με τους οποίους η εταιρεία φέρεται να αγόρασε ακίνητα και να υποστήριζε τις αντιδικίες.
Πριν από περίπου δύο χρόνια, μία από τους «ηττημένους», η Χρυσούλα Καλτεζά-Σούτσου, υπέστη έμφραγμα και έφυγε από τη ζωή, λίγες μέρες αφότου έλαβε ειδοποιητήριο για υπέρογκα χρέη στην εταιρεία, που απαιτούσε -και απαιτεί από τα παιδιά της- «διαφυγόντα κέρδη». Ήταν αγιογράφος και είχε φιλοτεχνήσει το μνημείο για την αιματοβαμμένη απεργία του 1916 και τους τέσσερις πεσόντες.
Επένδυση 2.600 στρεμμάτων… πάνω-κάτω
Σήμερα ο δήμαρχος της Σερίφου και κάτοικοι καταγγέλλουν πως δημόσια περιουσία κινδυνεύει από την ίδια εταιρεία με νέο ιδιοκτήτη. Η WeRealizeProperties Α.Ε. (πρώην WeRealize) του Χάρη Καρώνη αναφέρει ότι εξαγόρασε τη γαλλική το 2022 μαζί με 2.600 στρέμματα στο νησί. Ακολουθούν οι πρώτες αντιδράσεις, με τον σύλλογο του Μεγάλου Λιβαδιού, τον μεγαλύτερο αριθμητικά του νησιού, να αποφασίζει ψήφισμα με τίτλο Save Serifoς (συλλογή υπογραφών ΕΔΩ), στο οποίο προειδοποιεί για «έγκλημα αλόγιστης ανάπτυξης», κάνοντας λόγο για «παράνομη, καταχρηστική και απαράδεκτη συμπεριφορά» της επιχείρησης.
Φωτογραφία που είχε δημοσιεύσει τον Δεκέμβριο του 2022 ο σύλλογος Μεγάλου Λιβαδίου Σερίφου στη σελίδα του στο Facebook
Ντόπιοι εξηγούν στην «Εφ.Συν.» πως η ιστορία δείχνει να επαναλαμβάνεται και πως είναι αναγκασμένοι να εναντιωθούν σε άγνωστα επενδυτικά σχέδια. Εκφράζουν φόβους πως αν δεν υπάρξει οριστική λύση θα δουν δημόσια τμήματα γης στα χέρια ιδιωτών. «Οπως υπερασπιστήκαμε τις προσωπικές μας περιουσίες στο παρελθόν με εξαντλητικούς δικαστικούς αγώνες, έτσι θα πράξουμε και για τη δημόσια και ελεύθερη πρόσβαση όλων στους κοινόχρηστους, δημόσιους χώρους. Δεν μπορεί η επιχειρηματικότητα να γίνεται το μέσο της καταστροφής του περιβάλλοντος, του πολιτισμού και του βιομηχανικού τοπίου, το οποίο είναι και το στοιχείο που μας διαφοροποιεί και συνάμα ενδυναμώνει το τουριστικό μας προϊόν. Το νησί στο παρελθόν λόγω της κατάρρευσης της εταιρείας παρήκμασε. Δεν θέλουμε μια νέα εταιρεία να οδηγήσει το νησί σε νέα παρακμή».
Ο επιχειρηματίας είπε τον περασμένο Μάιο στο δημοτικό συμβούλιο του νησιού, παρουσία κατοίκων, πως «η επένδυση από τις εκτάσεις στην κατοχή του Αγγελόπουλου και μεμονωμένες αγορές φτάνει τα 25 εκατ. ευρώ». Στις οικονομικές καταστάσεις της WeRealizeProperties παρατίθενται 13 αγορές αγροτικών ακινήτων στο νησί το 2021 και το 2022 και προστίθεται αορίστως η απόκτηση «περί» των 2.600 στρεμμάτων, χωρίς περιγραφή όπως στις υπόλοιπες περιπτώσεις.
Το συμβούλιο συγκλήθηκε προκειμένου να παρουσιαστεί η φιλόδοξη επένδυση σε πολλές περιοχές του νησιού, μεταξύ των οποίων περιοχές Natura, οικόπεδα-φιλέτα, αιγιαλοί, δρόμοι και τα ιστορικά μεταλλεία με σήραγγες, στοές, αναβατόρια και κτίσματα από τις πρώην εγκαταστάσεις, σκουριασμένα βαγόνια και ράγες, η παλιά σκάλα φορτοεκφόρτωσης και η γέφυρα-τοπόσημο της Σερίφου.