Ανεξέλεγκτη ανάπτυξη που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ιδιωτική πρωτοβουλία
Η Πάρος έχει υποστεί ραγδαία ανάπτυξη τα τελευταία είκοσι χρόνια. Με γνώμονα την τουριστική της ελκυστικότητα, γνώρισε πράγματι μια επιταχυνόμενη και άτακτη ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες, η οποία είχε βέβαια ως αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του εισοδήματος της κοινωνίας, αλλά σε βάρος της υπερεκμετάλλευση των πόρων, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την αποδυνάμωση της ταυτότητάς της.
Όλα αυτά όξυναν και επέτειναν τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν ήδη η Πάρος και η Αντίπαρος, δηλαδή: της ύδρευσης, της διαχείρισης των λυμάτων, των στερεών αποβλήτων και της επεξεργασίας τους. Η αύξηση της κυκλοφορίας οχημάτων που δεν απορροφάται πλέον από το οδικό δίκτυο, η σημαντική επέκταση των κατοικημένων περιοχών, τα τοπία που αλλοιώνονται με ταυτόχρονη μείωση της βιοποικιλότητας, η αύξηση της ιδιωτικοποίησης των δημόσιων χώρων, συμπεριλαμβανομένου και του αδόμητου φυσικού περιβάλλοντος, οι βαθιές αλλαγές στις επαγγελματικές πρακτικές και τα επαγγέλματα, η κοινωνιολογική, πολιτιστική και εθνοτική διαφοροποίηση του πληθυσμού, οι αλλαγές στην ηλικιακή δομή, οι ελλείψεις στη παροχή υπηρεσιών, η ανεπαρκής ιατρική προσφορά, η στεγαστική κρίση για πολλούς εργαζόμενους όπως γιατροί, νοσηλευτές, εκπαιδευτικοί, αστυνομικοί, ξενοδοχειακά επαγγέλματα κ.λπ.
Πιο συγκεκριμένα:
Ύδρευση
Οι υδροφόροι ορίζοντες αδειάζουν ταχύτερα από ό,τι αναγεννώνται και η αφαλάτωση του θαλασσινού νερού που χρησιμοποιείται και παρουσιάζεται ως λύση δεν είναι πανάκεια, …
Οι υδροφόροι ορίζοντες αδειάζουν ταχύτερα από ό,τι αναγεννώνται και η αφαλάτωση του θαλασσινού νερού που χρησιμοποιείται και παρουσιάζεται ως λύση δεν είναι πανάκεια, διότι η τεχνολογία αυτή με το υψηλό κόστος και κατανάλωση ενέργειας έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στο περιβάλλον από την υπερβολική αλάτωση των περιοχών εναποθέτησης υπολειμμάτων άλμης, καταστρέφοντας έτσι τον βυθό της θάλασσας.
Δεν καταβάλλεται προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης και δέσμευσης όμβριων υδάτων, είτε μέσω δημοσίων έργων εμπλουτισμού του υδροφόρου ορίζοντα είτε με την απαίτηση από τους καταναλωτές να το συλλέγουν μεμονωμένα.
Όμως θα πρέπει να σημειωθεί η προθυμία της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης, η οποία ασχολείται τα τελευταία δύο χρόνια σε έργα δευτεροβάθμιας επεξεργασίας λυμάτων που θα οδηγήσουν στην αποθήκευση και επαναχρησιμοποίησή τους για συγκεκριμένες ανάγκες και σκοπούς. Ομοίως, έχει ήδη αντικαταστήσει μέρος του δικτύου διανομής που συχνά περιείχε αμίαντο και υπέφερε από διαρροές και προκαλούσε έτσι τεράστιες απώλειες.
Διαχείριση υγρών λυμάτων
Ένα μεγάλο μέρος των οικισμών των νησιών δεν είναι συνδεδεμένο με το δίκτυο λυμάτων και η επαναχρησιμοποίηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Καμία υποχρέωση επεξεργασίας των λυμάτων δεν επιβάλλεται στις μη-συνδεμένες οικίες- απειλώντας, μακροπρόθεσμα, την ποιότητα των υδροφόρων οριζόντων
Η Διαχείριση στερεών αποβλήτων
Παρά τις φιλοδοξίες της «Γαλάζιας Πάρου», την ύπαρξη ενός μικρού κέντρου διαλογής αποβλήτων, καθώς και κάποιων μικρών πρωτοβουλιών τοπικού χαρακτήρα, η πρόληψη υπέρ δημιουργίας λιγότερο αποβλήτων, η επαναχρησιμοποίηση, η διαλογή και η ανακύκλωση είναι είτε ανύπαρκτες, είτε στοιχειώδεις. Ο ΧΥΤΑ στον Άγιο Χαράλαμπο-Ανερατζιά που εξυπηρετεί την Πάρο και την Αντίπαρο, δέχεται αδιαχώριστα απόβλητα και έχει κορεστεί εδώ και πολύ καιρό, μολύνοντας ολόκληρη την κοιλάδα. Επιπλέον η στεγανότητά του που θα έπρεπε να προστατεύει τον υδροφόρο ορίζοντα αμφισβητείται σοβαρά.
Δεν υπάρχουν κέντρα εναπόθεσης απορριμμάτων ή και οικιακών ειδών που πλέον δεν χρησιμοποιούνται, με συντεταγμένο, επιλεκτικό τρόπο, προκειμένου αυτά είτε να επαναχρησιμοποιηθούν είτε να ανακυκλωθούν. Δεν τηρούνται οι στοιχειώδεις κανόνες διαχείρισης αποβλήτων, δηλαδή «μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση» και την αξιοποίηση όσων απομένουν και όχι για την απόρριψη οτιδήποτε σε χώρους υγειονομικής ταφής. Η επιστροφή μετά το τέλος του κύκλου ζωής των οικιακών συσκευών (ψυγεία και κλιματιστικά με ρυπογόνα ψυκτικά αέρια ειδικότερα) και άλλων επικίνδυνων αποβλήτων, παραμένει ακόμη ανοργάνωτη και ουδείς γνωρίζει που καταλήγουν.
Ένα άλλο παράδειγμα, το «Κέντρο διαλογής» του Κώστου-Αστέρα, στο οποίο κατευθύνονται κάποια ανακυκλώσιμα υλικά, είναι αυτοσχέδιο και χωρίς τον απαραίτητο εξοπλισμό. Οι συνθήκες εργασίας είναι κακές και επιπλέον δεν διαθέτει κατάλληλη περιβαλλοντική άδεια. Η διαχείριση των κηπευτικών και γεωργικών αποβλήτων είναι πρακτικά ανύπαρκτη.
Τα εργοτάξια για τη διαλογή των ερειπίων, των οικοδομικών αποβλήτων και των συντριμμιών δημιουργούνται χωρίς σχέδιο εδώ κι εκεί, χωρίς άδειες, προκαλώντας επιπλέον κυκλοφορία οχημάτων, ηχορύπανση και σκόνη σε οικιστικές και μη περιοχές. Ο Δήμος συνάπτει συμβάσεις με κάποιους από αυτούς τους ανεπίσημους και μη-αδειοδοτημένους φορείς.
Κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, η υπηρεσία αποκομιδής σκουπιδιών, χρησιμοποιώντας παλιά ρυπογόνα φορτηγά, ακόμη και με αναγνωρισμένη την σκληρή δουλειά των εργαζομένων, δεν αδειάζουν εγκαίρως τους κάδους και δεν καθαρίζουν τους χώρους όπου αυτοί βρίσκονται. Έτσι, πολλοί τέτοιοι χώροι γίνονται ακάθαρτοι, με τα απόβλητα και τις οσμές να διασκορπίζονται σε όλη την περιοχή. Παραδόξως φαίνεται ότι ο κανόνας είναι να παραμένουν ανοικτά τα καπάκια τους με αποτέλεσμα τα σκουπίδια με λίγο άνεμο να διασκορπίζονται. Οι αρχές, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την επιβολή και τη συμμόρφωση με την αυστηρή νομοθεσία και τους (όντως καλοφτιαγμένους) δημοτικούς κανονισμούς παραμένουν απούσες.
Οδική κυκλοφορία:
Παρά κάποιες βελτιώσεις, ο αυξανόμενος αριθμός οχημάτων δεν μπορεί πλέον να απορροφηθεί από τους υπάρχοντες δρόμους και τους χώρους στάθμευσης κατά τη διάρκεια της τουριστικής σεζόν, ενώ οι πεζοί και άλλοι χρήστες «ήπιας κινητικότητας», όπως οι ποδηλάτες, απλώς αγνοούνται. Η οδήγηση έχει γίνει όλο και πιο επικίνδυνη, καθώς τα υπάρχοντα όρια ταχύτητας δεν έχουν επιβληθεί στην πράξη και ορισμένα ατυχήματα γίνονται τελικά θανατηφόρα, ιδιαίτερα όταν τα ασθενοφόρα εμπλέκονται σε κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Επίσης μεγάλος αριθμός οχημάτων κατακλύζουν τα παραδοσιακά χωριά.
Οι δημόσιες συγκοινωνίες προσφέρουν μια αρκετά καλή υπηρεσία, αν και με αργά, υπερμεγέθη λεωφορεία, ενώ τα ταξί γίνονται όλο και πιο ακριβά και δυσεύρετα με υπεράριθμες κρατήσεις. Εν ολίγοις, υπάρχουν λίγες, αν όχι καθόλου, εναλλακτικές λύσεις. Εκτός από λίγες ιδιωτικές πρωτοβουλίες και παρά την ελληνική νομοθεσία που απαιτεί τον υποχρεωτικό εξηλεκτρισμό του στόλου αυτοκινήτων έως το 2030 (αυτή των ταξί το 2025), δεν φαίνεται να επίκειται καμία δημόσια ενέργεια προς αυτή την κατεύθυνση.
Υπερδόμηση
H υπερβολική δόμηση εκτός των αστικών περιοχών, συχνά ανεξέλεγκτη, επιβαρύνει το κυκλαδίτικο τοπίο και τη βιοποικιλότητά του. Ωστόσο, το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει τονίσει τη σημασία της παρακολούθησης της ικανότητας του νησιού να φιλοξενήσει νέες κατασκευές. Από το 2015 έχουν χτιστεί χιλιάδες κατοικίες. Είναι αυτονόητο ότι αυτός ο ρυθμός δεν είναι βιώσιμος.
Η αυξανόμενη ιδιωτικοποίηση της ακτογραμμής και άλλων δημόσιων χώρων
Οι παραλίες καταλαμβάνονται καταχρηστικά από ιδιωτικούς φορείς εκμετάλλευσης που καταλαμβάνουν πολύ περισσότερο χώρο από αυτόν που τους έχει παραχωρηθεί. Ομοίως, τα μονοπάτια και άλλοι πεζόδρομοι καταλαμβάνονται από εστιατόρια και καφετέριες. Επιπλέον, τα μονοπάτια που επέτρεπαν στους ανθρώπους να κάνουν το γύρο των νησιών είναι τώρα συχνά ενσωματωμένα παρανόμως σε οικόπεδα, μερικές φορές εμποδίζοντας μέχρι και την πρόσβαση στη θάλασσα.
Ανεπαρκής παροχή υγειονομικής περίθαλψης
Παρά την αύξηση των μικρών κλινικών και των ιδιωτικών ιατρείων, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη ειδικευμένων γιατρών έκτακτης ανάγκης, χειρουργών, γυναικολόγων και μαιών.
Η στεγαστική κρίση
Οι υπάρχουσες κατοικίες αξιοποιούνται ολοένα και περισσότερο για βραχυχρόνιες μισθώσεις, μειώνοντας δραματικά την προσφορά στέγης στους εποχιακούς εργαζομένους και στους εργαζομένους στον τομέα των δημόσιων υπηρεσιών (Ιατρικό προσωπικό, εκπαιδευτικοί, αστυνομία κ.λπ.).
.
.
.
Αυτά τα προβλήματα και οι προκλήσεις που βιώνονται σε καθημερινή βάση, πράγμα που μειώνει την ποιότητα ζωής τόσο των νησιωτών, όσο και των επισκεπτών.
Η μέχρι τούδε ανάπτυξη στηρίζεται στον αδύναμο ρόλο που διαδραματίζουν η τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και η κεντρική διοίκηση και που αφήνουν ένα ευρύ πεδίο δράσης στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Εκτός από αυτά τα αυξανόμενα προβλήματα υπάρχει μια κρίση διακυβέρνησης, ένα έλλειμμα δημόσιων υπηρεσιών, μία απουσία σχεδιασμού και διαβούλευσης με τον τοπικό πληθυσμό στη βάση διαδικασιών διαβούλευσης που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη δημιουργία ενός από κοινού διαμορφωμένου σχεδίου ανάπτυξης. Τέλος, μπορούμε να επισημάνουμε την ανεπαρκή χρήση των ευρωπαϊκών πόρων για τη χρηματοδότηση των αναγκαίων επενδύσεων, οι οποίοι ενίοτε χρησιμοποιούνται με τρόπο που δεν σέβεται όλους τους κανόνες και τις διαδικασίες. Στο πλαίσιο αυτό, η πρόοδος θα μπορούσε να περιλάβει την επιβράδυνση του ρυθμού της οικονομικής ανάπτυξης, την προώθηση της πραγματικής βιωσιμότητας, την ενδυνάμωση μίας κυκλικής οικονομίας και την βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών και των δραστηριοτήτων. Αυτό είναι περισσότερο από ποτέ απαραίτητο. Η επιβράδυνση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης με παράλληλη βελτίωση της ποιότητας των τουριστικών εγκαταστάσεων και υπηρεσιών είναι σίγουρα ο μόνος τρόπος για να διατηρηθεί ο κυκλαδικός χαρακτήρας του νησιών, διατηρώντας ταυτόχρονα, ή ακόμα και ενισχύοντας, τα τουριστικά έσοδα.
Θα πρέπει επίσης να βελτιωθεί η κατάσταση και να αναζωογονηθεί ο δημόσιος διάλογος. Η έναρξη της επόμενης προεκλογικής εκστρατείας για την ανάδειξη του νέου δημοτικού συμβουλίου θα μπορούσε να δώσει την ευκαιρία να εντοπιστούν και να ιεραρχηθούν τα ζητήματα, καθώς και να σχεδιαστούν δράσεις προτεραιότητας. Μία από κοινού διαχείριση της Πάρου και της Αντιπάρου θα ήταν αμοιβαία επωφελής και για τα δύο νησιά.
Ακολουθούν ορισμένες ιδέες για συζήτηση που πρέπει να διεξαχθεί από την κοινωνία των υπεύθυνων πολιτών κατά τη διάρκεια των συναντήσεών τους, στα πλαίσια ενημερωτικών σεμιναρίων και διαβουλεύσεων.
η συμπερίληψη μιας προσφοράς τουρισμού πολιτιστικής κληρονομιάς θα προσέδιδε πρόσθετη αξία στην κύρια προσφορά και θα επέτρεπε επίσης την πρόσβαση σε νέα τμήματα της αγοράς υψηλότερης ποιότητας (τουρισμός που παράγει υψηλά έσοδα και που εκτιμά και προστατεύει το περιβάλλον και τον πολιτισμό). Και θα ανάγκαζε τον προορισμό να διαφυλάξει την ταυτότητά του!
- Η ταυτότητα των νησιών που τα έχει καταστήσει αγαπημένο μαζικό τουριστικό προορισμό υπονομεύεται από την άναρχη ανάπτυξη. Έτσι, ο κυκλαδικός χαρακτήρας τους κινδυνεύει να εξαφανιστεί ανεπίστρεπτα. Είναι επείγον και αναγκαίο να μετασχηματιστεί η οικονομική ανάπτυξη και ο μαζικός τουρισμός με την θέσπιση μιας πραγματικής βιωσιμότητας, που θα εγγυάται την διαρκής ελκυστικότητα του νησιού, με την ποιοτική διαφοροποίηση της τουριστικής προσφοράς, προκρίνοντας την προώθηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς. Όντως, η συμπερίληψη μιας προσφοράς τουρισμού πολιτιστικής κληρονομιάς θα προσέδιδε πρόσθετη αξία στην κύρια προσφορά και θα επέτρεπε επίσης την πρόσβαση σε νέα τμήματα της αγοράς υψηλότερης ποιότητας (τουρισμός που παράγει υψηλά έσοδα και που εκτιμά και προστατεύει το περιβάλλον και τον πολιτισμό). Και θα ανάγκαζε τον προορισμό να διαφυλάξει την ταυτότητά του!
- Η βελτίωση κάθε είδους υπηρεσιών που παρέχονται στον πληθυσμό και στους τουρίστες απαιτεί αναγκαστικά μια μορφή ρύθμισης (για παράδειγμα, με διαφοροποιημένη φορολογία, με επιδότηση ή άλλα μέσα που δεν έχουν ακόμη καθοριστεί) σχετικά με τη χρήση των ακινήτων, διασφαλίζοντας τη διαθεσιμότητα και την προσφορά ποιοτικής στέγασης σε λογικό κόστος για τους επαγγελματίες όπως εποχιακούς εργαζόμενους, εργαζόμενους σε δημόσιες υπηρεσίες (αστυνομικούς, δασκάλους, γιατρούς, κτλ). Κατά τον ίδιο τρόπο, η ρύθμιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων μπορεί να αυξήσει την προσφορά μακροχρόνιας στέγασης.
- Η διαβούλευση με τον πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένων των αλλοδαπών (ημι-)μόνιμων κατοίκων, πρέπει να προηγείται των δημόσιων συζητήσεων και της λήψης αποφάσεων. Όλοι οι ενδιαφερόμενοι πολίτες πρέπει να συμμετέχουν στην επιλογή και ανάπτυξη των έργων που τους αφορούν και να ενημερώνονται με διαφανή τρόπο, όπως απαιτείται από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό και επίσης τη Σύμβαση του Aarhus, την οποία υπέγραψε η Ελλάδα. Πρέπει να εδραιωθεί μια δημοκρατική κουλτούρα και μια κουλτούρα συμβιβασμού.
- Η κυκλοφορία πρέπει να βελτιωθεί και να υποστηριχθεί από διαφοροποιημένες δημόσιες μεταφορές και η “ήπια κινητικότητα” πρέπει κι αυτή να βρει τη θέση της. Οι θέσεις στάθμευσης πρέπει να αυξηθούν, συμπεριλαμβανομένων και σημείων φόρτισης για ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Το περπάτημα και η ποδηλασία πρέπει να διευκολυνθούν και να γενικευτούν στις αστικές περιοχές και ιδιαίτερα στα παραδοσιακά χωριά. Πρέπει να αναπτυχθούν διαδρομές σε όλο το νησί, που να προορίζονται για «ήπια κινητικότητα» (πεζοί, ποδηλάτες). Πρέπει να εκτιμηθεί ο αριθμός των οχημάτων που θα επιτρέπονται στο νησί και να τεθούν κάποια όρια κατά την διάρκεια της τουριστικής περιόδου.
- Η παροχή ιατρικής περίθαλψης πρέπει να βελτιωθεί και να περιλαμβάνει προσφορά καλύτερων συνθηκών διαβίωσης για το ιατρικό προσωπικό, υψηλότερο βαθμό συνεργασίας μεταξύ των υφιστάμενων ιατρικών παρόχων, είτε ιδιωτικών είτε δημόσιων, καθώς βελτίωση των υπηρεσιών των ασθενοφόρων και διαχείρισης των επειγόντων περιστατικών.
- Οι υπηρεσίες στο νησί πρέπει να διατηρηθούν, αλλά και να επεκταθούν. Οι δημόσιες υπηρεσίες πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω (για παράδειγμα, τα ταχυδρομεία) και να μην εγκαταλείπονται αθόρυβα. Ομοίως, θα πρέπει να αποφεύγεται το κλείσιμο άλλων υπηρεσιών, όπως οι εμπορικές τράπεζες.
- Πρέπει να συσταθεί μια περιβαλλοντική ομάδα εργασίας στην Πάρο και την Αντίπαρο, η οποία θα παραμβαίνει με άμεσες δράσεις όπου χρειάζεται, χρησιμοποιώντας, για παράδειγμα, πόρους που διατίθενται από την Ευρώπη όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά.
- Η Πάρος και η Αντίπαρος πρέπει να γίνουν «βιώσιμα νησιά». Υπό αυτή την έννοια, βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα πρέπει κατά προτίμηση να τείνουν προς μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Για να πραγματοποιηθεί όμως αυτή η αναγκαία αλλαγή, θα πρέπει να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα που θα βοηθήσει τις τοπικές επιχειρήσεις για την απαραίτητη μετάβαση προς μία πιο πράσινη ενέργεια.
- Η πολιτιστική ζωή πρέπει να διατηρείται και να διαφοροποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Χρειάζεται να προβληματιστούμε για τον προσδιορισμό των τομέων προτεραιότητας. Για παράδειγμα, γιατί να μην ενθαρρύνονται πολιτιστικοί φορείς -ακόμη και η τριτοβάθμια εκπαίδευση- προκειμένου να εδραιώσουν φυσική παρουσία στο νησί; Θα μπορούσαν να οργανωθούν πολιτιστικές δραστηριότητες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους για συγκεκριμένο ή ευρύτερο κοινό αποδεκτών, καθώς κι άλλες πολιτιστικές πρωτοβουλίες που να συνδέονται και με τις οικονομικές δραστηριότητες στο νησί. Η διαφύλαξη και ανάδειξη της φυσικής, πολιτιστικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς, όπως επίσης και η υποστήριξη της πολιτιστικής ζωής, μπορεί να διασφαλιστούν στοχεύοντας όσους επισκέπτες ενδιαφέρονται για την ιστορία και τη διατήρηση της τοπικής κληρονομιάς και πολιτισμού.
- Παράλληλα με το ευνοϊκό κλίμα της, η Πάρος και η Αντίπαρος έχουν επίσης τη θάλασσα και τα βουνά και μπορούν να προσελκύσουν επισκέπτες που ενδιαφέρονται όχι μόνο για κολύμπι και θαλάσσια σπορ, αλλά και για περπάτημα, ποδηλασία, τρίαθλο, κλπ, Έτσι, υπάρχει η δυνατότητα παράτασης της τουριστικής περιόδου πέρα από τους πιο ζεστούς μήνες. Επιπλέον να υποστηριχτεί η ανάπτυξη δομών υποδοχής τηλεργαζομένων, καλλιτεχνών, συγγραφέων, επιστημόνων κ.λπ. που μπορεί να αναζωογονήσει τα νησιά όλο το χρόνο. Η υποδομή του διαδικτύου, που εξακολουθεί να είναι αργή και κορεσμένη, πρέπει τάχιστα να βελτιωθεί για το σκοπό αυτό.
Η διαχείριση του προορισμού απαιτεί μια συμμαχία πολλών οργανισμών και συμφερόντων που εργάζονται για έναν κοινό στόχο, ο οποίος τελικά είναι η διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας του τουριστικού προορισμού. Ο ρόλος του Οργανισμού Διαχείρισης Προορισμού (ΟΔΠ ή DMO) θα πρέπει να είναι να ηγείται και να συντονίζει τις δραστηριότητες στο πλαίσιο μιας συνεκτικής στρατηγικής για την επιδίωξη αυτού του κοινού στόχου.
UNWTO
Σελίδα στο Facebook