Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σειρά προτάσεων για τη βελτίωση της εμπειρίας των επιβατών και των ταξιδιωτών μέσω της ενίσχυσης των δικαιωμάτων τους. Οι νέοι κανόνες θα βασιστούν σε διδάγματα που αντλήθηκαν, μεταξύ άλλων από την κρίση του κορονοϊού και την πτώχευση του ταξιδιωτικού ομίλου Thomas Cook το 2019, οι οποίες είχαν σημαντικό αντίκτυπο στους ταξιδιώτες και στην ταξιδιωτική αγορά. Ειδικότερα, θα αποσαφηνιστούν οι κανόνες για την επιστροφή χρημάτων όταν η κράτηση πτήσεων ή τα πολυτροπικά ταξίδια γίνονται μέσω μεσάζοντα, ώστε οι επιβάτες να προστατεύονται καλύτερα σε περίπτωση ματαιώσεων. Οι νέοι κανόνες θα περιλαμβάνουν επίσης διατάξεις για τη διευκόλυνση των ταξιδιών, ιδίως όσων περιλαμβάνουν διαφορετικές ταξιδιωτικές υπηρεσίες ή τρόπους μεταφοράς, έτσι ώστε οι επιβάτες να έχουν πρόσβαση σε άμεση υποστήριξη και πληρέστερες πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο, π.χ. σχετικά με καθυστερήσεις και ματαιώσεις. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις ανάγκες των επιβατών με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα, για να διευκολυνθούν οι αλλαγές τρόπων μεταφοράς και να βελτιωθεί η παροχή ποιοτικής βοήθειας όπου χρειάζεται.
Οι προτάσεις που εγκρίθηκαν επικεντρώνονται σε 3 πτυχές:
1. Ισχυρότερα δικαιώματα των επιβατών
Οι επιβάτες που ταξιδεύουν αεροπορικώς, σιδηροδρομικώς, με πλοίο ή με λεωφορείο απολαμβάνουν ήδη κορυφαία προστασία χάρη στα δικαιώματα των επιβατών της ΕΕ. Δικαιούνται, για παράδειγμα, μεταφορά με άλλο δρομολόγιο, επιστροφή χρημάτων, αποζημίωση και/ή συνδρομή (ανάλογα με τις περιστάσεις) σε περίπτωση διακοπής του ταξιδιού. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένα κενά στους σημερινούς κανόνες, ενώ οι ελλείψεις στην εφαρμογή και την επιβολή δεν επιτρέπουν στους επιβάτες να επωφεληθούν πλήρως από τα δικαιώματα αυτά. Η πρόταση αναθεώρησης των κανονισμών για τα δικαιώματα των επιβατών αντιμετωπίζει αυτούς τους προβληματικούς τομείς με την ενίσχυση των μηχανισμών επιβολής των κανόνων και τη θέσπιση κανόνων για τους επιβάτες αεροπορικών μεταφορών που έκαναν κράτηση πτήσης μέσω μεσάζοντα, συμπεριλαμβανομένης της επιστροφής χρημάτων. Η πρόταση για τα δικαιώματα των επιβατών στο πλαίσιο πολυτροπικών ταξιδιών καθορίζει επίσης για πρώτη φορά νέους κανόνες για την προστασία των επιβατών που χρησιμοποιούν διαφορετικά είδη μεταφορών, όπως λεωφορεία, τρένα και αεροπλάνα, σε ένα ταξίδι. Οι επιβάτες θα έχουν καλύτερα δικαιώματα ενημέρωσης πριν και κατά τη διάρκεια τέτοιων ταξιδιών, μεταξύ άλλων όσον αφορά τους ελάχιστους χρόνους μετεπιβίβασης μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών μεταφοράς. Επιπλέον, εάν αγόρασαν το πολυτροπικό ταξίδι βάσει μίας σύμβασης μεταφοράς, θα έχουν δικαίωμα συνδρομής από τον μεταφορέα σε περίπτωση απώλειας ανταπόκρισης. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις ανάγκες των επιβατών με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα. Τα άτομα με μειωμένη κινητικότητα που αλλάζουν τρόπο μεταφοράς κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους θα βοηθούνται στα σημεία ανταπόκρισης από τους μεταφορείς και τους φορείς εκμετάλλευσης τερματικών σταθμών όταν τα άτομα αυτά ταξιδεύουν βάσει της ίδιας σύμβασης μεταφοράς ή όταν ταξιδεύουν μέσω πολυτροπικών επιβατικών κόμβων. Εάν μια αεροπορική εταιρεία υποχρεώνει επιβάτες με αναπηρία ή άτομα με μειωμένη κινητικότητα να ταξιδεύουν με συνοδό επειδή χρειάζονται βοήθεια για να τηρήσουν τις απαιτήσεις ασφάλειας πτήσεων (π.χ. να δέσουν τη ζώνη ασφαλείας), η αεροπορική εταιρεία θα υποχρεούται να μεταφέρει τον συνοδό δωρεάν και, όταν είναι εφικτό, να μεριμνά ώστε η θέση του συνοδού να είναι δίπλα στον επιβάτη που βοηθά. Το δικαίωμα αυτό είναι ήδη κατοχυρωμένο στις μεταφορές με τραίνο, πλοίο ή λεωφορείο/πούλμαν.
2. Προστασία όσων ταξιδεύουν με οργανωμένα ταξίδια
Με την αναθεώρηση της οδηγίας του 2015 για τα οργανωμένα ταξίδια, η προστασία όσων ταξιδεύουν με οργανωμένα ταξίδια θα είναι στο μέλλον πιο αποτελεσματική, ιδίως σε καταστάσεις κρίσης, με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την πανδημία του κορονοϊού. Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις θα εξασφαλίσουν ισχυρότερα και σαφέστερα δικαιώματα για τους ταξιδιώτες και θα αποσαφηνίσουν τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες των διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών.
Ορισμένοι από τους νέους κανόνες αφορούν τα εξής:
- Όσον αφορά τις επιστροφές χρημάτων, υπάρχει μια αλυσίδα παρόχων υπηρεσιών, διοργανωτών οργανωμένων ταξιδιών και ταξιδιωτών. Οι ταξιδιώτες θα εξακολουθήσουν να δικαιούνται επιστροφή χρημάτων εντός 14 ημερών. Η διαδικασία θα είναι πιο εύκολη, καθώς οι διοργανωτές οργανωμένων ταξιδιών, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, θα δικαιούνται επιστροφή χρημάτων από τους παρόχους υπηρεσιών εντός 7 ημερών. Εφόσον θα λαμβάνουν την επιστροφή των χρημάτων τους εντός μίας εβδομάδας, θα μπορούν με τη σειρά τους να τα επιστρέφουν στους πελάτες τους εντός δύο εβδομάδων συνολικά.
- Οι προκαταβολές που καταβάλλουν οι ταξιδιώτες για οργανωμένα ταξίδια δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν το 25 % της τιμής του οργανωμένου ταξιδιού, εκτός εάν οι διοργανωτές επιβαρύνονται με έξοδα που δικαιολογούν υψηλότερη προκαταβολή, για παράδειγμα, αν πρέπει να καταβάλουν εκ των προτέρων το πλήρες αντίτιμο του εισιτηρίου στην αεροπορική εταιρεία. Οι διοργανωτές δεν επιτρέπεται να ζητούν τη συνολική πληρωμή νωρίτερα από 28 ημέρες πριν από την έναρξη του οργανωμένου ταξιδιού.
- Οι ταξιδιώτες στους οποίους προσφέρεται κουπόνι θα ενημερώνονται ρητά ότι δικαιούνται να επιμείνουν στην επιστροφή χρημάτων και θα ενημερώνονται επίσης για τα στοιχεία του κουπονιού προτού το αποδεχθούν. Πρέπει να γίνεται αυτόματη επιστροφή χρημάτων, εάν τα κουπόνια αυτά δεν χρησιμοποιηθούν πριν από τη λήξη της περιόδου ισχύος τους. Επιπλέον, τα κουπόνια και τα δικαιώματα επιστροφής χρημάτων καλύπτονται από προστασία κατά της αφερεγγυότητας.
- Σαφέστερη ενημέρωση: Οι παραθεριστές θα λαμβάνουν σαφείς πληροφορίες σχετικά με το αν ένας συνδυασμός ταξιδιωτικών υπηρεσιών είναι οργανωμένο ταξίδι, ποιος είναι υπεύθυνος σε περίπτωση προβλημάτων, και σχετικά με τα δικαιώματά που έχουν ως ταξιδιώτες οργανωμένων ταξιδιών.
3. Καλύτερες υπηρεσίες πληροφόρησης για τις πολυτροπικές μετακινήσεις και δημιουργία κοινού ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων κινητικότητας
Η πολυτροπικότητα, ή ο συνδυασμός τρόπων μεταφοράς, μπορεί να μειώσει τις συνολικές εκπομπές από τον τομέα των μεταφορών, καθώς δίνει στους ταξιδιώτες τη δυνατότητα επιλογής του πλέον αποδοτικού και βιώσιμου τρόπου μεταφοράς. Χάρη στην αναθεώρηση του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού για την υπηρεσία πληροφόρησης για τις πολυτροπικές μετακινήσεις σε επίπεδο ΕΕ, οι επιβάτες θα μπορούν να βρίσκουν ευκολότερα πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για τους διαφορετικούς τρόπους μεταφοράς, μέσω των υπηρεσιών πληροφόρησης για τις μετακινήσεις, και να έχουν πρόσβαση σε ειδοποιήσεις σε πραγματικό χρόνο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, για παράδειγμα σχετικά με καθυστερήσεις και ματαιώσεις. Θα έχουν στη διάθεσή τους επίσης νέα είδη πληροφόρησης, όπως η δυνατότητα μεταφοράς ποδηλάτων στο τρένο και η προσβασιμότητα, για παράδειγμα, για επιβάτες με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα.
Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα και με την υποστήριξη του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», η πρωτοβουλία για έναν κοινό ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων κινητικότητας που εγκρίθηκε επίσης σήμερα θα διευκολύνει την πρόσβαση, τη συγκέντρωση και την κοινοχρησία δεδομένων από υφιστάμενες και μελλοντικές πηγές δεδομένων για τις μεταφορές και την κινητικότητα. Η πρωτοβουλία θα καταστήσει εφικτή την πρόσβαση σε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο και την κοινοχρησία τους, ώστε το επιβατικό κοινό να ενημερώνεται σχετικά με την κατάσταση των μεταφορών και τις συνθήκες κυκλοφορίας και έτσι να προγραμματίζει καλύτερα τις μετακινήσεις του. Θα δώσει επίσης τη δυνατότητα σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να αναπτύξουν καινοτόμες υπηρεσίες μεταφορών και να χαράξουν μια πολιτική μεταφορών με βάση τα δεδομένα.