H Σχολή Ουρσουλινών ιδρύθηκε και λειτούργησε στο νησί της Νάξου, συμβάλλοντας καθοριστικά στην Παιδεία του τόπου. Πολύ γρήγορα, το Σχολείο της Νάξου απέκτησε διεθνή φήμη και εξελίχθηκε σε ένα από τα καλύτερα σχολεία του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους. Αναγνωρίζοντας την προσφορά της Ελληνογαλλικής Σχολής Ουρσουλινών στην παιδεία, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση, ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων σε συνεργασία με την Ο.ΝΑ.Σ. διοργανώνει εκδήλωση με θέμα «Η Ελληνογαλλική Σχολή Ουρσουλινών στη διακονία της παιδείας και του πολιτισμού στο νησί της Νάξου…. Χθες και σήμερα», η οποία θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 22 Οκτωβρίου στη Νάξο.
Σχολή Ουρσουλινών
Από την Ιερά Μονή Ουρσουλινών πωλήθηκε στο Eθνικό Ίδρυμα Νεότητας τον 03/1986 το σύνολο της σχολής. Αποτελούνταν από ένα τριώροφο κτίριο και δυο αυλές στη βόρεια και νότια περιοχή.
Τον 01/2003 το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας παραχωρεί το σύνολο της πρώην σχολής Ουρσουλινών στο Δήμο Νάξου για 30 Χρόνια με την υποχρέωση να αποκαταστήσει- επισκευάσει αυτό στο σύνολο του και να το χρησιμοποιεί για όλο το υπόλοιπο χρονικό διάστημα της σύμβασης για πολιτιστικούς σκοπούς. Στη συνέχεια ο Δήμος Νάξου ανέθεσε μελέτη σε ιδιωτικό γραφείο εκπόνησης τέτοιων μελετών υπό την επίβλεψη των τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου. Υλοποιήθηκε πλήρως η εν λόγω μελέτη με τίτλο ¨Επισκευή Σχολής Ουρσουλινών μετατροπή της σε Πολιτιστικό κέντρο¨ Η μελέτη κόστισε 240.000.00 ευρώ Ο προϋπολογισμός του έργου ήταν 2.500.000.00 ευρώ Η μελέτη προέβλεψε την συνολική αποκατάσταση και επισκευή του κτιρίου καθώς και την διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του ώστε να χρησιμοποιηθεί ως πολιτιστικό κέντρο. Στην συνέχεια με μέριμνα και ευθύνη επίσης του Δήμου Νάξου η μελέτη εγκρίθηκε αρμοδίως και εντάχθηκε στο Γ΄ΚΠΣ και κατασκευάστηκε με υπό την επίβλεψη των τεχνικών υπηρεσιών Δήμου Νάξου όπως προέβλεπε η συγκεκριμένη μελέτη. Σήμερα το έργο έχει περαιωθεί οριστικά. Λειτουργεί κανονικά το κτίριο έχοντας μεταφέρει πλήρως την λειτουργία του στο χώρο, καταρχήν το Ιστορικό Αρχείο* ενώ διαμορφώνεται και η Βιβλιοθήκη. Έχουν λάβει επίσης χώρα με επιτυχία συνέδρια για διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Οι νέες χρήσεις του κτιρίου είναι συνολικής έκτασης 1.500m2. *Το Ιστορικό Αρχείο Νάξου ιδρύθηκε στα τέλη του 1945 χάρη στην επιμονή και το όραμα του Προοδευτικού Ομίλου Νάξου και του ιδρυτή του Ιωάννη Δελλαρόκκα. Πρόκειται για ένα «μουσείο» τεκμηρίων με πολύτιμες συλλογές έγγραφων και βιβλίων που αναδεικνύουν την ιστορία και τον πολιτισμό της Νάξου μέσα στο χρόνο, ξεκινώντας από τον 16ο αιώνα και φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας. Σήμερα το Αρχείο στεγάζεται στην ανακαινισμένη Σχολή των Ουρσουλινών καλογριών και είναι ανοιχτό σε κάθε ενδιαφερόμενο που θέλει να ανακαλύψει τους θησαυρούς του.
Η ιδρύτρια του τάγματος των Ουρσουλινών Άγγελλα Μερίτσι, γεννήθηκε στις 21 Μαρτίου 1473 και πέθανε αρχές του 1540. Η μικρή κοινότητα που δημιουργήθηκε το 1535, ήταν η Χριστιανική μόρφωση των κοριτσιών. Είχε μεγάλη διάδοση στην Ιταλία και Γαλλία. Είχαν αφοσιωθεί οι Ουρσουλίνες κυρίως στην διαπαιδαγώγηση των κοριτσιών αξιοποίησαν τις ευκαιρίες αυτές για να ανοίξουν νέα ιδρύματα. Βρήκαν ανθρώπους καλής θελήσεως και μεγάλης προθυμίας για να τις βοηθήσουν, ώστε στις αρχές του 18ου αιώνα να υπάρχουν μόνο στη Γαλλία, τουλάχιστον 350 σπίτια και 9000 περίπου αδελφές. Το έργο της Αγίας Άγγελας πέρασε από τη Γαλλία στις γειτονικές χώρες: Βέλγιο, Γερμανία, κάτω χώρες, Αυστρία, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία αλλά και σε όλο τον κόσμο. Θα μπορούσε κανείς να τοποθετήσει την άφιξη των Ουρσουλινών στην Ελλάδα ήδη από το 1524, όταν η Αγία Άγγελλα έφθασε στη Βενετοκρατούμενη τότε Κρήτη ενώ ταξίδευε προς τους Αγίους Τόπους. Κατά τις λίγες ημέρες παραμονής της στο νησί, έχασε το φώς της που επανέκτησε ενώ επέστρεφε από το προσκύνημα της πάλι στην Κρήτη. Δυστυχώς δεν έχουμε άλλες μαρτυρίες για την ολιγοήμερη παραμονή της στην Ελλάδα. Στους πατέρες Ιησουίτες οφείλεται η εγκατάσταση της Αδελφότητας της Αγίας Ούρσουλας στη Νάξο. Το 1639 οι πατέρες άρχισαν διαπραγματεύσεις με τις Ουρσουλίνες του Παρισιού, για την αποστολή μερικών μοναχών στην Ελλάδα , προκειμένου να ιδρύσουν σχολεία για τις νέες των Κυκλάδων. Το 1670 δυο γυναίκες του κάστρου της Νάξου φόρεσαν το μοναχικό σχήμα των Ουρσουλινών. Αρχικά πρόσφεραν θρησκευτικές υπηρεσίες στην Κοινότητα. Το 1739 ολοκληρώθηκαν οι κτιριακές εγκαταστάσεις και στις 21 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς 4 νέες από το κάστρο φόρεσαν το μοναχικό σχήμα των Ουρσουλινών. Πολύ γρήγορα κατέφθασαν πολλά κορίτσια από την Κωνσταντινούπολη, την Μέση Ανατολή και το Αρχιπέλαγος. Στο σχολείο διδάσκονταν ανάγνωση, γραφή, χριστιανική κατήχηση και εργόχειρο.
Πολύ γρήγορα το σχολείο της Νάξου είχε αποκτήσει διεθνή φήμη και εξελίχθηκε σε ένα από τα καλύτερα σχολεία του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους. Με την άφιξη Γαλλίδων Ουρσουλινών από το μοναστήρι του Μοντινύ το 1856 ύστερα από συνεννοήσεις με τον επίσκοπο του Ντιζόν, η σχολή της Νάξου γνώρισε ακόμη μεγαλύτερη αίγλη. Στη σχολή απονεμήθηκαν διεθνή βραβεία, ενώ οι Έλληνες βασιλείς Γεώργιος και Όλγα την επισκέφτηκαν το 1904 και θαύμασαν τις παιδαγωγικές μεθόδους που εφάρμοσαν οι μοναχές. Το 1857 η σχολή διαμορφώθηκε σε Γαλλικό Παρθεναγωγείο με εξωτερικές και εσωτερικές μαθήτριες. Το 1930 γίνεται νέα επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων. Αγοράστηκαν εννέα παλιές οικίες εντός του Κάστρου και στην θέση τους οικοδομήθηκε ένα νέο τριώροφο κτίριο. Το 1931 το Υπουργείο Παιδείας εγκρίνει την αίτηση των αδελφών να λειτουργήσει σαν ιδιωτικό Ελληνικό Γυμνάσιο υπό την επωνυμία Ελληνογαλική Σχολή Ουρσουλινών Νάξου. Το 1937 επισκέφτηκε την σχολή ο διάδοχος του Ελληνικού Θρόνου Πρίγκιπας Παύλος. Το 1940 την επισκέφτηκε ο Σεβ/στος Άγγελος Ρονκάλλι ο μετέπειτα εκλεγείς Πάπας με όνομα Ιωάννης 23ος. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος επιφύλαξε σημαντικές καταστροφές στο μοναστήρι και τη σχολή εξαιτίας της επίταξης των κτιριακών εγκαταστάσεων από τις δυνάμεις κατοχής. Με την οικονομική ενίσχυση της Γαλλίας μπόρεσε να επαναλειτουργήσει από το σχολικό έτος 1946-1947. Όμως λόγω έλλειψης μοναχών το σχολείο επαψε να λειτουργεί το 1970. Τότε ανεχώρησαν και οι μοναχές για Τήνο και Αθήνα για να ενώσουν τις δυνάμεις τους στα σχολεία που λειτουργούσαν ήδη εκεί. Το σχολικό κτίριο πουλήθηκε στο δημόσιο για διάφορες πολιτιστικές και πνευματικές εκδηλώσεις. Οι Ουρσουλίνες κράτησαν ένα μέρος του σχολικού συγκροτήματος και το χρησιμοποιούν κατά την θερινή περίοδο για σεμινάρια, Θρησκευτική περισυλλογή και άλλες εκδηλώσεις νεανίδων ή εφήβων.