Η Ελένη Ανδριανοπούλου μέλος του Κινήματος Πολιτών για ελεύθερες παραλίες “Σώστε τις παραλίες της Νάξου” παρακολούθησε την σειρά ντοκιμαντέρ και μας μεταφέρει εικόνες και εντυπώσεις. Το μέλλον μας είναι άρρηκτα δεμένο με τη ζωή των ζώων και των φυτών του πλανήτη και η περιοχή που εξετάζεται είναι η γειτονιά μας, η Μεσόγειος. Η αδιαφορία απέναντί τους είναι σαν να κλείνουμε οι ίδιοι την πόρτα στα μούτρα μας με δύναμη, για να μην δούμε αυτό που θα ζήσουμε: το μέλλον μας. Ένα μέλλον που είναι στο χέρι μας ν’ αλλάξει προς το καλύτερο.
Γιατί έρχονται οι χελώνες να γεννήσουν τα αυγά τους στις ελληνικές παραλίες; Πού βρίσκουν τροφή τα αποδημητικά πτηνά στη Μεσόγειο; Πώς πέθανε η τελευταία θαλασσαετίνα των Κυκλάδων; Απαντήσεις δίνει η εξαιρετική σειρά ντοκιμαντέρ “Μεσόγειος: Πολιορκημένη θάλασσα (2021)” που προβάλλεται αυτήν την εποχή στο ERTflix.
H σειρά ντοκιμαντέρ “Μεσόγειος: Πολιορκημένη θάλασσα (2021)” δεν είναι μόνο μια ωραία, σημαντική ή ακριβή σειρά ντοκιμαντέρ, είναι το μήνυμα της φύσης που μας περικλείει. Είναι στο χέρι μας να τη διατηρήσουμε και όχι να την καταστρέψουμε. Μπορείτε να την παρακολουθήσετε στην Ertflix, την on demand πλατφόρμα για δωρεάν θέαση της ΕΡΤ ως 09.03.2024. Μην αφήσετε αυτήν την ευκαιρία για την τελευταία στιγμή.
Ο Φρεντ(ερίκ) Φουζεά κατέγραψε στο “Μεσόγειος: Πολιορκημένη Θάλασσα” τη βιοποικιλότητα της Μεσογείου εξιστορώντας τις ιστορίες των έμβιων όντων της. Η σειρά ντοκιμαντέρ του καταξιωμένου Γάλλου σκηνοθέτη αποτελείται από έξι 52λεπτα επεισόδια, γυρίστηκε σε 12 χώρες με μεγάλο μέρος στην Ελλάδα, συμμετοχή 50 επιστημόνων και κόστισε πάνω από έξι εκατομμύρια ευρώ. Οι πρωταγωνιστές της σειράς είναι τα έμβια όντα της Μεσογείου στον καθημερινό αγώνα τους για επιβίωση.
Μετά από ένα καλοκαίρι που η ανικανότητα της ελληνικής πολιτείας να προστατέψει πολίτες και περιβάλλον με αποτέλεσμα τεράστιες καμένες δασικές εκτάσεις, καταπατημένες παραλίες και νέες καταδίκες από το Ευρωπαϊκό δικαστήριο έρχεται αυτό το ντοκιμαντέρ να μας υπογραμμίσει με τη σειρά του την ευθύνη που έχουμε για τον αφανισμό ή την επιβίωση των ποικίλων ειδών της Μεσογείου. Η ζωή της Μεσογείου εξαρτάται από εμάς κυριολεκτικά.
Ποιός ζει στη Μεσόγειο;
Στο πρώτο επεισόδιο πρωταγωνιστούν οι πελαργοί που διασχίζουν τη Σαχάρα, περνάνε το στενό του Γιβραλτάρ και φτάνουν στην Ισπανία για την ετήσια ωοτοκία τους. Τα αποδημητικά πουλιά παύουν τη μετανάστευση χιλιάδων ετών και εγκαθίστανται μόνιμα στην Ισπανία βρίσκοντας τροφή σε χωματερές. Βλέπουμε πώς από χιλιάδες τόνους που μπαίνουν κάθε χρόνο από τον Ατλαντικό και πάνε να ωοτοκήσουν στις Βαλεαρίδες μένουν μόνο λίγες εκατοντάδες, αφού οι άνθρωποι τους ψαρέψουν με τεράστια γρι γρι. Μαθαίνουμε για τον ιππόκαμπο και πώς ωοτοκεί στη Γαλλία. Η θαλάσσια χελώνα καρέτα καρέτα ταξιδεύει από τη Γαλλία ως την Κυπαρισσία για να θάψει τα αυγά της ακριβώς στην ίδια παραλία που γεννήθηκε πριν από 25 χρόνια. Στο δρόμο συναντούμε κι έναν αρσενικό που αργοπεθαίνει με την κοιλιά γεμάτη πλαστικές σακούλες που σα σωσίβιο δεν τον αφήνουν να βουτήξει.
Και το δεύτερο επεισόδιο δείχνει τον καθημερινό αγώνα των ζωντανών όντων, αυτή τη φορά στη Σαντορίνη. Η τελευταία θαλασσαετίνα της Ελλάδας θα πεθάνει από ηλεκτροπληξία μπροστά στην κάμερα του κινηματογραφιστή, πριν καλά καλά τη γνωρίσουμε. Τα καλώδια της ΔΕΗ που πληγώνουν το ελληνικό τοπίο σκοτώνουν τα πτηνά, ειδικά αυτά με τα μεγάλα φτερά. Η αυτοθυσία της μητέρας χταποδιού συγκινεί στο ίδιο επεισόδιο: πεθαίνει από ασιτία μόλις εκκολαφθεί και το τελευταίο της χταποδάκι. Τα χελωνάκια στην Κυπαρισσία με τη σειρά τους θα εκκολαφθούν χωρίς τη μαμά τους και πολλά θα χάσουν το δρόμο τους από τα φώτα στην αμμουδιά. Μια γάτα θα προλάβει τους εθελοντές του Αρχελών και θα σκοτώσει ένα μικρό χελωνάκι που πήγε στο φως των ανθρώπων αντί στη θάλασσα. Χωρίς τους εθελοντές οι απώλειες θα ήταν τεράστιες. Η ανθρώπινη δραστηριότητα ευνοεί όμως κάποια άλλα είδη, όπως το αμπέλι που η καλλιέργειά του αλλάζει ολόκληρα βουνά. Η μέδουσα, το μεζεδακι της χελώνας καρέτα καρέτα, επιβιώνει παντού κι επωφελείται από την κλιματική κρίση, τη μόλυνση του περιβάλλοντος κι ό,τι άλλο κάνει ο άνθρωπος.
Στο τρίτο επεισόδιο μαθαίνουμε για την προστασία της φώκιας που κάποτε κατοικούσε σε όλη τη Μεσόγειο και τώρα έχει περιοριστεί σε μυστικές σπηλιές στην Ελλάδα. Ένα φωκάκι εγκαταλείπει το σπίτι του μην αντέχοντας άλλο τη βία μεταξύ των γονιών του και περιπλανιέται στις Σποράδες. Ένα αδέσποτο γατάκι ψάχνει για φαγητό στα βουνά της Αμοργού, o πεινασμένος θαλασσαετός που έχασε το ταίρι της ζωής του στη Σαντορίνη παραλίγο να το πιάσει. Στο ίδιο επεισόδιο θα δούμε τις φάλαινες που κωφαίνονται από τις συνεχείς εκρήξεις των πετρελαιοανιχνευτικών πλοίων και τη δυσκολία της νεαρής φάλαινας να απογαλακτιστεί από τη μητέρα της. Ενώ το βραχοκιρκινέζο στην Ιταλία θέλει να πετάξει πριν την ώρα του και πέφτει από τη φωλιά στο δρόμο της πόλης. Ευτυχώς τα παιδιά της Ματέρα το σώζουν από τη γάτα που ήταν έτοιμη να το γευματίσει. Το καλοκαίρι στη Μεσόγειο έχει έναν ήχο, του ζευγαρώματος του τζίτζικα που ζει 14 μέρες μόνο. Ποιος θα κερδίσει την καρδιά της τζιτζικίνας με το τραγούδι του;
Πόση ανθρώπινη πίεση αντέχουν τα έμβια όντα της Μεσογείου;
Στο τέταρτο 52λεπτο μέρος της εκπληκτικής αυτής σειράς ντοκιμαντέρ βλέπουμε τα φοινικόπτερα στην Ισπανία που γερνάνε και πεθαίνουν μόνα ενώ μια οικογένεια δελφινιών στη Γαλλία προσέχει την προγιαγιά τους που έχει άνοια στα τελευταία της. Η γέρικη ελιά Μαθουσάλας στην Πελοπόννησο χρειάζεται τη φροντίδα των ανθρώπων για να ζήσει άλλα 2000 έτη. Αλλιώς δε θα τα καταφέρει και θα ξεραθεί για πάντα. Ευτυχώς παρά την αστυφιλία οι νέοι της οικογένειας θα την κλαδέψουν για να ζήσει. Ο ξιφίας στη Σικελία πιάνεται στα δίχτυα των ψαράδων τη στιγμή που δεν προσέχει, δηλαδή τη στιγμή του ζευγαρώματος και τα δάση της ποσειδωνίας καταστρέφονται από τις άγκυρες των τουριστικών σκαφών. Η ποσειδωνία, το ενδημικό αυτό είδος της Μεσογείου, καθαρίζει και οξυγονώνει τη θάλασσα όπως κανένα άλλο. Τα ναυάγια πετρελαιοφόρων στην Ιταλία δίνουν τροφή σε βακτήρια που αργά αλλά σταθερά καθαρίζουν τα νερά και δίνουν χώρο μετά από πολλές δεκαετίες σε καινούρια ζώα της θάλασσας, τα κοράλλια.
Στο προτελευταίο επεισόδιο επικεντρωνόμαστε στους εθελοντές κι επιστήμονες που αφιερώνουν τη ζωή τους να βρουν λύση για την επιβίωση των έμβιων όντων στη Μεσόγειο. Μαθαίνουμε από τι πεθαίνουν 40 φάλαινες το χρόνο στην Κορσική: ταχύπλοα πλοία. Πώς αποδίδουν οι ποσοστώσεις αλιείας για την επιβίωση του νόστιμου τόνου, πώς μπορούν να προστατευτούν οι πνεύμονες της Μεσογείου, τα λιβάδια της ποσειδωνίας που έχουν καταχωρηθεί ως φυσικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς στις Βαλεαρίδες Νήσους: με τη χαρτογράφησή τους και τη δημιουργία μιας εφαρμογής στο κινητό για βιώσιμο αγκυροβόλι.
Βλέπουμε πώς το Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου φέρνει αποτελέσματα και οι φώκιες σιγά σιγά ξαναβγαίνουν από τις σκοτεινές σπηλιές στον ήλιο. Θα τις αφήσουμε να ξαπλώσουν στις γεμάτες με ξαπλώστρες παραλίες της Ελλάδας; Το πιο σημαντικό πρόβλημα της Μεσογείου, η πλαστικοποίησή της μπορεί να αντιμετωπιστεί από τον καθένα μας αφού η εφαρμογή των ερευνητικών αποτελεσμάτων για βιοδιασπώμενα υλικά συνεχίζει να είναι πολύ ακριβή σε σχέση με το φθηνό πετρέλαιο. Θα πιέσουμε τις εταιρείες και τις κυβερνήσεις να πάρουν τα απαραίτητα μέτρα και να μειώσουν τις πλαστικές συσκευασίες που καταλήγουν στην τροφική αλυσίδα και έχουν βρεθεί ως και μέσα στον πλακούντα γυναίκας, με άλλα λόγια σε νεογέννητο μωρό;
Στο τελευταίο επεισόδιο βλέπουμε την προσπάθεια των γυρισμάτων επί 18 μήνες. Πόσες ώρες και μέρες περίμεναν οι έμπειροι δύτες να δουν φώκιες, γιατί κατασκευάστηκε μια χελώνα ρομπότ, πόσο επικίνδυνη είναι η κατάδυση για τους κινηματογραφιστές; Πώς τα ντρόουν περνάνε τα σύνορα Αφρικής Ευρώπης, ποιος θαλασσαετός αναβίωσε το τελευταίο άτομο των Κυκλάδων πριν εγκαταλείψει τη χώρα πριν 20 χρόνια;
Τελειώνοντας το τελευταίο επεισόδιο, ο θεατής θέλει να ξαναδεί όλα τα επεισόδια από την αρχή. Να προσέξει τις τόσες λεπτομέρειες και συγκλονιστικές εικόνες της Μεσογείου. Να ξανασυγκινηθεί, εντυπωσιαστεί, προβληματιστεί με τη μοίρα του τόπου του που είναι αυτή η θάλασσα και οι ζωντανοί οργανισμοί της.
Κείμενο: Ελένη Ανδριανοπούλου/Cyclades open