Η λέξη μάρμαρο, προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα μαρμαίρω που σημαίνει λάμπω, ακτινοβολώ. Και όλη η καρδιά της Τήνου είναι γεμάτη από αυτό το ακτινοβόλο υλικό. Μάρμαρα κατάλευκα και μελανά, σε διάφορες αποχρώσεις, και το περίφημο πράσινο μάρμαρο του νησιού, γνωστό από την αρχαιότητα ως «οφίτης λίθος», εξορύσσονται από τα σπλάχνα της Τήνου σε μικρά ή μεγάλα λατομεία. Στη τοπική γλώσσα τα νταμάρια ονομάζονται «πελεκανιές», από το ρήμα «πελεκώ» και το μάρμαρο είναι παρόν στη γλώσσα, στην τέχνη και σε κάθε γωνιά του νησιού.
Η μυθολογία λέει ότι ο ίδιος ο Φειδίας δίδαξε την τέχνη της μαρμαρογλυπτικής στους κατοίκους της Τήνου. Και από τότε αυτοί δεν σταμάτησαν να δημιουργούν μ΄ αυτό το υλικό μικρά θαύματα. Θαύματα, που βρίσκονται σε κάθε γωνιά του κόσμου αλλά και της Τήνου. Σε κάθε χωριό, θα συναντήσετε μαρμάρινες κρήνες με δροσερό νερό, και στα περισσότερα σπίτια, μικρές μαρμάρινες λεπτομέρειες, δηλώνουν την αγάπη των ντόπιων για το τηνιακό μάρμαρο. Φουρούσια, σκαλισμένα υπέρθυρα, σενάζια και μαρμάρινα κατώφλια, μιλούν για τη ψυχή του νησιού. Στις εκατοντάδες εκκλησιές, ορθόδοξες ή καθολικές, τα μαρμάρινα τέμπλα γίνονται ύμνος στον δημιουργό, στην τέχνη και στη μαστοριά.
Γλυπτοθήκη Τηνίων Καλλιτεχνών
Οι δρόμοι του μαρμάρου στο νησί, περνούν σίγουρα από τη Γλυπτοθήκη Τηνίων Καλλιτεχνών, δίπλα στο ναό της Μεγαλόχαρης. Εδώ φιλοξενούνται έργα από τους μεγάλους καλλιτέχνες του νησιού. Οι δημιουργίες του Δημήτρη Φιλιππότη και του τραγικού Γιαννούλη Χαλεπά, μαγεύουν και διδάσκουν τη δύναμη της τέχνης και το μεγαλείο της δημιουργίας.
Το σπίτι του Χαλεπά & το νεκροταφείο του Πύργου
Στον Πύργο, το χωριό των μαρμαρογλυπτών, βρίσκεται το Σπίτι – Μουσείο του Γιαννούλη Χαλεπά, με φωτογραφίες, έργα και προσωπικά αντικείμενα του περίφημου γλύπτη. Ενώ στο νεκροταφείο του χωριού, το οποίο μοιάζει περισσότερο με υπαίθριο μουσείο, θα απολαύσετε εκπληκτικά έργα λαϊκής τέχνης και περίτεχνα μνημεία. Χαρακτηριστικές είναι οι ανάγλυφες επιτύμβιες πλάκες με παραστάσεις που σχετίζονται με το επάγγελμα του αποθανόντος, όπως ψαλίδια για το ράφτη, σφυριά και καλέμια για το μαρμαρογλύπτη.
Φεγγίτης στο στάδιο της διακόσμησης © ΠΙΟΠ, Ν. Δανιηλίδης
Μουσείο Μαρμαροτεχνίας
Γενική άποψη της αναπαράστασης λατομείου © ΠΙΟΠ, Ν. Δανιηλίδης
Οι δρόμοι του Τηνιακού μαρμάρου κορυφώνονται στο περίφημο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας, που δημιούργησε το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς, φυσικά στον Πύργο. Το Μουσείο είναι ένα ολοζώντανο κύτταρο πολιτισμού και ένα μαγικό ταξίδι στο σύμπαν του μαρμάρου αλλά και της κοινωνίας του νησιού.
Στην αυλή του νησιού, υποδέχονται τον επισκέπτη μια τεράστια μπίγα, ο γερανός που μετακινεί τους μαρμάρινους όγκους, ένα βαγονέτο από το λατομείο της Βαθής και μια σέσουλα από το λατομείο της Πατέλας. Μέσα στο μουσείο, μαρμάρινα αντικείμενα, εκκλησιαστικά, επιτύμβια ή κοσμικά, ξεδιπλώνουν όλες τις δυνατότητες του υλικού και τη μαστοριά των τεχνιτών του νησιού.
Προϊόντα μαρμαροτεχνίας. Εκκλησιαστικές, επιτύμβιες και κοσμικές κατασκευές © ΠΙΟΠ, Ν. Δανιηλίδης
Το οπτικοακουστικό υλικό της έκθεσης ζωντανεύει τις παραδοσιακές μεθόδους εργασίας του λατόμου και του μαρμαροτέχνη. Πλούσιο εποπτικό υλικό διηγείται την ιστορική διαδρομή της μαρμαρογλυπτικής της Τήνου, και τη συμβολή των τηνιακών μαρμαράδων στην οικοδόμηση της Αθήνας και άλλων ελληνικών πόλεων κατά τον 19ο αιώνα.
Το μάρμαρο: πρώτη ύλη. Ελληνικά μάρμαρα που κυκλοφορούν στο εμπόριο © ΠΙΟΠ, Ν. Δανιηλίδης
Η μουσειολογική αντίληψη δίνει έμφαση στα παιδιά, τα οποία μπορούν να ψηλαφίσουν την υφή του μαρμάρου και να παρατηρήσουν με μεγεθυντικό φακό το χρώμα και τους υπέροχους κρυστάλλους του μαρμάρου. Καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου, το Μουσείο διοργανώνει δράσεις, εκδηλώσεις, εργαστήρια, συναυλίες, εμπλουτίζοντας την πολιτιστική ζωή του νησιού και διευρύνοντας τον κύκλο των ανθρώπων που γνωρίζουν και γοητεύονται από το τηνιακό μάρμαρο.
Πηγή: travel.gr/Δημήτρης Σταθόπουλος
Φωτογραφία εξωφύλλου: Wikimedia Commons