Kώδικας γραφής Braille: Αλλάζοντας τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων με προβλήματα όρασης

απο Cyclades Open
Kώδικας γραφής Braille: Αλλάζοντας τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων με προβλήματα όρασης

Η Παγκόσμια Ημέρα Μπράϊγ διοργανώνεται κάθε χρόνο στις 4 Ιανουαρίου από την Παγκόσμια Ένωση Τυφλών (WBU), για να τιμηθούν τα γενέθλια του Λουί Μπράιγ (1809-1852) και να αναγνωρισθούν οι προσπάθειές του για την καλυτέρευση της ζωής των τυφλών ανθρώπων. Τυφλός και ο ίδιος, επινόησε ένα ειδικό αλφάβητο για τυφλούς, που φέρει το όνομά του. Φέτος συμπληρώνονται 200 χρόνια από τότε που ο Louis Braille παρουσίασε στους συμμαθητές του και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, τον κώδικα γραφής Braille που δημιούργησε.

Η παιδεία είναι απολύτως απαραίτητη για την επιβίωση, την ευημερία, καθώς και την πνευματική και επιστημονική πρόοδο των σύγχρονων κοινωνιών. Κάθε δημοκρατική πολιτεία οφείλει να διασφαλίζει ίση πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση για όλους. Ωστόσο, μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, τα άτομα με οπτική αναπηρία, εξαιτίας των αδυναμιών του εκπαιδευτικού συστήματος να προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες ανάγκες τους, προσέκρουαν στο τείχος του εκπαιδευτικού και κατ’ επέκταση του κοινωνικού αποκλεισμού.

Οι περισσότεροι τυφλοί μαθητές, είτε δε μορφώνονταν καθόλου, είτε αποκτούσαν στοιχειώδεις γνώσεις μέσω προφορικής διδασκαλίας. Φυσικά, ανά τους αιώνες, δεν έλειψαν και οι ελάχιστοι χαρισματικοί εκείνοι άνθρωποι, που παρά τα ανυπέρβλητα εμπόδια, κατάφεραν όχι μόνο να μορφωθούν, αλλά και να διακριθούν στον πνευματικό και ακαδημαϊκό στίβο, όπως για παράδειγμα ο Δίδυμος ο Αλεξανδρινός, που διεύθυνε επί 50 και πλέον χρόνια τη θεολογική σχολή της Αλεξάνδρειας και ο μαθηματικός Sanderson, που είχε δημοσιεύσει σύγγραμμα για την άλγεβρα.

Όσοι κατάφερναν να μορφωθούν επινοούσαν ένα σύστημα γραφής που εξυπηρετούσε μόνο τους ίδιους. Παρά τις ξεχωριστές αυτές αλλά ελάχιστες αχτίδες φωτός, τα άτομα με οπτική αναπηρία, παρέμεναν αποκλεισμένα από την εκπαίδευση, τη γραπτή επικοινωνία και τη χαρά που αντλούμε όλοι μας  από την ανάγνωση.

Εξασφαλίζοντας ίση πρόσβαση στη γνώση και στη ζωή

Η ριζική μεταρρύθμιση που εξασφάλισε στους τυφλούς ίση πρόσβαση στη γνώση και στη ζωή επήλθε με το σύστημα Braille. Η ιστορία που έχει αλλάξει τις ζωές εκατομμυρίων τυφλών παγκοσμίως, ξεκινά από το Coupvray, ένα μικρό χωριό 28 μίλια από το Παρίσι, όταν στις 4 Ιανουαρίου του 1809 γεννιέται ο Louis Braille.

Σε ηλικία τριών ετών, χάνει την όρασή του από ένα αιχμηρό αντικείμενο που περιεργαζόταν στο εργαστήριο του πατέρα του. Στα δέκα του χρόνια έλαβε υποτροφία, προκειμένου να φοιτήσει στο Βασιλικό Ινστιτούτο Τυφλών Νέων (L’ Institut Royal des Jeunes Aveugles) στο Παρίσι, ένα από τα πρώτα σχολεία για τυφλούς μαθητές στον κόσμο. Η διδασκαλία των μαθημάτων γινόταν κυρίως προφορικά, ενώ υπήρχαν ελάχιστα βιβλία, τα οποία χρησιμοποιούσαν ένα σύστημα, που αναπαριστούσε τα γράμματα του αλφαβήτου σε ανάγλυφη μορφή, το οποίο είχε αναπτύξει ο ιδρυτής του σχολείου Valentin Haüy. Η μέθοδος ήταν δύσχρηστη εξαιτίας του μεγέθους των γραμμάτων, ενώ η παραγωγή των βιβλίων ήταν δύσκολη λόγω του μεγάλου όγκου τους.

Louis Braille, πηγή: Wikipedia

Ο Louis Braille δεν ήταν ευχαριστημένος από την ανεπαρκή αυτήν πρόσβαση στη γνώση και προσπαθούσε να επινοήσει ένα σύστημα ευχερέστερο στη χρήση, που θα επέτρεπε μεγαλύτερη παραγωγή βιβλίων. Όπως συχνά τόνιζε: «Ένας τυφλός μαθητής χωρίς βιβλία δε μπορεί πραγματικά να μορφωθεί». Ονειρευόταν για εκείνον και για όλα τα άτομα με οπτική αναπηρία, έναν κόσμο φωτεινό και όχι μερικές σκόρπιες χαραμάδες φωτός στο σκοτάδι της άγνοιας.

Η σπίθα άναψε όταν το επαναστατικό πνεύμα και το χαρισματικό μυαλό του δωδεκάχρονου τότε Louis, συναντήθηκαν με την ευρηματικότητα του βετεράνου λοχαγού του γαλλικού στρατού Charles de Barbier, ο οποίος επισκέφθηκε το σχολείο για να παρουσιάσει τον κώδικα νυχτερινής επικοινωνίας που είχε επινοήσει. Ο κρυπτογραφικός αυτός κώδικας απτικής ανάγνωσης αποτελείτο από δώδεκα ανάγλυφες τελείες και παύλες και επέτρεπε στους στρατιώτες να ανταλλάσσουν πληροφορίες με απόλυτη μυστικότητα τη νύχτα.

Το σύστημα αυτό αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το Louis Braille, ο οποίος το 1824 παρουσίασε στους συμμαθητές του και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, τον κώδικα γραφής Braille. Πρόκειται για ένα απλό, απτικό σύστημα ανάγνωσης και γραφής, στο οποίο ανάγλυφες κουκίδες αντικαθιστούν τα γράμματα του αλφαβήτου. Αποτελείται από έξη κουκίδες, από τις οποίες μπορούν να σχηματιστούν 63 συνδυασμοί για την αναπαράσταση των γραμμάτων, των σημείων στίξης, των αριθμών και των μουσικών συμβόλων. Ενώ οι μαθητές αγκάλιασαν τη νέα μέθοδο με ενθουσιασμό, η εκπαιδευτική κοινότητα ήταν αρχικά επιφυλακτική, διατυπώνοντας ενστάσεις για την αποτελεσματικότητα της. Ωστόσο ο Braille συνέχισε να εργάζεται εντατικά, την τελειοποίησε και το 1829 δημοσίευσε το πρώτο βιβλίο με τον κώδικα γραφής Braille. Στο μεταξύ, από το 1826 ο Louis Braille δίδασκε στο Ινστιτούτο ιστορία, άλγεβρα και γεωμετρία, ενώ λόγω του εξαιρετικού μουσικού του ταλέντου έπαιζε εκκλησιαστικό όργανο σε διάφορες εκκλησίες της Χώρας.

Δυστυχώς όμως μετά από χρόνιο αγώνα με την φυματίωση, πέθανε στις 6 Ιανουαρίου του 1852.

Έναν αιώνα αργότερα, το 1950, ο κώδικας Braille υιοθετήθηκε από την UNESCO ως το παγκόσμιο σύστημα ανάγνωσης και γραφής για τους τυφλούς, στο οποίο βασίζεται η εκπαίδευσή τους μέχρι και σήμερα. Η κοινωνική και ανθρωπιστική προσφορά του Braille παραμένει ανεκτίμητη, διότι άνοιξε το δρόμο προς τη γνώση για τα άτομα με οπτική αναπηρία, εξασφαλίζοντας τους πρόσβαση στην εκπαίδευση, τη γραπτή επικοινωνία, την ψυχαγωγία μέσω της ανάγνωσης.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, αποτέλεσε μια πραγματική επανάσταση για τους ανθρώπους με αναπηρία όρασης, αφού με τη χρήση ειδικών λογισμικών ανάγνωσης οθόνης, μπορούν πλέον να έχουν πρόσβαση στην πληροφορία και την επικοινωνία σε ίση βάση με το γενικό πληθυσμό, γεγονός που συμβάλλει καταλυτικά στην επαγγελματική τους ένταξη.

Ωστόσο το σύστημα Braille παραμένει το θεμέλιο της μόρφωσης για τους μαθητές με οπτική αναπηρία, αφού μόνο αυτό μπορεί να τους παράσχει την αναγκαία για όλα τα παιδιά αναγνωστική εμπειρία. Έτσι οι τυφλοί μαθητές κατανοούν πλήρως τη δομή της γλώσσας, τις μεθόδους των αριθμητικών υπολογισμών, την τοποθέτηση πληροφοριών σε απτικούς χάρτες και πίνακες, τη χρησιμότητα των υποσημειώσεων. Επιπλέον, η διασφάλιση της προσβασιμότητας καθίσταται για τα άτομα με οπτική αναπηρία ευχερέστερη με το σύστημα Braille, με τη χρήση ειδικών notetakers, τη δημιουργία προσβάσιμων καταλόγων στα καταστήματα εστίασης, την τοποθέτηση λεζάντων στα μουσεία, καθώς και τη σήμανση ανελκυστήρων, φαρμάκων, τραπεζικών καρτών και άλλων προϊόντων που συνεχώς αυξάνονται.

Ο κώδικας Braille, σε συνδυασμό με τη διαρκή τεχνολογική εξέλιξη, καθώς και τη συλλογική προσπάθεια για ισότιμη κοινωνική ένταξη, θέτουν το πλαίσιο για μια προσβάσιμη και συμπεριληπτική κοινωνία για τα άτομα με οπτική αναπηρία, χωρίς εμπόδια και αποκλεισμούς.

Ελληνικός κώδικας Μπράϊγ

Οι πρώτες προσπάθειες για μια ελληνική έκδοση του κώδικα Μπράιγ έγιναν το 1882 στην Κέρκυρα από τον ιατρό Αντώνιο Παλατιανό, ωστόσο, δεν στάθηκε δυνατό να καθιερωθεί κατά την εποχή του.

Η επίσημη καθιέρωση ενός ελληνικού κώδικα Μπράιγ για την εκπαίδευση των Ελλήνων τυφλών ήρθε το 1948, όπου και ο ελληνικός κώδικας προσαρμόστηκε από τον αντίστοιχο γαλλικό από μια επιτροπή Ελλήνων και ξένων επιστημόνων στην Λειψία και κατόπιν εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στη Σχολή Τυφλών Καλλιθέας στην Αθήνα.

Ο ελληνικός κώδικας Μπράιγ ή απλώς ελληνικό Μπράιγ, είναι η έκδοση του κώδικα Μπράιγ για την γραφή της ελληνικής γλώσσας. Σύμφωνα με το Wikipedia υπάρχουν 2 εκδοχές του ελληνικού κώδικα οι οποίες διαφέρουν ως προς λίγα γράμματα, ο κώδικας Μπράιγ της ελληνικής γλώσσας ο οποίος χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της κανονικής επικοινωνίας και ο διεθνής κώδικας Μπράιγ της ελληνικής γλώσσας ο οποίος χρησιμοποιείται στα Αγγλικά και άλλες γλώσσες διεθνώς για την αναπαράσταση των ελληνικών γραμμάτων στα μαθηματικά ή και για την πολυτονική γραφή της ελληνικής γλώσσας σε Μπράιγ και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις.

Τον Νοέμβριο του 2018 υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών Ψήφισμα, με το οποίο καθιερώθηκε η 4η Ιανουαρίου ως παγκόσμια ημέρα Braille, σαν έναν φόρο τιμής της ανθρωπότητας στον άνθρωπο που άφησε τόσο ισχυρό αποτύπωμα επηρεάζοντας όλες τις γενιές των τυφλών παγκοσμίως.

Trivia

Εκτός από τον Κώδικά του, ο Louis Braille έχει δώσει το όνομά του και σε έναν αστεροειδή: το 1999, το διαστημικό σκάφος Deep Space 1 της NASA, καθ’ οδόν για τον κομήτη Borelly τον οποίο επρόκειτο να φωτογραφίσει, πέρασε πολύ κοντά από έναν αστεροειδή. Προς τιμήν του Louis Braille, η Εθνική Υπηρεσία Αεροναυπηγικής και Διαστήματος των ΗΠΑ «βάπτισε» τον αστεροειδή αυτό 9969 Braille.


Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (World Health Organization – WHO), υπολογίζεται ότι 253 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα σε κάθε γωνιά του πλανήτη αντιμετωπίζοντας σοβαρά προβλήματα όρασης. Από αυτούς, 36 εκατομμύρια είναι τυφλοί ενώ 217 εκατομμύρια έχουν μέτρια έως σοβαρή εξασθένιση όρασης.

Ο αντίστοιχος Κώδικας Braille για τα μαθηματικά ονομάζεται Κώδικας Nemeth: εφευρέθηκε το 1946 από τον Δρ. Abraham Nemeth και αποτελεί ένα σύστημα συμβόλων «τύπου Braille» που βοηθά τους πάσχοντες από τύφλωση στη μελέτη, εκμάθηση και γραφή των μαθηματικών.

Σχετικοί ιστότοποι

Πηγή: Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών, Athens Voice, San Simera.gr, diavgia.eu

📸Pixabay

Δείτε επίσης