Ρίχνοντας όλη τη βαρύτητα στη νομοθεσία περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων και υποτιμώντας την αντίστοιχη περί ελευθερίας του Τύπου εκδόθηκε η απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών με την οποία γίνεται εν μέρει δεκτή η αγωγή SLAPP του Ευστάθιου Λιάλιου, υψηλόβαθμου στελέχους της «Ελληνικός Χρυσός», κατά της δημοσιογράφου Σταυρούλας Πουλημένη και του συνεταιριστικού δημοσιογραφικού ιστότοπου Alterthess.
Η αγωγή αφορούσε δημοσίευμα της δημοσιογράφου με τίτλο «Δύο υψηλόβαθμα στελέχη της “Ελληνικός Χρυσός” καταδικάστηκαν για ρύπανση του νερού στη Β. Χαλκιδική» (27/10/2020) που αφορούσε την καταδίκη του ενάγοντος και ενός δεύτερου υψηλόβαθμου στελέχους της «Ελληνικός Χρυσός» για ρύπανση των επιφανειακών υδάτων και υποβάθμιση του περιβάλλοντος της βορειοανατολικής Χαλκιδικής μέσα από μια σειρά παραβάσεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Ο ενάγων υποστήριξε ότι το δημοσίευμα συνιστά παράνομη επεξεργασία των προσωπικών του δεδομένων χωρίς τη συναίνεσή του, ότι προσβάλλει βάναυσα την προσωπικότητά του, ότι του προξένησε ψυχική ταραχή και ψυχικό άλγος και ότι υπέστη ηθική βλάβη, λόγοι για τους οποίους ζητούσε ως αποζημίωση 100.000 ευρώ.
H εκδίκαση της αγωγής στις 19/5/2022 είχε χαρακτηριστεί ως δίκη μείζονος δημοσίου συμφέροντος, καθώς αποτελούσε χαρακτηριστική περίπτωση αγωγών SLAPPs (Στρατηγικές αγωγές κατά της συμμετοχής του κοινού), ένα από τα ισχυρότερα όπλα κατά της ελευθερίας του Τύπου, και γι’ αυτό η άσκησή της είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις που εξέφρασαν με ανακοινώσεις τους δημοσιογραφικές ενώσεις και διεθνείς δημοσιογραφικοί οργανισμοί, οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως η Διεθνής Αμνηστία, πολιτικά κόμματα και ευρωβουλευτές.
Η πρωτόδικη απόφαση του δικαστηρίου αποτελεί αναμφισβήτητα πλήγμα στην ελευθεροτυπία και ευνοεί τη φίμωση δημοσιογράφων -πόσο μάλλον δε πολιτών- αφού, στο όνομα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, παραγνωρίζει το γεγονός ότι η καταδίκη των δύο στελεχών της «Ελληνικός Χρυσός» αποτελούσε ένα ζήτημα δημοσίου συμφέροντος.
Κι αυτό, διότι πρόκειται για μια πολύ μεγάλη και γνωστή πολυεθνική εταιρεία που έχει απασχολήσει την κοινή γνώμη στη χώρα μας για περίπου δέκα χρόνια εξαιτίας της δραστηριότητάς της και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που αυτή επιφέρει. Επιπλέον, η εταιρεία επιδιώκει την παραμονή της στη δημοσιότητα με συνεχείς καταχωρίσεις που κάνει μέχρι και σήμερα στα μέσα ενημέρωσης. Συνεπώς, πρόκειται για μια εταιρεία που πρέπει να υπόκειται σε δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο.
Ωστόσο, η αγωγή του στελέχους της «Ελληνικός Χρυσός» έγινε εν μέρει δεκτή, καταρχήν γιατί επιδίκασε ως αποζημίωση στη δημοσιογράφο και το Allterthess το ποσό των 3.000 ευρώ, αντί των 100.000 που επιζητούσε ο ενάγων.
Επιπλέον, η δημοσιογράφος κατηγορήθηκε για «παράνομη επεξεργασία του προσωπικού δεδομένου της ποινικής του καταδίκης που συνέλεξε μετά από παρέμβασή της σε αρχείο», ενώ το δικαστήριο αναγνώρισε ότι «η δικαστική απόφαση (κατά του ενάγοντος) περιήλθε στη γνώμη της εναγομένης, όχι κατόπιν επέμβασής της σε σύστημα δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως αβασίμως ισχυρίζεται ο ενάγων, αλλά λόγω της αυτοπρόσωπης παρουσίας της στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Χαλκιδικής». Απορριπτέα κρίθηκαν τα αιτήματα του ενάγοντος περί κήρυξης της απόφασης ως προσωρινά εκτελεστής και περί προσωπικής κράτησης ενός χρόνου της δημοσιογράφου ως μέσο εκτέλεσης της απόφασης. Εξάλλου, ορίστηκε να γίνει συμψηφισμός των δικαστικών εξόδων μεταξύ των διαδίκων έναντι της αξίωσης να πληρωθούν εξ ολοκλήρου από τους εναγόμενους.
Πέραν αυτών, το δικαστήριο απεφάνθη ότι η δημοσιοποίηση των στοιχείων του στελέχους της εταιρείας που καταδικάστηκε «δεν υπαγορευόταν υπό οποιαδήποτε αδήριτη ανάγκη προς πληροφόρηση του αναγνωστικού κοινού, η οποία σε κάθε περίπτωση μπορούσε ευχερώς να επιτευχθεί με ηπιότερο μέσο (…) και ειδικότερα με την απλή καταγραφή του γεγονότος, χωρίς τη δημοσίευση των στοιχείων της ταυτότητας και της επαγγελματικής του ιδιότητας και συνεπώς δεν ήταν κατά την κρίση του δικαστηρίου αναγκαία για τη διασφάλιση του δικαιώματος πληροφόρησης του κοινού».
Με λίγα λόγια, το δικαστήριο έκρινε ότι μια καταδίκη για περιβαλλοντική καταστροφή, που έγινε γνωστή μέσα στα πλαίσια ανοιχτής ακροαματικής διαδικασίας και εκφωνήθηκε δημόσια, μπορεί να δημοσιοποιηθεί στα μέσα ενημέρωσης αόριστα και μόνο ως γεγονός. Δίχως αναφορά στα ονόματα των υπευθύνων, ούτε καν στις επαγγελματικές τους ιδιότητες! Σαν να επρόκειτο για μια απόφαση κεκλεισμένων των θυρών, η δημοσιοποίηση της ταυτότητας και του επαγγέλματος θα μπορούσε να γίνει κατά τον δικαστή μόνο αν είχε προηγηθεί η ρητή συγκατάθεση του εναγόμενου ή σχετική άδεια της εισαγγελικής αρχής!
Οπως γίνεται κατανοητό, μια τέτοια απόφαση αποτελεί συνολικά πλήγμα για την ερευνητική δημοσιογραφία και το δικαίωμα στην πληροφόρηση και εγκυμονεί τον κίνδυνο να προκαλέσει περαιτέρω βιομηχανία παρόμοιων διώξεων κατά δημοσιογράφων και πολιτών.
Θεωρώντας άδικη την απόφαση η Σταυρούλα Πουλημένη και οι συντελεστές του Alterthess δήλωσαν ότι θα καταθέσουν έφεση επιδιώκοντας τη δικαίωσή τους. «Οι αγωγές SLAPP έχουν ως στόχο τον εκφοβισμό και στην περίπτωσή μας το σταμάτημα κάθε ενασχόλησης με τις επιπτώσεις της δραστηριότητας μιας πολυεθνικής, η οποία πρέπει να υπόκειται σε δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο. Δεν πρόκειται να καταλήξουμε εκφωνητές-τριες των δελτίων Τύπου εταιρειών που καταστρέφουν το περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων», αναφέρει η Σταυρούλα Πουλημένη στη σελίδα της στο Facebook.