Με αεροφωτογραφίες, drones και ενεργοποίηση ηλεκτρονικής πλατφόρμας καταγγελιών αυθαιρέτων, η οποία συζητείται εδώ και χρόνια, αλλά ποτέ δεν εφαρμόστηκε προτείνει το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) να αντιμετωπιστεί το ζήτημα των αυθαιρέτων τόσο σε επίπεδο ψευδών δηλώσεων τακτοποίησης όσο και σε επίπεδο αποτροπής της δημιουργίας νεας γενιάς αυθαιρέτων.
Οπως προκύπτει, 14 χρόνια μετά τον πρώτο νόμο τακτοποίησης αυθαιρέτων, η κατάσταση με τις δηλώσεις και τις νομιμοποιήσεις είναι χαοτική καθώς, ουδείς γνωρίζει πόσες από τις δηλώσεις που υποβλήθηκαν μπορεί να είναι ψευδείς, ενώ ουδέποτε ενεργοποιήθηκε ο ελεγκτικός μηχανισμός για τον δειγματοληπτικό – έστω – έλεγχο του 5% των δηλώσεων, όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία.
Ταυτόχρονα το κράτος δεν έχει φροντίσει να προμηθευτεί αεροφωτογραφίες βάσει των οποίων θα γίνονται συγκρίσεις του δομημένου περιβάλλοντος ώστε να διαπιστώνονται νέες αυθαιρεσίες.
Αυτά επεσήμανε σε ενημέρωση των δημοσιογράφων ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Γιώργος Στασινός, ο οποίος παρουσίασε και το πρόγραμμα που πρότεινε στον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη από τον οποίο έλαβε την καταρχήν έγκριση.
Οι βασικοί πυλώνες του σχεδίου είναι τέσσερις και συγκεκριμένα:
- Η προμήθεια αεροφωτογραφιών της 28ης Ιουλίου 2011 (που αποτελεί την κόκκινη γραμμή μετά την οποία δε νομιμοποιούνταν αυθαίρετα) ή της πιο κοντινής σ΄αυτήν ημερομηνίας εκ μέρους του ΤΕΕ, κάτι που δεν έχει γίνει από την ελληνική Πολιτεία έως τώρα. Χαρακτηριστικό του χάους είναι ότι, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΤΕΕ, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν αεροφωτογραφίες ούτε από το 2013, οπότε δεν μπορεί να γίνει καμία σύγκριση της κατάστασης. Σύμφωνα με τον κ. Στασινό, φωτογραφίες υπάρχουν σε αρκετές εταιρίες, ενώ το κόστος δεν είναι απαγορευτικό.
- Η λήψη δορυφορικών εικόνων τρεις φορές το χρόνο από όλη την Ελλάδα. Με αυτόν τον τρόπο κάθε 4 μήνες θα συγκρίνεται το δομημενο περιβάλλον με την προγενέστερη εικόνα ώστε να διαπιστώνεται π.χ. αν κάποιο σπίτι «μεγάλωσε». Εάν έχει συμβεί κάτι τέτοιο, θα ελέγχεται εάν αυτό έγινε νόμιμα μέσω της έκδοσης οικοδομικής άδειας. Αν δεν έχει βγει άδεια, θα αποστέλλεται αυτόματα ελεγκτής δόμησης για έλεγχο. Η πρόταση για τη συγκεκριμένη δράση αναμένεται να κατατεθεί άμεσα από το ΤΕΕ με στόχο «να μπορεί να προσδιοριστεί κάθε 4 μήνες η οποιαδήποτε προσπάθεια να χτιστεί αυθαίρετο», όπως σημείωσε ο κ. Στασινός.
- Η εγκατάσταση σταθμών drones στη Μύκονο και σε άλλες ευαίσθητες περιοχές ώστε να συλλέγονται συχνότερα εικόνες προς σύγκριση.
- Η ενεργοποίηση μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας καταγγελιών για αυθαίρετη δόμηση το αργότερο έως το πρώτο εξάμηνο του 2024. Ο καταγγέλων/ουσα θα αποστέλλει την καταγγελία πληρώνοντας ένα μικρό παράβολο – όπως εξήγησε ο κ. Στασινός. Εάν η καταγγελία αποδειχτεί αληθής και πρόκειται πράγματι για αυθαίρετο το ύψος του παραβόλου, θα επιστρέφεται στο άτομο που έκανε την καταγγελία.
«Στο σημείο αυτό θα μπορούμε να πούμε ότι δε θα χτίζονται πια νέα αυθαίρετα, ενώ θα έχουμε κάνει χαρτογράφηση των αυθαιρέτων και της περιόδου 2011 – 2024. Τότε θα είναι στο χέρι της όποιας κυβέρνησης να αποφασίσει τι πραγματικά θέλει να κάνει με τα αυθαίρετα που θα εντοπιστούν», τόνισε ο πρόεδρος του ΤΕΕ προσθέτοντας πως έως το τέλος του χρόνου θα έχουν ξεκινήσει και οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι στο 5% των δηλώσεων αυθαιρέτων.
Οι έλεγχοι έχουν θεσμοθετηθεί εδώ και χρόνια αλλά δεν έχουν ξεκινήσει. Ωστόσο σοκ προκαλεί το γεγονός ότι κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει την πραγματική κατάσταση με την αυθαίρετη δόμηση: «Ακόμα κι αν ενεργοποιούνταν αύριο οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι, στην πραγματικότητα δε θα είχαμε στοιχεία για το πότε κατασκευαστηκαν τα αυθαίρετα. Θα μπορεί να ελεχθει αν ειναι σωστά τα τετραγωνικά, αλλά δε θα μπορεί να εντοπίσει το χρόνο ανέγερσης. Οσο δεν προμηθευόμαστε τις δορυφορικές εικόνες, ακόμα και αν ελέγχαμε το 100% των δηλώσεων, ο χρόνος δε θα μπορούσε να προσδιοριστεί», σημείωσε ο κ. Στασινός.
Ο ίδιος αναφέρθηκε και στον μηχανικό, ο οποίος είχε κάνει ψευδή δήλωση αυθαιρέτων στη Λάρισα. Οπως είπε, έχει ήδη τιμωρηθεί με ποινή αφαίρεσης της άδειάς του για ένα έτος. Ο εν λόγω μηχανικός έχει κάνει συνολικά περίπου 1.500 δηλώσεις αυθαιρέτων, ενώ είχε εκδώσει και 500 οικοδομικές άδειες. «Με προσωπικη απόφαση έκλεισα ήδη τους κωδικούς του παρά το γεγονός πως αν κάνει έφεση θα πρέπει να ανοιχτούν οι κωδικοί. Ωστόσο έχω ήδη υποβάλει ερώτημα στην ειδική επιτροπή, η οποία αναμένεται να απαντήσει. Θα ελεγχθούν οι δηλώσεις του γενικότερα και θα δούμε τι θα γίνει» επεσήμανε.
Ωστόσο επειδή στον τεχνικό κόσμο επικρατεί σχεδόν η βεβαιότητα ότι αυτό δεν είναι το μοναδικό περιστατικό, ήδη εξετάζεται από το ΤΕΕ ποιοι είναι οι μηχανικοί, οι οποίοι υπέβαλαν σωρηδόν παρόμοιες δηλώσεις αυθαιρέτων.
«Παγωμένη» και η τακτοποίηση μεγάλων αυθαιρέτων – Αγκαθι για τον προσεισμικό έλεγχο σχολείων και νοσοκομείων
Στο μεταξύ στον πάγο παραμένει και η τακτοποίηση αυθαιρέτων με μεγάλες αυθαιρεσίες, τα κτίσματα της λεγόμενης κατηγορίας 5. Η κυβέρνηση και για τα αυθαίρετα της κατηγορίας 5 είχε διαρρεύσει ότι θα επανενεργοποιήσει την πλατφόρμα τακτοποίησης χωρίς ωστόσο να το πράξει, όπως συνέβη άλλωστε και με την εκτός σχεδίου δόμηση, κάτι το οποίο ο πρόεδρος του ΤΕΕ χαρακτήρισε «λάθος».
Η εξεύρεση λύσης για τα αυθαιρετα αυτής της κατηγορίας μάλιστα σχετίζεται άμεσα και με τον προσεισμικό έλεγχο των σχολείων, των νοσοκομείων και των κτιρίων των Πανεπιστημίων, ο οποίος αναμένεται να αρχίσει το συντομότερο στο πλαίσιο της συνεργασίας των συναρμόδιων υπουργείων με τον ΟΑΣΠ και το ΤΕΕ με στόχο σε πρωτοβάθμιο επίπεδο να εχει ολοκληρωθεί έως το τέλος της χρονιάς. Κι αυτό διότι σε περίπτωση που θα διαπιστωθούν σε αυτά ανάγκες παρεμβάσεων, το έργο δε θα μπορεί να χρηματοδοτηθεί εφόσον τα κτίσματα είναι αυθαίρετα. Κι αυτό – όσο κι αν κάνει εντύπωση – δεν είναι κάτι σπάνιο για δημόσια κτίρια, καθώς εκτιμάται ότι περίπου το 30% είναι αυθαίρετα με πολλά απ΄αυτά να ανήκουν στην κατηγορία 5, για την οποία πλέον δεν ισχύει νόμος τακτοποίησης. Ταυτόχρονα τα συγκεκριμένα κτίρια δεν μπορούν να ενταχθούν ούτε σε προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης δεδομένου ότι και σε αυτήν την περίπτωση οι όποιες αυθαιρεσίες θα πρέπει να έχουν ήδη τακτοποιηθεί.
Συνολικά στο πρόγραμμα του προσεισμικού ελέγχου θα ενταχθούν αυτοψίες σε 18.000 σχολεία και 2.500 νοσοκομεία, καθώς επίσης και σε κτίρια Πανεπιστημίων, της πυροσβεστικής και της αστυνομίας, τα οποία πρέπει να θωρακιστούν καθώς είναι κρίσιμο να παραμείνουν λειτουργικά σε περίπτωση έκτακτου γεγονότος ή φυσικής καταστροφής.
Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί με ποσό 30 έως 50 εκ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και τους ελέγχους θα πραγματοποιούν δύο μηχανικοί ανά κτίριο, οι οποίοι θα καταχωρίζουν τα στοιχεία στην αυτόματη βάση δεδομένων του ΟΑΣΠ.
Το κόστος του πρωτοβάθμιου ελέγχου, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο κ. Στασινός, ανέρχεται σε 0,8 έως 1 ευρώ ανά τ.μ., ενώ για τον δευτεροβάθμιο κυμαίνεται από 4 έως 5 ευρώ ανά τ.μ. Σε κάθε περίπτωση για τον δευτεροβάθμιο έλεγχο θα πρέπει να εκδοθεί νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση.
Οι τακτοποιήσεις αυθαιρέτων και τα πρόστιμα έως σήμερα
Μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου 2023 με όλους τους νόμους περί τακτοποίησης στην πληροφοριακή βάση του ΤΕΕ είχαν δηλωθεί 2.106.181 αυθαίρετα, ενώ τα πρόστιμα που είχαν υπολογιστεί έφταναν τα 4,89 δισεκατομμύρια ευρώ!
Τη μεγαλύτερη συμβολή στα πρόστιμα έχουν τα αυθαίρετα της λεγόμενης κατηγορίας 5, δηλαδή εκείνα που είτε δε διαθέτουν καθόλου άδεια ή έχουν πολύ μεγάλες αυθαιρεσίες.
Τον Σεπτέμβριο του 2022 τα αυθαίρετα που βρισκονταν σε διαδικασία τακτοποίησης ήταν:
- Κατηγορία 1: 13,84% του συνόλου και πρόστιμα που αντιστοιχούσαν σε 85.495.510 ευρώ.
- Κατηγορία 2: 12,25% και πρόστιμα για την τακτοποίησή τους ύψους 208.566.310 ευρώ.
- Κατηγορία 3: 11,77% που αντιστοιχούσαν σε πρόστιμα ύψους 67.987.462 ευρώ.
- Κατηγορία 4: 36,71% που αντιστοιχούσαν σε πρόστιμα 1.585.052.786 ευρώ
- Κατηγορία 5%: 24,20% που αντιστοιχούσαν σε πρόστιμα ύψους 2.876.182.489 ευρώ
- Μη καταχωρημένα: 1,23%. Τα πρόστιμα για την τακτοποίηση αντσιστοιχούσαν σε 73.243.998 ευρώ.
Οπως προκύπτει, τα αυθαίρετα της κατηγορίας 4, αλλά κυρίως αυτά της κατηγορίας 5 η τακτοποίηση των οποίων έχει σταματήσει έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στο σύνολο των προστίμων με 58,74% για την κατηγορία 5 και 32,37% για την κατηγορία 4 καθώς τα πρόστιμα είναι πιο υψηλά.
Ερχεται νέο Εξοικονομώ κατ΄οίκον
Την εφαρμογή νέου προγράμματος «εξοικονομώ κατ΄οίκον», έκανε γνωστή ο πρόεδρος του ΤΕΕ επισημαίνοντας ότι οι σχετικές ανακοινώσεις μπορεί να γίνουν και στο διάστημα που μεσολαβεί μέχρι τις εκλογές.
Οπως είπε ο κ. Στασινός, το προηγούμενο πρόγραμμα πάει πολύ καλά, αλλά το «εξοικονομώ – αυτονομώ» εξακολουθεί να παρουσιάζει πολλά προβλήματα.
Αντιθέτως, στο τελευταίο πρόγραμμα εντάχθηκαν 80.000 κατοικίες και εχουν εκδοθεί και 80.000 ηλεκτρονικές ταυτότητες κτιρίων, γεγονός το οποίο κρίνεται ως πολύ θετικό από το ΤΕΕ.
Ηλεκτρονικά «μάτια» σε 250 σιδηροδρομικές γέφυρες
Εντός της εβδομάδας αναμένεται – όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος του ΤΕΕ – να βγει στον αέρα και ο διαγωνισμός για τις 250 «έξυπνες» σιδηροδρομικές γέφυρες. Το σχέδιο προβλέπει την τοποθέτηση αισθητήρων στις γέφυρες ύστερα από την εκπόνηση των απαραίτητων μελετών που θα ορίσουν τα σημεία ύστερα από τα οποία υπάρχει καταπόνηση μιας γέφυρας. Οι αισθητήρες θα εγκατασταθούν και θα μπορούν σε μόνιμη βάση να παρακολουθούν τις γέφυρες.
Να σημειωθεί ότι στο παρελθόν είχε γίνει προσπάθεια να προχωρήσει αντίστοιχη σύμβαση έργου από την ΕΡΓΟΣΕ για την τοποθέτηση αισθητήρων σε 14 γέφυρες, οι οποίες ήταν οι αρχαιότερες, κάτι το οποίο ποτέ δεν υλοποιήθηκε τελικά.
Πλέον το έργο αντικαθίσταται από ένα …γιγάντιο έργο προυπολογισμού 100 εκ. ευρώ με τις γέφυρες να είναι ήδη ονοματισμένες, όπως σημείωσε ο κ. Στασινός. Μένει να φανεί αν το σύνολο των 250 γεφυρων ανήκουν στο ενεργό σιδηροδρομικό δίκτυο ή όχι.
Βάσει του έργου, πάντως, στις υπό παρακολούθηση γέφυρες θα τοποθετηθούν αισθητήρες τελευταίας τεχνολογίας οι οποίοι θα καταγράφουν σε πραγματικό χρόνο την απόκριση της κατασκευής σε κάθε διέλευση ή τυχηματικό φορτίο (πχ. σεισμός) και θα αποστέλλουν τα δεδομένα αυτόματα μέσω διαδικτύου σε μία κεντρική βάση δεδομένων.
Οι πληροφορίες που σχετίζονται την κατάσταση των γεφυρών, θα καταγράφονται και θα υφίστανται επεξεργασία με ειδικούς αλγόριθμους που υπολογίζουν την αντοχή των γεφυρών και θα είναι διαθέσιμες σε εξειδικευμένους μηχανικούς που θα είναι αρμόδιοι για τη βελτίωση του επιπέδου ασφάλειας των γεφυρών και την πρόληψη μελλοντικών ατυχημάτων. Έτσι, θα αξιολογείται συνεχώς η απόκριση κάθε γέφυρας βάσει ενός συστήματος βαθμολόγησης της δομικής «υγείας» της.
Όλες οι υποδομές των γεφυρών θα εξοπλιστούν με ειδικά συστήματα μέτρησης της δομικής απόκρισης, αισθητήρες / οπτικές ίνες που θα μετρούν και θα καταγράφουν τις απαραίτητες πληροφορίες, σε πραγματικό χρόνο με σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους. Οι διαδικασίες αξιολόγησης και ελέγχου θα υλοποιηθούν με χρήση σύγχρονων συστημάτων ενόργανης δομικής παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο.