Νέο φρένο στην ιδιωτικοποίηση του νερού πάτησε το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) με την απόφασή του, η οποία ακυρώνει ουσιαστικά το ΣΔΙΤ και τον διαγωνισμό για τη διαχείριση και λειτουργία του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (ΕΥΣ) από τον οποίο τεχνηέντως είχε εξαιρεθεί από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, το οποίο δεν έφερε εγκαίρως την απαιτούμενη νομοθετική ρύθμιση, η ΕΥΔΑΠ παρά το γεγονός ότι το διαχειρίζεται η ίδια και αποτελεί τον φορέα, ο οποίος διαθέτει και την τεχνογνωσία και το ανθρώπινο δυναμικό για να το κάνει.
Με την ομόφωνη απόφασή 1886/2022 της μείζονος σύνθεσης του Δ’ Τμήματος του ΣΤΕ επί της προσφυγής που είχαν καταθέσει οι εργαζόμενοι της ΕΥΔΑΠ, το ανωτατο ακυρωτικό δικαστήριο δέχεται ότι:
- Η παροχή ύδρευσης είναι ένα ενιαίο σύστημα από τις πηγές μέχρι τις βρύσες και ότι η ΕΥΔΑΠ και η Εταιρεία Παγίων ΕΥΔΑΠ «αποτελούν ενιαίο λειτουργικό σύστημα»,
- Το ως άνω «ενιαίο λειτουργικό σύστημα» πληροί τους όρους του Συντάγματος, όπως αυτοί ερμηνεύθηκαν από τις Ολ.ΣτΕ 1906/2014 και 190/2022, δεδομένου ότι αφενός η Εταιρεία Παγίων ΕΥΔΑΠ αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και αφετέρου η ΕΥΔΑΠ ελέγχεται από το Δημόσιο δια της κατοχής της πλειοψηφίας, τουλάχιστον, του μετοχικού κεφαλαίου από αυτό.
- Η έννοια του άρθρου 114 του ν. 4812/2021, «κατά τη σύμφωνη προς το Σύνταγμα ερμηνεία», όπως και του νόμου περί ΣΔΙΤ, δηλ. του ν. 3389/2005, είναι ότι η παραχώρηση με ΣΔΙΤ είναι επιτρεπτή μόνο για την εκτέλεση «συγκεκριμένου κάθε φορά έργου ή την παροχή συγκεκριμένης υπηρεσίας» και όχι, όπως εν προκειμένω, «για την εν γένει συντήρηση και λειτουργία του ΕΥΣ στο σύνολό του».
Συμπερασματικά, όπως επισημαίνει και ο εκπρόσωπος των εργαζομένων στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΥΔΑΠ και μέλος της Διοίκησης ΓΣΕΕ, Γιώργος Αλεξανδράκης «η ως άνω απόφαση ακύρωσε όλες τις κυβερνητικές πράξεις (προκήρυξη, απόφαση Υπουργού, απόφαση διυπουργικής επιτροπής) ως παράνομες, διότι παραβίασαν τους ίδιους τους νόμους 4812/2021 και 3389/2005 χωρίς να απαιτείται η παραπομπή της υπόθεσης στην Ολομέλεια του ΣτΕ. Με την εν λόγω απόφαση δικαιώνονται για μία ακόμα φορά οι αγώνες των συνδικαλιστών που εναντιώθηκαν στα συμφέροντα της κυβερνητικής πολιτικής και παρά τις διώξεις που υπέστησαν από την φιλοκυβέρνητική διοίκηση και την συνεργαζόμενη με αυτή συνδικαλιστική νομενκλατούρα εμπόδισαν την έμμεση ιδιωτικοποίηση του κοινωνικού αγαθού του νερού».
Υπενθυμίζεται ότι η συγκεκριμένη απόφαση έρχεται μόλις λίγους μήνες μετά τις σχεδόν ομόφωνες αποφάσεις της ολομέλειας 190-191/2022, οι οποίες όριζαν την έξοδο τόσο της ΕΥΔΑΠ όσο και της ΕΥΑΘ από το Υπερταμείο, με τις οποίες, πάντως, η κυβέρνηση δεν έχει συμμορφωθεί ακόμα καθώς αντ΄αυτού προτίμησε να προχωρήσει στην ψήφιση νέας νομοθετικής ρύθμισης για το θέμα.
Τι είναι το ΕΥΣ που επιχειρήθηκε να ιδιωτικοποιηθεί
Το ΕΥΣ αποτελεί το μεγαλύτερο υδροδοτικό σύστημα της χώρας και ένα από τα πιο εκτεταμένα και πολύπλοκα της Ευρώπης. Εκτείνεται σε τρία υδατικά διαμερίσματα της χώρας (Αττική, Ανατολική Στερεά Ελλάδα και Δυτική Στερεά Ελλάδα), τέσσερις νομούς (Αιτωλοακαρνανίας Φωκίδας, Βοιωτίας και Αττικής), αναπτύσσεται σε έκταση 4.000 τετραγωνικά χλμ, έχει δίκτυο μεταφοράς νερού σε ακτίνα 495 χιλιομέτρων και εξυπηρετεί περίπου 5 εκατομμύρια πολίτες, δηλαδή το μισό πληθυσμό της χώρας.
Συνίσταται από ποταμούς που καταλήγουν σε τρεις τεχνητές λίμνες (Ευήνου, Μόρνου και Μαραθώνα) και μία φυσική λίμνη (Υλίκη), από πλήθος υπόγειων υδατικών πόρων και από ένα εκτεταμένο σύστημα διασύνδεσής τους από τις εγκαταστάσεις άντλησης, αποθήκευσης, ελέγχου και ασφαλούς μεταφοράς του νερού έως την είσοδο στις Μονάδες Επεξεργασίας Νερού, στις οποίες γίνεται η επεξεργασία για να μετατραπεί σε πόσιμο και ακολούθως η διανομή του προς κατανάλωση καθώς και από εγκαταστάσεις ελέγχου.
Συγκεκριμένα το ΕΥΣ περιλαμβάνει τους επιφανειακούς υδατικούς πόρους (ποταμοί Μόρνος, Εύηνος, Β. Κηφισός, Χάραδρος, λίμνη Υλίκη) και τους υπόγειους υδροφορείς, τα έργα αποθήκευσης επιφανειακού νερού (φράγματα και τεχνητές λίμνες), τα έργα άντλησης υπόγειου ύδατος (70 γεωτρησεις σε τρεις υδροφορείς βορειανατολική Πάρνηθα, Υλίκη και Βοιωτικού Κάμπου), τα εξωτερικά υδραγωγεία (αγωγοί μεταφοράς νερού συνολικού μήκους 495 χλμ, διώρυγες (ενδεικτικά η διώρυγα Θηβων έχει μήκος 40 χλμ) και γενικά όλα τα φυσικά και τεχνητά ακίνητα και εγκαταστάσεις που είναι αναγκαία από την άντληση του νερού μέχρι τη βρύση.
Από το μεγαλύτερο υδροδοτικό σύστημα της χώρας εξυπηρετούνται οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου Αττικής, δήμοι, κοινότητες και οικισμοί κατά μήκος των υδραγωγείων Μόρνου και Υλίκης, νησιά της Περιφέρειας Αττικής αλλά και του Νοτίου Αιγαίου (στα οποία το νερό μεταφέρεται με πλοία).
Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για υφιστάμενες και πλήρως λειτουργικές υποδομές, οι οποίες μεταφέρουν εδώ και αρκετές δεκαετίες σημαντικούς υδάτινους πόρους απολύτως αναγκαίους για την εξασφάλιση επαρκούς υδροδότησης του λεκανοπεδίου Αττικής και στις οποίες απασχολούνται 189 εργαζόμενοι.
Το ΣΔΙΤ των 291 εκ. ευρώ και ο αποκλεισμός της ΕΥΔΑΠ
Παρά το γεγονός ότι η ΕΥΔΑΠ λειτουργεί και συντηρεί το ΕΥΣ εδώ και δεκαετίες, η συμμετοχή της στο διαγωνισμό για το ΣΔΙΤ των 291 εκατομμυρίων ευρώ για την παραχώρηση της λειτουργίας του συστήματος υδροδότησης της Αθήνας αποκλείστηκε από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Αν και η διοίκηση της εταιρίας είχε εγκαίρως εκφράσει το ενδιαφέρον της για τη συμμετοχή της ζητώντας την αλλαγή του ιδρυτικού της νόμου με νομοθετική ρύθμιση, το αρμόδιο υπουργείο δεν προχώρησε ποτέ σε κάτι τέτοιο κλείνοντάς της το δρόμο για τη συμμετοχή της στο διαγωνισμό.
Για το ζήτημα του αποκλεισμού της από τη συντήρηση του δικτύου, την οποία η εταιρία κάνει έως τώρα, είχε αντιδράσει και η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ, σημειώνοντας ότι η απαιτούμενη «τροποποίηση του ιδρυτικού της νόμου δεν έγινε έως και την προθεσμία υποβολής φακέλου εκδήλωσης ενδιαφέροντος στις 20.1.2022, παρά τις σχετικές ενέργειες της εταιρείας».
Η ΕΥΔΑΠ ειχε χαρακτηρίσει «δυσάρεστη» αυτήν την εξέλιξη, η οποία ήρθε «παρά τις συστηματικές, επίμονες και επί μακρόν προσπάθειες που κατέβαλε η διοίκηση από τον Ιούλιο του 2020 προκειμένου να τροποποιηθεί ο ιδρυτικός νόμος της ΕΥΔΑΠ». Η διοίκηση της εταιρίας μάλιστα δεν έκρυψε ότι η εξέλιξη αυτή «προκαλεί εύλογες απορίες, έως και ανησυχία για τις επιπτώσεις που ενδέχεται αυτή να έχει στην πορεία της εταιρείας μας».
Για το ΣΔΙΤ είχαν υποβληθεί συνολικά τρεις φάκελοι συμμετοχής εκδήλωσης ενδιαφέροντος από την ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ – ΗΛΕΚΤΩΡ, την ΙΝΤΡΑΚΑΤ ΑΕ & ΤΕΡΝΑ ΑΕ και τη ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΕ
Τα δύο πρώτα σχήματα είχαν περάσει στη β΄φάση του διαγωνισμού.
Η συνολική συμβατική διάρκεια της σύμπραξης ανέρχεται σε είκοσι έτη και περιλαμβάνει το σύνολο των παρεχόμενων Υπηρεσιών που αφορούν στη Λειτουργία, Συντήρηση, Επισκευή, Αποκατάσταση των Παγίων που ανήκουν στην Εταιρεία Παγίων Ε.ΥΔ.Α.Π. και τα οποία χρησιμοποιούνται για την συλλογή, αποθήκευση και μεταφορά ακατέργαστου νερού από τις πηγές μέχρι την είσοδο των Μονάδων Επεξεργασίας Νερού.
Στόχοι του έργου, όπως επισημαινόταν στη σχετική προκήρυξη ήταν:
- Η κατασκευή των αναγκαίων έργων για τη διασφάλιση της καλής και απρόσκοπτης λειτουργίας του υδροδοτικού δικτύου της Αττικής
- Η πρόληψη και η έγκαιρη αποκατάσταση των βλαβών
- Ο εκσυγχρονισμός του συστήματος παρακολούθησης της καλής λειτουργίας του ΕΥΣ
- Ο εξορθολογισμός του κόστους και η βελτιστοποίηση της οικονομικής απόδοσης της λειτουργίας του ΕΥΣ
- Η βελτίωση στη διαχείριση των υδάτινων πόρων
ΣΥΡΙΖΑ: Νέα ήττα για τη ΝΔ
Για μία ακόμα «συντριπτική κυβερνητική ήττα μετά την απόφαση του ΣτΕ για απόσπαση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από το Υπερταμείο και τη διπλή ακύρωση του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην απευθείας ανάθεση του μεταφορικού έργου στα ΚΤΕΛ», κάνει λόγο ο τομεάρχης Υποδομών και Μεταφορών του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Παππάς σε δήλωσή του.
«Το ΣτΕ κατέρριψε τα σχέδια Μητσοτάκη – Καραμανλή για ιδιωτικοποίηση του ΕΥΣ και του νερού», αναφέρει προσθέτοντας πως «η νίκη των εργαζομένων της ΕΥΔΑΠ και της κοινωνίας είναι μεγάλη».
Ο κ. Παππάς υπενθυμίζει τον αποκλεισμό της ΕΥΔΑΠ από τον διαγωνισμό προσθέτοντας ότι «αποσοβήθηκε το ξεπούλημα του νερού, οι αυξήσεις στους λογαριασμούς, η υποβάθμιση της ποιότητάς του. Οι ιδιωτικοποιήσεις έχουν αποτύχει. Τα τελευταία 15 χρόνια 190 εταιρείες ύδρευσης στην Ευρώπη πέρασαν από τον ιδιωτικό στο δημόσιο τομέα. Το νερό είναι δημόσιο αγαθό, το πόσιμο νερό ανθρώπινο δικαίωμα» καταλήγει.