Με αφορμή την αίτηση παροχής στοιχείων συντοπίτη μας από το Δασονομείο Νάξου και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου για τον Σύλλογο Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου που έλαβε χώρα την προηγούμενη εβδομάδα, δίνεται μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να πούμε μερικά πράγματα για την νομοθετική πρωτοβουλία που αφορά τους συλλόγους που δραστηριοποιούνται στην διάσωση, περίθαλψη και επανένταξη άγριας πανίδας στη χώρα μας.
Ας ξεκαθαρίσουμε από την αρχή πως ο καθένας, σε μια δημοκρατική χώρα, έχει δικαίωμα να ζητήσει στοιχεία από τις Αρχές και να λάβει απάντηση. Επομένως αυτό δεν θα έπρεπε ούτε να ξενίζει, ούτε και να εκπλήσσει κανέναν.
Μπορεί οι δημοσιογραφικές πληροφορίες από έγκυρες πηγές που έχουμε στην κατοχή μας, να παρέχουν υλικό σχετικό με κίνητρα που οδηγούν κάποιον να ζητήσει αυτά τα στοιχεία την δεδομένη στιγμή, όμως δεν θ’ ασχοληθούμε με την….ποιότητα των κινήτρων, αφ’ ενός γιατί είναι ανάξια αναφοράς, αφ’ ετέρου γιατί η σπουδαιότητα του έργου όσων δραστηριοποιούνται στην διάσωση, περίθαλψη και επανένταξη της άγριας ζωής είναι εξόχως σημαντικότερη και ουσιαστική. Αυτό ακριβώς το έργο ήρθε να πλαισιώσει άλλωστε η ΚΥΑ που ανακοινώθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2022.
Μια ΚΥΑ που πλαισιώνει νομικά τον αγώνα για την βιοποικιλότητα
Στις 9 Σεπτεμβρίου 2022 το ΥΠΕΝ με ανακοίνωσή του αναφέρει πως μετά από δεκαετίες δίνεται οριστική λύση στο ζήτημα των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην περίθαλψη και τη φροντίδα ειδών άγριας πανίδας. “Βρίσκονταν σε καθεστώς “γκρίζων ζωνών”, αλλά τώρα πια έχουν τη δυνατότητα να αδειοδοτηθούν, για να μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον αγώνα για την προστασία της βιοποικιλότητας” τονίζει χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση που υπέγραψαν ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς, και ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Σίμος Κεδίκογλου καθορίζονται τα κριτήρια και η διαδικασία αναγνώρισης και εποπτείας Κέντρων Περίθαλψης (ΚΕ.Π.Ε.Α.Π.) και Σταθμών Πρώτων Βοηθειών Ειδών της Άγριας Πανίδας (Σ.Π.Β.Ε.Α.Π.).
Με την ΚΥΑ ορίζεται ως περίθαλψη και επανένταξη των άγριων ζώων η παροχή πρώτων βοηθειών, η κτηνιατρική περίθαλψη και η προσωρινή φροντίδα σε συνθήκες αιχμαλωσίας με επιστημονικές μεθόδους ειδών της άγριας πανίδας που δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, όπως τραυματισμένων, ορφανών, ασθενών, εξαντλημένων, αποπροσανατολισμένων με πρώτιστο στόχο την επανένταξή τους σε κατάλληλο βιότοπο.
Για πρώτη φορά καθορίζονται τα τεχνικά κτηνιατρικά, περιβαλλοντικά κριτήρια για τη λειτουργία Κέντρων Περίθαλψης και Σταθμών Πρώτων Βοηθειών της Άγριας Πανίδας και των εγκαταστάσεων προσωρινής ή μόνιμης φιλοξενίας των ειδών.
Παράλληλα, δημιουργείται το θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία Δικτύου Άμεσης Επέμβασης με σκοπό τον εντοπισμό τραυματισμένων ατόμων, τη μεταφορά τους σε ασφαλή χώρο και την παροχή περίθαλψης.
Εποπτεύουσα αρχή ορίζεται η Διεύθυνση Διαχείρισης Δασών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενώ συγκροτείται Κεντρική Γνωμοδοτική Αρχή για την ίδρυση και λειτουργία τους και καθορίζονται οι αυστηρές προϋποθέσεις αδειοδότησης και χωροθέτησης για τα ΚΕ.Π.Ε.Α.Π. και τα Σ.Π.Β.Ε.Α.Π., τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και η διαδικασία για τους ενδιαφερόμενους.
Τέλος, δημιουργείται το θεσμικό πλαίσιο ελέγχων, ενώ καθορίζονται τα πρόστιμα σε περιπτώσεις που διαπιστώνεται παράβαση των διατάξεων.
Η σχετική ΚΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΔΔ/88658/2929/2022 ανακοινώθηκε στις 02 Σεπτεμβρίου 2022 και έγινε νόμος του κράτους απ’ την στιγμή που ανακοινώθηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης ΦΕΚ 4744/Β/8-9-2022 στις 08 Σεπτεμβρίου 2022. Αφορά Κριτήρια και διαδικασία αναγνώρισης και εποπτείας Κέντρων Περίθαλψης (ΚΕ.Π.Ε.Α.Π.) και Σταθμών Πρώτων Βοηθειών Ειδών της Άγριας Πανίδας (Σ.Π.Β.Ε.Α.Π.).
Σκοπός λοιπόν της συγκεκριμένης ΚΥΑ είναι όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στην περίθαλψη και στην παροχή πρώτων βοηθειών άγριων ζώων να αδειοδοτηθούν, να έχουν ορατότητα, να ελέγχονται και όλα να λειτουργούν σύμφωνα με τη κείμενη νομοθεσία.
Δεδομένου πως αυτό ήταν κάτι πρωτόγνωρο για τα δεδομένα της χώρας μας και προς θετική κατεύθυνση, αμέσως μετά την δημοσίευση του ΦΕΚ ξεκίνησαν συναντήσεις μεταξύ των κέντρων περίθαλψης και των συλλόγων της επικράτειας στις οποίες όπως ήταν αναμενόμενο συμμετείχε και ο Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου.
Τα κύρια θέματα συζήτησης ήταν η εφαρμογή της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) (ΦΕΚ Β΄4744/2022) σχετικά με τη λειτουργία των Κέντρων Περίθαλψης και Σταθμών Πρώτων Βοηθειών της Άγριας Πανίδας και του Δικτύου Άμεσης Επέμβασης για την άγρια πανίδα, η ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων και η μεταφορά τεχνογνωσίας στα θέματα εθελοντισμού, καθώς και η κατάρτιση ενός Κώδικα Δεοντολογίας που θα διέτρεχε το Δίκτυο Συνεργασίας των Κέντρων Περίθαλψης Άγριας Πανίδας.
Οι διαδικασίες ξεκίνησαν βήμα-βήμα με τους συλλόγους και τα κέντρα περίθαλψης να συγκεντρώνουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά όπως προβλέπονται από την ΚΥΑ.
Στις 17 Μαϊου 2023 δίνονται οι πρώτες αδειοδοτήσεις. Οι «MΟm», «AΡΧΕΛΩΝ» και η «ΑNIMA» αδειοδοτούνται ως Κέντρα Περίθαλψης Ειδών Άγριας Πανίδας. Έκτοτε η διαδικασία προχωρούσε με καθυστερήσεις λόγω γραφειοκρατίας ή λόγω εκλογών και αλλαγής της ηγεσίας του ΥΠΕΝ, ωστόσο δεν σταμάτησε κι έτσι οι σύλλογοι άρχισαν να αδειοδοτούνται κατόπιν και των σχετικών ελέγχων από τις αρμόδιες κατά τόπους επιτροπές.
.
Ο Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου και η ΚΥΑ
Ο Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου όλο αυτό το χρονικό διάστημα που δρα, δεν στερείται καμίας νομιμότητας. Λειτουργεί ως Σταθμός Πρώτων Βοηθειών Άγριας Ζωής συνεργαζόμενους με δυο εμβληματικούς συλλόγους: Έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με το αδειοδοτημένο Νοσοκομείο Άγριων Ζώων “Αλκυόνη” (Έτος Ίδρυσης 1995) που εδρεύει στην Πάρο και συμμετέχει ενεργά στο Δίκτυο Διάσωσης Θαλάσσιων Χελωνών και Επιστημονικών Ερευνών του Συλλόγου για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας “ΑΡΧΕΛΩΝ” (έτος ίδρυσης 1984). Κάθε χρόνο συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία που διαθέτει από ζώα που παρέλαβε, περιέθαλψε και επανένταξε και καταθέτει το σχετικό υπόμνημα στην “Αλκυόνη”.
Προσαρμοζόμενος στις επιταγές της ΚΥΑ του 2022 ο Σύλλογος που λειτουργεί ως σταθμός Α’ Βοηθειών της άγριας πανίδας βρίσκεται στην διαδικασία να κάνει τα επόμενα του βήματα έχοντας ήδη ολοκληρώσει και καταθέσει τον φάκελό του στην “Αλκυόνη” και αυτή στις αρμόδιες αρχές που είναι το Δασονομείο Σύρου.
Οι όποιες καθυστερήσεις έλαβαν χώρα στην γενικότερη διαδικασία από το 2022 και μετά, κρίθηκαν απαραίτητες προκειμένου να γίνει απολύτως κατανοητό κάθε τμήμα της ΚΥΑ στους συμμετέχοντες σ’ ολόκληρη τη χώρα, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως για τις Κυκλάδες δεν έχει ακόμα συσταθεί η αρμόδια επιτροπή ελέγχου. Η προθεσμία για την ολοκλήρωση των διαδικασιών εκπνέει τον Σεπτέμβριο του 2024 με τον τοπικό σύλλογο, να έχει ήδη λάβει αριθμό πρωτοκόλλου από την αρμόδια υπηρεσία για την αίτησή του.
H ιστοσελίδα www.naxoswildprotection. com παρέχει όλες τις σχετικές πληροφορίες για τον σύλλογο, ενώ η δράση του κάθε άλλο παρά άγνωστη είναι στο κοινό της Νάξου, των Κυκλάδων και της υπόλοιπης Ελλάδας.
.
Το έργο
Ως ενεργό μέλος της κοινότητας ο πρόεδρος και μέλη του συλλόγου ενημερώνουν κατόπιν πρόσκλησης τα σχολεία σχετικά με την άγρια ορνιθοπανίδα της Νάξου και τις θαλάσσιες χελώνες, συνεργάζονται με τις αρχές και τους φορείς και χάρη στη δράση και την παρουσία του, η ευαισθητοποίηση των κατοίκων τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά. Όλοι γνωρίζουν πως οποιαδήποτε στιγμή κι αν καλέσουν για ένα τραυματισμένο άγριο ζώο θα κινητοποιηθούν άμεσα όσα μέλη βρίσκονται διαθέσιμα, ο πρόεδρος και το ΔΣ. Αυτό παρέχει ασφάλεια γιατί οι κάτοικοι γνωρίζουν που απευθύνονται και το σημαντικότερο είναι πως η άμεση δράση του συλλόγου συμβάλει, ώστε το περιστατικό να αντιμετωπίζεται εγκαίρως κερδίζοντας πολύτιμο χρόνο για το τραυματισμένο ζώο. Αν δεν υπήρχε η ζωή πολλών πλασμάτων της φύσης θα είχε χαθεί.
Η προσφορά και η υποδειγματική δράση του Συλλόγου Προστασίας Άγριας Ζωής Νάξου αποτελεί παράδειγμα που εμπνέει όλο και περισσότερο κόσμο να προσεγγίσει πιο βαθιά και ουσιαστικά την πλούσια βιοποικιλότητα του τόπου μας και σέβεται τους χώρους που διαβιούν τα πτηνά και τα ζώα. Ενας τέτοιος χώρος είναι το Καταφύγιο Άγριας Ζωής Νάξου, οι περιοχές Natura 2000, τα βουνά κ.ο.κ.
Η επανένταξη των τραυματισμένων πτηνών ή θαλάσσιων χελωνών μετατρέπεται σε μια γιορτή της Φύσης, με πλήθος κόσμου να παρακολουθεί ακούγοντας προσεκτικά το ιστορικό των ζώων που ανάρρωσαν. Ειδικά τους θερινούς μήνες, με τους λουόμενους να κολυμπούν στις ακτές, ο Σύλλογος γίνεται ο καλύτερος πρεσβευτής του νησιού στο εξωτερικό, αφού οι επισκέπτες έχουν την δυνατότητα να δουν και ν’ ακούσουν για τη δράση του κατά την διάρκεια μιας επανένταξης κι αυτό αντανακλά σ’ όλο το νησί.
Γιατί η Νάξος, περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο, είναι ένα νησί όπου οι άνθρωποι της πάντα συμβίωναν αρμονικά με τη φύση, σεβόμενοι τις διαδικασίες της. Οι Σύλλογος που προστατεύει και περιθάλπει την άγρια πανίδα αποτελεί ένα συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα.
.
Η γνώση για την φύση δεν είναι ολότελα χαμένη παρ’ όλη την ολοένα και αυξανόμενη ισοπεδωτική ανάπτυξη. Έρχεται στο νου μας κάθε φορά που το απειλούμενο όρνιο θ’ ανοίξει με λαχτάρα τα φτερά του στα γκρεμνά του Αη-Τρύφωνα, έπειτα από την ανάρρωσή του ή όταν τα νεογέννητα χελωνάκια Caretta-caretta θα βρουν τον δρόμο τους προς τη θάλασσα με τη φωλιά τους σηματοδοτημένη και προστατευμένη μέσα σε απόλυτη ησυχία.
Αν αδειάσουν οι ουρανοί και οι θάλασσες από τα άγρια πλάσματα τους, αν πέσει και το τελευταίο δέντρο, θα πέσουμε και μείς. Γιατί όσο αφύσικα κι αν λειτουργούμε πριονίζοντας το κλαδί που καθόμαστε ο άνθρωπος δεν αποτελεί εξαίρεση, είναι μέρος της Φύσης. Το γεγονός πως αναζητεί τρόπους για να την εκμεταλλευτεί αποστραγγίζοντας από ζωή το φυσικό περιβάλλον που τον τρέφει σημαίνει πως υπογράφει την δική του καταδίκη. Για το τελευταίο, ας κάνουν τον κόπο όσοι επιθυμούν να το διασταυρώσουν αναζητώντας στοιχεία στις διεθνείς επιστημονικές έρευνες. Τα αποτελέσματα τα βιώνουμε ήδη καθώς είναι ορατά γύρω μας.