Με τις αιτήσεις για νέες οικοδομικές άδειες να πολλαπλασιάζονται την τελευταία εξαετία, ο τοπικός πληθυσμός ανησυχεί για τη φυσιογνωμία του νησιού, ενώ οι επενδυτές γκρινιάζουν για τις καθυστερήσεις των ελεγκτικών υπηρεσιών.
Στις 14 του περασμένου Νοεμβρίου, η δήμαρχος Σίφνου Μαρία Ναδάλη έστειλε επιστολή στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και στην Υπηρεσία Δόμησης (το πολεοδομικό γραφείο) του Δήμου Μήλου, στο οποίο υπάγεται και η Σίφνος. Ζητούσε από την Υπηρεσία Δόμησης τον πλήρη φάκελο οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί στη θέση Φιδιές στο Βαθύ της Σίφνου «και να μας διευκρινίσετε με ποια πρόσβαση σε κοινόχρηστη οδό απέκτησαν οικοδομησιμότητα τα ακίνητα στα οποία εκτελούνται οι οικοδομικές εργασίες». Η επιστολή εστάλη μετά από αυτοψία του Δήμου στην περιοχή.
Οι άδειες αφορούν την οικοδόμηση ενός μικρού μπουτίκ ξενοδοχείου, δύο συγκροτημάτων ενοικιαζόμενων δωματίων και τεσσάρων πολυτελών κατοικιών, κάποιων με υπόσκαφα και πισίνες, σε μία έκταση 130 στρεμμάτων σε περιοχή Natura. Πρόκειται για επένδυση του αρχιτεκτονικού γραφείου του Παύλου Παυλίδη, ενός Έλληνα αρχιτέκτονα με έδρα το Παρίσι και έντονη δραστηριότητα στο νησί.
Η Ναδάλη ζητούσε να ικανοποιηθεί άμεσα το αίτημα του Δήμου, καθώς λόγω της απόφασης της Υπηρεσίας Δόμησης στις 25 Αυγούστου να άρει την εντολή διακοπής εργασιών που είχε εκδοθεί τον Φεβρουάριο, «βρίσκονται και πάλι σε στάδιο υλοποίησης εργασίες που συνδέονται με τις χορηγηθείσες οικοδομικές άδειες». Συμπλήρωνε ότι «για τον Δήμο εγείρονται εδώ και καιρό ερωτήματα σε σχέση με τη νομιμότητα των παρεμβάσεων στην περιοχή».
«Αρχικά εστιάσαμε πολύ, μάλλον λανθασμένα, στον δρόμο που διανοίχθηκε στην περιοχή», λέει η Ναδάλη στις «Βιώσιμες Κυκλάδες». «Ωστόσο υπάρχουν ζητήματα που θεωρούμε ότι πρέπει να διερευνηθούν, τόσο σε αυτή την υπόθεση όσο και σε κάποιες ακόμα που δημιουργούν έντονα την εντύπωση ότι κάτι δεν πάει καλά».
.
Πρόκειται για μια υπόθεση που αναδεικνύει τις παθογένειες της διαδικασίας ελέγχου της δόμησης – τόσο από την οπτική όσων θέλουν να διαφυλάξουν το σιφνέικο τοπίο, όσο κι από αυτήν των επενδυτών. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Ο δρόμος και η ιστορία του
Ο Παυλίδης, όπως μας είπε σε επικοινωνία που είχαμε μαζί του από το Παρίσι, στην οποία συμμετείχε και η κόρη και συνεργάτιδα του, Ελίνα, στη Σίφνο γνώρισε τη Γαλλίδα γυναίκα του το 1979. (Μαζί έχουν και δύο γιους, που είναι κι αυτοί αρχιτέκτονες). Το 2005 έχτισαν το εξοχικό τους κοντά στον Φάρο με ορατή πέτρα. «Υπήρχαν αντιδράσεις τότε από πολλούς στο νησί, αλλά μετά έγινε μόδα, γιατί αυτά τα κτίσματα χάνονται στο τοπίο», θυμάται. «Το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Σύρου [στο οποίο υπάγεται η Σίφνος] υποχρέωσε μάλιστα τα μεταγενέστερα κτίρια στην περιοχή να χτίσουν με την ίδια τεχνοτροπία».
.
Το 2018, ο Παυλίδης αγόρασε τα 130 στρέμματα στην Σκουριαλού. Περιγράφοντας το έργο του εκεί, το οποίο βρίσκεται πλέον κοντά στην ολοκλήρωση, μιλά για «πολύ αραιή δόμηση» με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά και με χρήση ορατής πέτρας, που «ελαχιστοποιεί την επίδραση στο τοπίο». Η διάνοιξη του δρόμου ξεκίνησε το 2019, εν μέρει με δουλεία διόδου σε γειτονική έκταση αλλά κυρίως εντός της ιδιοκτησίας Παυλίδη.
Το γραφείο του, όπως λέει στις «Βιώσιμες Κυκλάδες», έκανε την αίτηση για την πρώτη οικοδομική άδεια στην περιοχή τον Δεκέμβριο του 2018. «Η έγκριση από την Αρχαιολογία μας δόθηκε τον Μάιο του 2021 και η άδεια βγήκε τον Νοέμβριο του ιδίου έτους», λέει. «Και τώρα, έχουμε καταθέσει στην Εφορεία Αρχαιοτήτων από τον Μάρτιο του 2023 αίτηση για μικρή τροποποίηση αυτής της άδειας, που αφορά στη θέση μιας πισίνας. Ακόμα δεν έχουμε νέα».
.
Στις 28 Φεβρουαρίου 2022, ο αστυνομικός σταθμός Σίφνου στέλνει έγγραφο με αποδέκτες την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, το Δασονομείο Μήλου, τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Κυκλάδων, την Υπηρεσία Δόμησης Δήμου Μήλου και στο Δήμο Σίφνου. Στο έγγραφο αναφέρεται ότι «καταγγέλθηκε στην υπηρεσία μας η παράνομη διάνοιξη οδού στην περιοχή του Βαθιού Σίφνου, θέση Φιδιές. Στο σημείο διαπιστώθηκε από αστυνομικούς της υπηρεσίας μας να έχει διανοιχθεί χωμάτινη οδός από άγνωστο δράστη, μήκους άνω των 500 μέτρων, αλλά δεν κατέστη δυνατό να εξακριβωθεί εάν διέρχεται από ιδιωτικές ή δημόσιες εκτάσεις. Παρακαλούμε για τις ενέργειες αρμοδιότητάς σας».
Την ίδια μέρα, το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Σίφνου αποφασίζει ομοφώνως να διερευνήσει το θέμα. Σύμφωνα με τα πρακτικά του δημοτικού συμβουλίου, η δήμαρχος του νησιού ανέφερε ότι «υπήρξε επικοινωνία με τον ιδιοκτήτη των ακινήτων, από τον οποίο ζητήθηκε να καταθέσει στον Δήμο πλήρη φάκελο με τις αδειοδοτήσεις για τη διάνοιξη της οδού και ότι ενημερώθηκε η Αστυνομία για να γίνει έλεγχος στην περιοχή». Η Ναδάλη είπε επίσης ότι μέχρι εκείνη τη στιγμή και παρά τις «αλλεπάλληλες επικοινωνίες με τις αρμόδιες υπηρεσίες, δεν έχει διαπιστωθεί εάν οι εργασίες διάνοιξης έχουν τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις».
Η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου ανέθεσε την υπόθεση σε τεχνική εταιρεία. Η έκθεση που αυτή υπέβαλε τον Νοέμβριο του 2022 ανέφερε ότι δύο τμήματα του διανοιχθέντος δρόμου διέρχονται από κυρωμένη δασική έκταση. Ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 2022, η Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων ενημερώνει εγγράφως ότι ο δρόμος βρίσκεται σε αγροτική έκταση «και ως εκ τούτου δεν προκύπτει αντικείμενο της Υπηρεσίας μας».
Εν τω μεταξύ όμως τον Μάιο, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων με επιστολή της προς τον Παύλο Παυλίδη τον ενημερώνει ότι «διαπιστώθηκαν εργασίες διάνοιξης δρόμου με εκβραχισμούς εντός ακινήτων φερόμενης ιδιοκτησίας σας, χωρίς καμία σχετική έγκριση από την Υπηρεσία μας, παρά τη ρητή σχετική προϋπόθεση στις παραπάνω εγκρίσεις για παρακολούθηση των εκσκαφικών εργασιών από αρμόδιο υπάλληλο της Υπηρεσίας μας, ύστερα από έγκαιρη ειδοποίησή του». Η προϊσταμένη της Εφορείας υπενθυμίζει στον ιδιοκτήτη επίσης ότι δεν έχει υποβάλλει τις αναγκαίες μελέτες που απαιτούνται για το κτίριο και την πρόσβαση σε αυτό, κτίριο που βρίσκεται κοντά στον πύργο του Αργυρού στο Πετάλι, που χρονολογείται από τον 4ο αιώνα π.Χ. Ζητά από τον ιδιοκτήτη την «πιστή τήρηση των προβλεπομένων» στις εγκρίσεις των οικοδομικών αδειών, «καθώς και τοπογραφικών με επισήμανση όλων των διαμορφώσεων πρόσβασης στα όμορα ακίνητα […], σύμφωνα με τους όρους σχετικών εγκρίσεων, για την αναγκαία παρακολούθηση των εκσκαφικών εργασιών. Μέχρι την υποβολή των παραπάνω καμία εκσκαφική εργασία δεν μπορεί να γίνει στα γήπεδα φερόμενης ιδιοκτησίας σας». (Σε περίπτωση εκσκαφικής δραστηριότητας, η Εφορεία Αρχαιοτήτων μπορεί από μόνη της να επιβάλλει διακοπή εργασιών).
Βάσει του εγγράφου της Εφορείας Αρχαιοτήτων, η Έλλη Χωριανοπούλου, προϊσταμένη της Υπηρεσίας Δόμησης του Δήμου Μήλου, έδωσε στις 7 Φεβρουαρίου 2023 εντολή διακοπής εργασιών στην ιδιοκτησία Παυλίδη. Για να ξεκινήσουν εκ νέου, σημείωνε η Χωριανοπούλου, «απαιτείται αναθεώρηση της οικοδομικής άδειας μετά από έγκριση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων». Ο επενδυτής λαμβάνει την αναγκαία έγκριση από την Εφορεία Αρχαιοτήτων και στα τέλη Αυγούστου η διακοπή αίρεται.
Σχετικά με τον δρόμο, ο Παυλίδης μιλά για «μεγάλη παρεξήγηση». Η δουλεία, όπως αναφέρει, αφορά μόνο 90 μέτρα. «Όλος ο υπόλοιπος δρόμος, για να φτάνουμε στα σπίτια, είναι εντός της δικής μας έκτασης. Είναι μακρύς γιατί η έκταση είναι μεγάλη». Ο αρχιτέκτονας ισχυρίζεται ότι είχε ενημερώσει την Εφορεία Αρχαιοτήτων για τον δρόμο αυτόν και ότι είχε υπάρξει αυτοψία από τον αρχαιοφύλακα του Αρχαιολογικού Μουσείου Σίφνο, αλλά και έγκριση από την Αρχαιολογική Επιτροπή Νοτίου Αιγαίου, η οποία εξετάζει σχέδια σε περιοχές μεγαλύτερης αρχαιολογικής αξίας. Σχολιάζοντας το έγγραφο που του έστειλε η Αρχαιολογία τον Μάιο του 2022, μιλά για «κατάχρηση εξουσίας». «Δεν υπήρχαν λόγοι να μας σταματήσουν», κάτι που αναγνωρίστηκε, όπως λέει, με την άρση της διακοπής των εργασιών.
Ο αρχιτέκτονας προσθέτει ότι έχει προσφερθεί επανειλημμένως να παρουσιάσει τα σχέδιά του για τη Σκουριαλού στο δημοτικό συμβούλιο. «Κανείς δεν έχει ενδιαφερθεί».
Άνισος έλεγχος
Το πρόβλημα της άναρχης δόμησης στη Σίφνο –και γενικότερα– δεν περιορίζεται μόνο στην εκτός σχεδίου. «Το Βαθύ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα οικισμού που αναπτύχθηκε βάσει των αναγκών του τουρισμού, χωρίς κανένα πολεοδομικό σχέδιο» λέει ο Ανδρέας Καλόγηρος, πολιτικός μηχανικός τ.ε. και τεχνικός σύμβουλος του Δήμου Σίφνου. «Τώρα δεν υπάρχει πρόσβαση πουθενά, δεν υπάρχει χώρος να στρίψει ένα λεωφορείο ή να περάσει ένα ασθενοφόρο, γιατί όλα χτίστηκαν μόνο ως ιδιωτική πρωτοβουλία, χωρίς πρόνοια για τον δημόσιο χώρο. Χρειάζεται σημαντική παρέμβαση, που είναι πλέον πολύ δύσκολο να γίνει, λόγω της νομοθεσίας για παραθαλάσσιους οικισμούς, για τον αιγιαλό κ.λπ.».
Η απουσία σχεδιασμού και η ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών δημιουργούν προβληματικά τετελεσμένα και σε άλλα ειδυλλιακά σημεία του νησιού. Στην πρόσφατη επίσκεψή μας, είδαμε έναν νέο χωματόδρομο που ξεφύτρωσε στον κόλπο της Χρυσοπηγής, τις οικοδομές στην άμεση περιοχή της Παναγίας της Πουλάτης και άλλες στην κορυφογραμμή απέναντι από τον αρχαιολογικό χώρο του Κάστρου. Οι περιπτώσεις αυτές, ανεξαρτήτως των λεπτομερειών, αναδεικνύουν ένα σύστημα ελέγχου της δόμησης που λειτουργεί άνισα, ενίοτε προκαλώντας ανεξήγητες καθυστερήσεις και άλλοτε επιτρέποντας την ανέγερση κτισμάτων που καταφανώς αλλοιώνουν το τοπίο και διαταράσσουν την αρχιτεκτονική αρμονία του νησιού.
.
Στον έλεγχο της δόμησης στη Σίφνο εμπλέκονται, σε διάφορα στάδια και με διαφορετικούς τρόπους, ο Δήμος, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής στη Σύρο, η Υπηρεσία Δόμησης Μήλου, η Περιφέρεια (Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού), η Αστυνομία και οι ελεγκτές δόμησης, που εξετάζουν μία οικοδομή στην αρχή (όταν μπαίνουν τα θεμέλια) και στο πέρας της ανέγερσης της.
Ο Δήμος δεν διαθέτει δική του Υπηρεσία Δόμησης. Η Ναδάλη λέει στις «Βιώσιμες Κυκλάδες» ότι έχει ξεκινήσει τη διαδικασία για να αποκτήσει τέτοια υπηρεσία. Η εξόχως γραφειοκρατική ονομασία της διαδικασίας –«τροποποίηση Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας»– είναι δηλωτική του σύνθετου χαρακτήρα του εγχειρήματος.
Η δημοτική αρχή, έχοντας λάβει την έγκριση του δημοτικού συμβουλίου τον Ιούλιο του 2022, έστειλε το σχετικό αίτημα στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση στη Σύρο. Από την Αποκεντρωμένη ζητήθηκαν τροποποιήσεις, κυρίως για την προσαρμογή του ΟΕΥ στο νέο προσοντολόγιο. «Ο Δήμος μας προτίθεται αλλά και είναι υποχρεωμένος να προχωρήσει άμεσα στην κατάρτιση του νέου ΟΕΥ. Ωστόσο, μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία και να αιτηθούμε τις σχετικές προσλήψεις (τοπογράφου μηχανικού, χωροτάκτη πολεοδόμου κ.λπ.) θα περάσει πολύς χρόνος. Μπορεί να φτάσουμε και το 2028», λέει η δήμαρχος.
Ο ενοχλητικός δημοτικός σύμβουλος
«Η Αρχαιολογία, έστω με τις αδυναμίες της, υπάρχει και λειτουργεί σαν υπηρεσία. Πολεοδομία τύποις υπάρχει, επί της ουσίας δεν λειτουργεί» λέει ο Θοδωρής Πολενάκης, πρόεδρος του Συλλόγου Επαγγελματιών και Εμπόρων Σίφνου και πρώην δημοτικός σύμβουλος (2020-3). Η Έλλη Χωριανοπούλου, εκτός από προϊσταμένη της Υπηρεσίας Δόμησης στη Μήλο, που επιβλέπει πλην της Σίφνου και τη Σέριφο και την Κίμωλο, είναι και έπαρχος του νησιού – μία αιρετή θέση που, σύμφωνα με τους επικριτές της, δημιουργεί υπόνοια σύγκρουσης συμφερόντων. «Δηλώνει παγίως αδυναμία ελέγχου λόγω υποστελέχωσης», λέει για τη Χωριανοπούλου ο Πολενάκης. «Υφίσταται όντως υποστελέχωση – αλλά είναι ταυτόχρονα και δικαιολογία». Η Χωριανοπούλου δεν ανταποκρίθηκε σε αιτήματα των «Βιώσιμων Κυκλάδων» να τοποθετηθεί επί των ζητημάτων του ελέγχου της δόμησης.
Ο Πολενάκης ως δημοτικός σύμβουλος θεωρούσε ότι ο ρόλος του ήταν να εκπροσωπεί τους δημότες και να κυνηγάει τις πολεοδομικές παρανομίες όπου τις έβρισκε – δραστηριότητα που, όπως αναγνωρίζει, δεν τον έκανε αγαπητό σε όλους. «Η διαχρονική μου αντίληψη ήταν και παραμένει ότι δεν εκλεγόμαστε για την καλή έξωθεν εικόνα, αλλά για να υπηρετήσουμε τον τόπο με πρακτικό αντίκρισμα. Εγώ από την πλευρά μου ανέκαθεν εντόπιζα [τα κακώς κείμενα], γεγονός για το οποίο με κατέκριναν».
Ήταν επίσης ιδρυτής και πρόεδρος της γνωμοδοτικού χαρακτήρα Αρχιτεκτονικής Επιτροπής του νησιού. Παραιτήθηκε όμως στο τελευταίο δημοτικό συμβούλιο πριν τις εκλογές του Οκτωβρίου λόγω καθυστέρησης της δημοτικής αρχής να υποστηρίξει τον πιο ενεργό ρόλο της Επιτροπής στον έλεγχο της δόμησης. «Είχαμε καταθέσει στον Δήμο ένα σχετικό πόρισμα τον Σεπτέμβριο του 2022», λέει, αλλά «δεν υπήρχε η πολιτική βούληση να εφαρμοστεί».
«Δεν δέχομαι ο Δήμος να εθελοτυφλεί και να βολεύεται πίσω από την αδυναμία παρέμβασης των υπηρεσιών», συμπληρώνει ο Πολενάκης. «Όταν οι υπηρεσίες δεν επιτελούν το έργο τους, τότε ο Δήμος οφείλει να διαμαρτυρηθεί σταθερά και δυναμικά διεκδικώντας οι υπηρεσίες να κάνουν το καθήκον τους».
Προθέσεις και πραγματικότητα
Τον περασμένο Απρίλιο, η Σίφνος έγινε ο πρώτος Δήμος των Κυκλάδων που ζήτησε από την Πολιτεία να βάλει φρένο στην αλόγιστη επέκταση της δόμησης. Στην επιστολή της, με αποδέκτες μεταξύ άλλων τρία υπουργεία (Περιβάλλοντος, Πολιτισμού και Ναυτιλίας), η Μαρία Ναδάλη σημείωνε: «Σε ένα τοπίο συνεχώς μεταβαλλόμενο από την ξέφρενη “ανάπτυξη”, αποτέλεσμα του έντονου τουριστικού κύματος των τελευταίων ετών, η μόνη σωτηρία που θα μπορούσε να υπάρξει θα ήταν τα μέτρα προστασίας και η περιφρούρησή τους από τις αρμόδιες αρχές και υπηρεσίες. Ένα “φρένο” που απαιτείται απεγνωσμένα σε όλες τις επικείμενες καταστροφές και αλλοιώσεις», ανέφερε. Ο Δήμος πρόσθετε ότι η Σίφνος είναι από το 1976 κηρυγμένη ως «τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους», χωρίς ωστόσο να έχει αποσαφηνιστεί ποιος φορέας έχει την ευθύνη προστασίας του. Η επιστολή αναδείκνυε τέσσερις πρακτικές που χαρακτήριζε καταστροφικές:
- την αδειοδότηση υπόσκαφων σπιτιών και την κατασκευή κτισμάτων με ανεπίχριστη πέτρα
- την αδειοδότηση πισίνων
- την έγκριση οικοδομών κοντά σε μνημεία
- την αλλοίωση παραδοσιακών μονοπατιών.
Αίτημα του Δήμου ήταν να ανασταλεί η έκδοση αδειών για υπόσκαφα, ιδιωτικές πισίνες και εμφανή λιθοδομή, ενώ οι άδειες σε εκτός σχεδίου περιοχές να περιορίζονται σε ισόγεια.
«Δεν έχουν γίνει πολλά έκτοτε», παραδέχεται η Ναδάλη στη συνομιλία που έχουμε στο γραφείο της στην Απολλωνία. «Η αλήθεια ότι δεν περίμενα να γίνουν πολλά. Όσο δεν έχουμε πολεοδομικό γραφείο, πρακτικά είναι λίγα αυτά που μπορούμε να κάνουμε για να ελέγξουμε την κατάσταση».
Η πρώτη προσπάθεια ελέγχου και περιορισμού της εκτός σχεδίου δόμησης στη Σίφνο έγινε το 1993-5, με τη σύνταξη Ειδικής Χωροταξικής Μελέτης. Ο Ανδρέας Καλόγηρος θυμάται ότι προσέκρουσε στις αντιδράσεις των Σιφνιών, που φοβούνταν ότι δεν θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν τις περιουσίες τους.
Από το 2002 και μετά, η εκτός σχεδίου δόμηση ρυθμίζεται από το Π.Δ. 668 (τεύχος Δ) της 5ης Αυγούστου. Το Π.Δ., μεταξύ άλλων, καταργεί όλες τις παρεκκλίσεις από το κατώτατο όριο αρτιότητας των 4 στρεμμάτων, επιβάλλει προϋπόθεση «προσώπου» σε δημόσια οδό τουλάχιστον 10 μέτρων και απόσταση των κτιρίων τουλάχιστον 25 μέτρα από τον οδικό άξονα. Η τοπική αντίδραση στο Π.Δ. τότε ήταν έντονη, θυμάται η Ναδάλη. «Οι εργολάβοι είχαν υψώσει μαύρες σημαίες σε όλο το νησί».
Οι ρυθμίσεις όμως επί το πλείστον εφαρμόστηκαν τα επόμενα χρόνια. Σε συνδυασμό με το σημαντικό ποσοστό του νησιού που έχει κυρωθεί ως δασικό (περίπου το 40%), τις περιοχές Natura και τον μεγάλο αριθμό μνημείων, μεταξύ των οποίων 280 εκκλησίες, όσοι βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο επιχειρηματολογούν ότι υπάρχουν αρκετές προστατευτικές δικλείδες για να θωρακίσουν το νησί από την αλόγιστη επέκταση της δόμησης.
Η πενταετία της έκρηξης
Όπως και σε πολλά άλλα νησιά των Κυκλάδων, η πραγματική έκρηξη του ενδιαφέροντος για τα ακίνητα της Σίφνου ξεκινά μετά την έξοδο της χώρας από το καθεστώς των μνημονίων – και ακόμα πιο έντονα την τελευταία τριετία. Σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου Σίφνου, ο συνολικός αριθμός καταλυμάτων στο νησί αυξήθηκε κατά 63% μεταξύ Μαΐου 2018 και Μαΐου 2023 (από 307 σε 504). Μεταξύ του 2018-22 δόθηκαν άδειες για 81 νέες οικοδομές και για προσθήκες σε 40 ακόμα, αυξάνοντας τη δόμηση στο νησί κατά 24.619 τ.μ. Το 2023 εκδόθηκαν 46 άδειες για νέα κτίρια (εκ των οποίων 17 με πισίνα). Οι 38 από αυτές αφορούν οικόπεδα εκτός σχεδίου (συνολικά 6.370 από τα 7.506 νέα τ.μ. του περασμένου έτους). Φέτος, στις πρώτες 45 μέρες του έτους, έχουν ήδη υποβληθεί εννέα αιτήματα για νέες άδειες, εκ των οποίων τα επτά για τουριστικά καταλύματα. Συνολικά αφορούν 27 κτίρια και 1.816 τ.μ.!
Παλαιότερα, ως τα τέλη του προηγούμενου αιώνα, οι αγοραπωλησίες γης ακόμα βασίζονταν στην πληροφόρηση από στόμα σε στόμα. «Παλιά ήταν ένας που έκανε τη δουλειά [του μεσίτη], λεγόταν Φραντζέσκος Φασόλης, δεν είχε ούτε γραφείο, ούτε τίποτα», αφηγείται ο Γιάννης Πατριάρχης, τον οποίο γνωρίσαμε στο πρώτο μέρος αυτής της έρευνας. «Στα γεράματά του καθόταν στο δρόμο της Απολλωνίας, άλλαζε θέση μες στη μέρα για να μην τον βλέπει ο ήλιος. Ήξερε τι πουλιέται στη Σίφνο και πήγαιναν και τον εβρίσκανε». Σήμερα υπάρχουν στο νησί τέσσερα γραφεία real estate.
«Αυτό που γίνεται στις Κυκλάδες αυτήν τη στιγμή δεν το έχω ξαναζήσει», λέει στις «Βιώσιμες Κυκλάδες» ο Κωστής Δημητριάδης, Σιφνιός αρχιτέκτονας-μηχανικός με δεκαετίες δραστηριοποίησης στο νησί – και από τους πρωτεργάτες της εκτός σχεδίου δόμησης (15 από τις 38 άδειες εκτός οικισμών πέρυσι φέρουν την υπογραφή του). «Είναι από εύπορους ιδιώτες, Έλληνες και ξένους, κυρίως Γάλλους, από funds – δεν το έχω ξαναδεί».
Ο Δημητριάδης ισχυρίζεται ότι η Σίφνος έχει αναπτυχθεί ήπια έως σήμερα και ότι ο ίδιος και οι περισσότεροι ντόπιοι αρχιτέκτονες έχουν αποτρέψει τους νέους επενδυτές από την εφαρμογή ιδεών που δεν ταιριάζουν με το τοπίο και την παράδοση της Σίφνου. «Όσοι ανησυχούν, καλώς ανησυχούν. Άλλο όμως να ανησυχείς και άλλο να προσπαθείς να γίνεις πρωτοσέλιδο στην Καθημερινή», λέει με νόημα.
«Οι Σιφνιοί καλά κάνουν και ανησυχούν όταν γίνεται κάτι καινούριο, είναι πλεονέκτημά τους αυτό, συμβάλλει στην προστασία του νησιού», λέει ο Παύλος Παυλίδης. «Ωστόσο κάποιες φορές ανησυχούν χωρίς να υπάρχει λόγος».
.
Ο Πολενάκης δεν συμμερίζεται την άποψη ότι οι ντόπιοι αρχιτέκτονες και μηχανικοί προστατεύουν την αρχιτεκτονική ταυτότητα του νησιού. «Ρώτησα πρόσφατα τον Φρανζ-Κρίστοφ Βάγκνερ, που έχει κάνει εκπληκτικές μελέτες για την αρχιτεκτονική του νησιού, πώς βλέπει την κατάσταση. Μου είπε ότι το θεωρεί απαράδεκτο ότι έρχονται οι ξένοι και επιβάλλουν το δικό τους τρόπο ζωής αντί να προσαρμόζονται στον δικό μας».
Το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής (πρώην ΣΧΟΠ) Σύρου έχει τον ρόλο του ελέγχου της αρχιτεκτονικής μελέτης πριν την έκδοση οικοδομικής άδειας για Σύρο, Κέα, Κύθνο, Μήλο, Σέριφο, Σίφνο και Κίμωλο. Αποτελείται από αρχιτέκτονες, εκπροσώπους του ΥΠΠΟ και κάθε μέλος του έχει διετή θητεία. Ο ρόλος του είναι αυξημένης σημασίας αυτήν την περίοδο της απόβασης real estate επενδυτών στις Κυκλάδες. Είναι η βασική γραμμή υπεράσπισης της αρχιτεκτονικής παράδοσης των νησιών απέναντι σε επίδοξους παραχαράκτες της, ακόμα και υψηλών τεχνικών και καλλιτεχνικών προδιαγραφών.
«Τα παιδιά που υπηρετούν εκεί είναι εξαιρετικά, ευαίσθητα, με κατάρτιση και εμπειρία», λέει ο Καλόγηρος. «Πιθανόν όμως να ασκούνται πιέσεις, για να μην κάνουν σωστά τη δουλειά τους».
Ο Παυλίδης τάσσεται υπέρ περισσότερων νόμων για την «ποιότητα της δόμησης», οι οποίοι θα περιορίζουν τη διακριτική ευχέρεια του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής να επιτρέπει σχέδια που δεν εντάσσονται αρμονικά στο τοπίο. «Το Συμβούλιο σε γενικές γραμμές κάνει τη δουλειά και παρέχει τη δυνατότητα να συζητήσει κανείς και να πείσει για τα σχέδιά του. Απλά κάνει κι αυτό μήνες να ανταποκριθεί».
Το μόνο βέβαιο είναι τα επόμενα χρόνια η ζήτηση για νέες άδειες θα αυξάνεται – και μαζί της η πίεση προς τις υπηρεσίες ελέγχου που ήδη δυσκολεύονται να συντονιστούν και να επιτελέσουν το έργο τους.
Πηγή: Βιώσιμες Κυκλάδες- sustainablecyclades.gr/ Γιάννης Παλαιολόγος
Κεντρική εικόνα: [Γιάννης Παλαιολόγος]
«Βιώσιμες Κυκλάδες-Sustainable Cyclades», είναι το νέο εγχείρημα της «Πρωτοβουλίας για τη Δημοσιογραφία» που υποστηρίζεται από το inside story. Το project θα αναδείξει τα πολλαπλά ζητήματα βιωσιμότητας που αντιμετωπίζουν οι Κυκλάδες, από την αδυναμία ζωτικών υποδομών για να ανταπεξέλθουν στην πληθυσμιακή έκρηξη του καλοκαιριού ως την αλλοίωση του τοπίου και τις ελλιπείς δημόσιες υπηρεσίες που είναι διαθέσιμες στους νησιώτες.