Tον Δεκέμβριο του 2023 το συμβούλιο των υπουργών Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτίμησε τα αποτελέσματα από την εφαρμογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) . Η ΚΑΠ είναι η πιο σημαντική και η πιο ακριβή κοινή πολιτική της ΕΕ.
Οι στόχοι της ΚΑΠ 2023-2027 είναι οι παρακάτω:
- Να παράσχει πιο στοχευμένη στήριξη σε μικρότερες γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
- Να ενισχύσει τη συμβολή της γεωργίας στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το περιβάλλον και το κλίμα.
- Να προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη ώστε να προσαρμόσουν τα μέτρα στις τοπικές συνθήκες.
Οι κυριότερες πτυχές της πολιτικής είναι οι εξής:
- Νέα «πράσινη αρχιτεκτονική», βασιζόμενη στα περιβαλλοντικά πρότυπα που πρέπει να τηρούν οι γεωργοί και πρόσθετα εθελοντικά μέτρα.
- Πιο στοχευμένες άμεσες ενισχύσεις και παρεμβάσεις υπέρ της αγροτικής ανάπτυξης, υποκείμενες σε στρατηγικό σχεδιασμό.
- Προσέγγιση με βάση τις επιδόσεις, σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις για τις επιδόσεις τους.
Μίνι ιστορία της ΚΑΠ
Η Ευρώπη είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας τροφίμων στον κόσμο, με εξαγωγές που φθάνουν τα 184 δισ. ευρώ το 2020, έναντι 136 των ΗΠΑ και 77 της Βραζιλίας. Η γεωργική πολιτική της Ένωσης δεν είχε πάντα την ίδια στόχευση. Αν στα πρώτα της βήματα μετά το 1962 –οπότε εγκαινιάσθηκε– στόχος ήταν η αύξηση της παραγωγικότητας και η εντατικοποίηση των καλλιεργειών, αυτό μετά το 2000 άλλαξε με δειλά και ανασφαλή βήματα, προς μια γεωργία και μια κτηνοτροφία που να «στέκεται ουδέτερα» απέναντι στην κλιματική αλλαγή, χωρίς να μειώνεται το εισόδημα των παραγωγών και διασφαλίζοντας, ιδιαίτερα στην περίοδο μετά την πανδημία κόβιντ, την επάρκεια της Ευρώπης σε τρόφιμα,
.
Οι πρώτες πιέσεις
Η «πράσινη» ΚΑΠ αυξάνει τα κόστη για τους αγρότες. Αυτοί όμως, από την αρχή της εφαρμογής της είχαν να αντιμετωπίσουν μία ακόμα πρόκληση: τις φθηνές εισαγωγές από χώρες που δεν είναι υποχρεωμένες να τηρήσουν τα ευρωπαϊκά στάνταρ.
Ο πρώτος χρόνος εφαρμογής της νέας ΚΑΠ συνέπεσε με μία έκρηξη των εισαγωγών ουκρανικών γεωργικών προϊόντων, καθώς αποφασίσθηκε πως αυτά θα ήταν ελεύθερα δασμών, αρχικά σε πέντε χώρες της Ένωσης που συνορεύουν με την Ουκρανία και μετά σε όλες τις χώρες της Ένωσης. Παρά το γεγονός ότι η ΕΕ το έκανε για να υποστηρίξει την Ουκρανία στον πόλεμο, οι γειτονικές με την Ουκρανία χώρες αναγκάσθηκαν να κλείσουν προσωρινά τα σύνορά τους στα ουκρανικά προϊόντα, διότι οι φθηνές εισαγωγές υπονόμευαν την ακριβότερη ντόπια φυτική παραγωγή (σιτηρά, καλαμπόκι). Μάλιστα το αρχικό «ελεύθερο» για τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων στις γειτονικές με την Ουκρανία χώρες της ΕΕ, περιορίσθηκε στο δικαίωμα των εμπόρων να χρησιμοποιούν τις χώρες αυτές ως τράνζιτ, με ρητή πρόβλεψη να μην πωλούνται τα προϊόντασε αυτές, αλλά στις άλλες χώρες της Ένωσης.
Στο τέλος του δεύτερου χρόνου του ρωσο-ουκρανικού πολέμου οι εξαγωγές ουκρανικών αγροτικών προϊόντων στην ΕΕ προσέγγιζαν τα 12,9 δισ. δολάρια, καθιστώντας την τον μεγαλύτερο εξαγωγέα τροφίμων προς την ΕΕ μετά τη Βραζιλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Find more statistics at Statista
Αξία εξαγωγών γεωργικών προϊόντων από την Ουκρανία προς την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ-27) από το 2015 έως το 2022 (σε δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ). [Statista]
Παρόλα αυτά για πολιτικούς λόγους, ακόμα και μέσα στην τωρινή κρίση του αγροτικού κόσμου στην Ευρώπη, η ΕΕ αποφάσισε να παρατείνει για έναν χρόνο το ελεύθερο δασμών καθεστώς για τα αγροτικά προϊόντα από την Ουκρανία και τη Μολδαβία για πολιτικούς λόγους. Πάντως η Ένωση αποφάσισε, αν σε κάποια ευαίσθητα προϊόντα οι ποσότητες των εισαγωγών από την Ουκρανία ξεπεράσουν κάποιο όριο, να επαναφέρει τους δασμούς.
Την ίδια ώρα που λαμβανόταν η απόφαση αυτή, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε στη Βόνιτσα μία δήλωση που έδινε την εντύπωση ότι η Ελλάδα τουλάχιστον θα είχε επιφυλάξεις στην διαιώνιση του καθεστώτος χωρίς δασμούς για τα ουκρανικά αγροτικά προϊόντα – όπως για παράδειγμα έκανε η Γαλλία, στοχεύοντας τα δημητριακά και τα κοτόπουλα.
Είπε ο πρωθυπουργός στο μπλόκο των αγροτών της Βόνιτσας: «Δεν γίνεται εμείς να επιβάλουμε στους αγρότες και τους κτηνοτρόφους μας ένα κόστος για την προσαρμογή για την κλιματική αλλαγή και ταυτόχρονα να εισάγουμε προϊόντα από χώρες που δεν έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις και δεν έχουν τα ίδια υψηλά στάνταρ στα προϊόντα τους». Την ίδια ώρα ο πρόεδρος Μακρόν, που διαφωνεί με την εμπορική συμφωνία της ΕΕ με τη Λατινική Αμερική (Mercosur) ακριβώς για τους λόγους που επικαλείται ο Μητσοτάκης, ζήτησε από την ΕΕ να μπλοκάρει τις διαπραγματεύσεις αυτές.
Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου του Τάσου Τέλλογλου στο insidestory.gr
Κεντρική φωτογραφία: Felix Mittermeier/Pexels