Ενώ η πληρότητα των ξενοδοχείων είναι στο 50%, έως και 3.000 νέες κλίνες, κυρίως βραχυχρόνιας μίσθωσης, χτίζονται κάθε χρονιά. Ίσως είναι ώρα να ξανασκεφτούν όλοι το τουριστικό μοντέλο της Σαντορίνης.
Όταν ως «Βιώσιμες Κυκλάδες» ταξιδέψαμε για πρώτη φορά στη Σαντορίνη, πριν από επτάμισι μήνες, μόλις είχαν ολοκληρωθεί οι δημοτικές εκλογές και νέος δήμαρχος είχε εκλεγεί ένας «παλιός», ο Νίκος Ζώρζος.
Όποιος ζει στο νησί τον γνωρίζει και ξέρει ότι πολλές από τις ιδέες του –να κηρυχθεί το νησί κορεσμένο από την άποψη των κτισμάτων και των κλινών, να μπει μορατόριουμ για τον έλεγχο της κρουαζιέρας– δεν είναι αγαπητές από όλους. Αλλά τον ψήφισαν. Κάποιους λόγους θα είχαν.
Όταν κοιτάς τη Σαντορίνη από ψηλά από το κάστρο του Πύργου, μοιάζει με ένα ενιαίο χωριό που πνίγεται από αυτοκίνητα, επισκέπτες και απορρίμματα, «πνίξιμο» που δεν ταιριάζει με ένα τοπίο που δαμάζει κάθε ασχήμια. Αλλά η ασχήμια είναι εκεί, επιμένει και πηγάζει από τη συμπεριφορά των ανθρώπων.
.
ΧΑΔΑ Θήρας, Οκτώβριος 2023. [Τάσος Τέλλογλου]
Την Παρασκευή 31 Μαΐου, ήρθα για τρίτη φορά τους τελευταίους μήνες στο νησί του ηφαιστείου. Πήγαμε κατευθείαν στο Αμμούδι για τις ανάγκες τηλεοπτικού ρεπορτάζ. Την επομένη, ο δρόμος που κατεβαίνει από την Οία προς το λιμανάκι έκλεισε εξαιτίας της ΚΥΑ που εξέδωσε η κυβέρνηση.
Το μέτρο είχε στόχο να προστατευθούν ντόπιοι και επισκέπτες, αλλά και το τουριστικό προϊόν, μετά τις κατολισθήσεις των βράχων που έπεσαν τον Μάρτιο από ψηλά στη νότια πλευρά του λιμανιού. Αρκετοί ντόπιοι διαφώνησαν με την ΚΥΑ και απείλησαν να κλείσουν τους δρόμους. Όμως οι δρόμοι του νησιού, ιδιαίτερα στο Αμμούδι, ήταν ήδη «κλειστοί» από την κίνηση, ενώ βρισκόμασταν ακόμη στα τέλη Μαΐου.
Σε αυτές τις συνθήκες συγκεντρωθήκαμε το απόγευμα της Παρασκευής στο Villaggio Cinema στο Καμάρι για να παρακολουθήσουμε την ταινία της ιδρύτριας της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Λυδίας Καρρά, Φωνή Αιγαίου. Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε πριν 20 χρόνια και ήδη από το μακρινό 2004 προέβλεπε την περιβαλλοντική καταστροφή τού Αρχιπελάγους. Εκτός από τη μουσική της Ρεμπούτσικα και τους ήχους των βιολιών και της γκάιντας, στην ταινία της Καρρά όλο και πιο έντονα ακούγονται οι ήχοι των σφυριών να σπάνε πέτρες. Όπως θα έλεγε και η Παριανή γιαγιά μου, «τα νησιά είναι πέτρες. Αν τις σπάσεις δεν υπάρχουν πια. Και το κακό με τις πέτρες είναι ότι δεν τρώγονται».
Στη δημόσια συζήτηση «Σαντορίνη SOS: Ευκαιρία για νέες επιλογές» που ακολούθησε, κυριάρχησε το πιο επίκαιρο θέμα του νησιού, δηλαδή τα μέτρα για τις κατολισθήσεις εν μέσω της τουριστικής σεζόν και αν αποτελούν δυσφήμηση για τη Σαντορίνη. Γρήγορα ο δήμαρχος Ζώρζος ζήτησε την απαγόρευση της εκτός σχεδίου δόμησης και το πάγωμα κατασκευής νέων ξενοδοχειακών μονάδων. Με την πρόταση συμφώνησε ο μέχρι πρότινος πρόεδρος και σήμερα μέλος του Δ.Σ. του τοπικού σωματείου ξενοδόχων Αντώνης Ηλιόπουλος, αρκεί να ισχύσει για κάθε τύπο καταλύματος – είναι πάντα πιο εύκολο να τα βάζεις με τους 340 ξενοδόχους παρά με τους ιδιοκτήτες των 3.500 ακινήτων που προσφέρονται για βραχυχρόνια μίσθωση.
Ένας συνάδελφός του από το Ημεροβίγλι είπε ότι καλές οι εισπράξεις, αλλά θα ήθελε να μην αισθάνεται ξένος στον τόπο που γνώρισε. Πολλοί στην αίθουσα μίλησαν για το πώς αισθάνεσαι όταν ο τόπος γύρω σου μοιάζει όλο και λιγότερο με τον τόπο σου.
.
Την επομένη, ο ξενοδόχος από το Ημεροβίγλι μου εκμυστηρεύτηκε οτι η σεζόν δεν έχει αρχίσει καλά. Τον Μάιο, η πληρότητα στις κλίνες προσέγγιζε το 52%, ενώ στα ακίνητα βραχυχρόνιας μίσθωσης άγγιζε το 75%. Την ίδια στιγμή, στο νησί χτίζονται νέες κλίνες σαν να μην υπάρχει αύριο. Οι νέες κλίνες, το 40% των οποίων (2 στις 5) θα μείνουν άδειες σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΑΙ, έχουν ως αποτέλεσμα να κανιβαλίζονται οι «παλιές» τραβώντας τις τιμές προς τα κάτω.
«Όταν το ίδιο προϊόν που έδινες πέρυσι για 600 ευρώ τη βραδιά φέτος το δίνεις για 120, αυτό είναι πρόβλημα, και για σένα και τον πελάτη σου», λέει ένας ιδιοκτήτης ξενοδοχείου. «Πέρυσι, ένας από τους μεγαλύτερους ξενοδόχους της Οίας απέλυσε προσωπικό μέσα στον Αύγουστο. Κάτι πάει πολύ στραβά στην κατεύθυνση που έχει πάρει το νησί. Ενώ τα αεροπορικά και τα ακτοπλοϊκά δρομολόγια δεν μπορούν να αυξηθούν, δηλαδή δεν υπάρχει πρακτικός τρόπος να προσεγγίσουν περισσότεροι επισκέπτες τη Σαντορίνη, η δυναμικότητα των κλινών αυξάνει».
Πριν από μερικές μέρες, μέσα σε ένα 24ωρο είχαν αποβιβασθεί στο νησί 19.000 επιβάτες κρουαζιέρας. Θα μπορούσαν να είναι μεγαλύτερες οι υποδομές ώστε να εξυπηρετούν περισσότερους, π.χ. 13 εκατομμύρια επισκέπτες κρουαζιέρας ετησίως αντί για τα 1,3 εκατομμύρια που αναμένονται φέτος; Ένας μόνο από τα 14 άτομα που πήραν τον λόγο υποστήριξε την ιδέα. Ούτε ένας δεν ισχυρίσθηκε ότι είναι ευεργετική για το νησί η μέση παραμονή των 2,7 ημερών που ισχύει. Ένας αναρωτήθηκε, με αφοπλιστική ειλικρίνεια: αφού το νησί έχει μετατραπεί σε αστικό περιβάλλον γιατί οι επισκέπτες να μην προτιμήσουν το αυθεντικό αστικό περιβάλλον;
Οι υπεύθυνοι της κινηματογραφικής λέσχης λένε ότι 220 άτομα παρακολούθησαν την προβολή. Για τη Σαντορίνη είναι μία καλή αρχή, το ίδιο και για εμάς, τις «Βιώσιμες Κυκλάδες», και το «Santorini Magazine» της Χαράς Καπότου, με την οποία συνεργαζόμαστε.
Πηγή: Βιώσιμες Κυκλάδες/Τάσος Τέλλογλου
«Βιώσιμες Κυκλάδες-Sustainable Cyclades», είναι το νέο εγχείρημα της «Πρωτοβουλίας για τη Δημοσιογραφία» που υποστηρίζεται από το inside story. Το project θα αναδείξει τα πολλαπλά ζητήματα βιωσιμότητας που αντιμετωπίζουν οι Κυκλάδες, από την αδυναμία ζωτικών υποδομών για να ανταπεξέλθουν στην πληθυσμιακή έκρηξη του καλοκαιριού ως την αλλοίωση του τοπίου και τις ελλιπείς δημόσιες υπηρεσίες που είναι διαθέσιμες στους νησιώτες.