Στη δημόσια συζήτηση «Σαντορίνη SOS: Ευκαιρία για νέες επιλογές» μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ Φωνή Αιγαίου της Λυδίας Καρρά ειπώθηκαν μερικές σκληρές αλήθειες.
Ιστορική συμφωνία να απαιτηθεί από την Πολιτεία να απαγορευθεί η δημιουργία νέων κλινών στη Σαντορίνη έως ότου δημιουργηθεί το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο και το νέο χωροταξικό του Τουρισμού έλαβε χώρα στην πρόσφατη εκδήλωση στο Καμάρι της Σαντορίνης. Μπροστά σε πλήθος κόσμου που παρακολούθησε την εκδήλωση, την οποία πραγματοποίησε η ΕΛΛΕΤ Θήρας και η Κινηματογραφική Λέσχη Θήρας στον κινηματογράφο Villagio, ο πρώην πρόεδρος και νυν μέλος του ΔΣ της Ένωσης Ξενοδόχων Σαντορίνης Αντώνης Ηλιόπουλος και ο δήμαρχος Θήρας Νίκος Ζώρζος έδωσαν τα χέρια συμμαχώντας σε αυτό το κοινό αίτημα ώστε να διατηρήσει το νησί ό,τι απέμεινε από τα μοναδικά χαρακτηριστικά του.
.
Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε μετά την προβολή της ταινίας Φωνή Αιγαίου, η οποία γυρίστηκε πριν από 20 χρόνια με σκηνοθέτιδα τη Λυδία Καρρά, μέχρι πρότινος πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Στο ντοκιμαντέρ, κάτοικοι της Σαντορίνης κατέθεταν τις ανησυχίες τους για τις αλλαγές που συνέβαιναν στα νησιά από την ανάπτυξη του τουρισμού, για τον κίνδυνο να χάσουν την ταυτότητα τους και τόνιζαν την ανάγκη ληφθούν μέτρα. Κάποιοι από τους πρωταγωνιστές του 2004 ήταν παρόντες στην προβολή, μαζί με τους υπόλοιπους κατοίκους του νησιού, που γέμισαν ασφυκτικά τον χώρο του σινεμά.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στη σκιά των μέτρων για τον κίνδυνο κατολισθήσεων, σε ένα νησί που στερείται βασικών υποδομών, απειλείται από τον υπερτουρισμό και του οποίου οι επισκέπτες, παρότι πολλοί, τείνουν να γίνουν περαστικοί, με τον μέσο όρο των διανυκτερεύσεων στο νησί να είναι κάτω από τις τρεις ημέρες.
Παρακολουθώντας την ταινία, οι παλαιότεροι ανέσυραν μνήμες και οι νεότεροι έμαθαν ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Σαντορίνη είναι δυστυχώς διαχρονικά. Απλά με το πέρασμα των χρόνων και την απραξία της Πολιτείας, επιδεινώθηκαν.
Η ταινία έδωσε τη θέση της στη συζήτηση με τίτλο «Σαντορίνη SOS: Ευκαιρία για νέες επιλογές» με συντονιστή τον δημοσιογράφο Τάσο Τέλλογλου των «Βιώσιμων Κυκλάδων». Κάτοικοι και φορείς τοποθετήθηκαν δυναμικά αποδεικνύοντας ότι η Σαντορίνη απαιτεί άμεσες λύσεις σε όλα τα χρόνια προβλήματα της.
Η Σαντορίνη δεν είναι μόνο το ηλιοβασίλεμα
Παρότι το νησί είναι πασίγνωστο σε όλο τον πλανήτη, τα χαρακτηριστικά εκείνα που το κάνουν μοναδικό παραμένουν άγνωστα στο μεγαλύτερο μέρος του κοινού. Ένα από αυτά, το φυσικό τοπίο του, αλλοιώνεται καθημερινά λόγω της ανεξέλεγκτης δόμησης, με τα χωράφια και τους αμπελώνες του να δίνουν τη θέση τους σε νέες οικοδομές.
Την ίδια στιγμή ο Αθηνιός, παρότι όρμος, συνεχίζει να εκτελεί χρέη λιμανιού, υποδεχόμενος, εκτός από τους τουρίστες που φτάνουν με τα επιβατικά, πλήθος επιβατών κρουαζιέρας και ημερήσιων εκδρομέων. Γραφικά λιμανάκια, όπως ο όρμος των Φηρών, το Αμμούδι και η Βλυχάδα, εξυπηρετούν καθημερινά χιλιάδες επισκέπτες που πραγματοποιούν ημερήσιες εκδρομές στο ηφαίστειο. Οι δρόμοι έχουν μετατραπεί σε αυτοκινητόδρομους, με την κίνηση να θυμίζει αστικό κέντρο και όχι νησί.
.
Στα σπλάχνα της καλντέρας φωλιάζει ακόμη, 17 χρόνια μετά το ναυάγιο, το κρουαζιερόπλοιο Sea Diamond, του οποίου την ανέλκυση εξακολουθούν να διεκδικούν οι κάτοικοι. Την ίδια στιγμή, τα σκουπίδια καταλαμβάνουν την καλύτερη θέση στην καλντέρα και ο χώρος της χωματερής όπου θάβονται ανεξέλεγκτα έχει κορεστεί. Η κατανάλωση νερού έχει ξεπεράσει κάθε ρεκόρ και η ενέργεια που καταναλώνεται είναι τεράστια.
Την ανάγκη συσπείρωσης των πολιτών ώστε να μην συνεχιστεί η καταστροφή επεσήμανε η Λυδία Καρρά, σημειώνοντας πως η εκτός σχεδίου δόμηση που συνεχίζεται ανεξέλεγκτα αποτελεί παγκόσμια ελληνική πρωτοτυπία. Η φωνή των πολιτών μετράει, τόνισε, αναφέροντας κάποια από τα θέματα των οποίων τη λύση έχει διεκδικήσει η ΕΛΛΕΤ με παρεμβάσεις: τη δόμηση, την προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστική κληρονομιάς. «Οι Κυκλάδες είναι τόπος τεράστιας σημασίας που κινδυνεύει», επεσήμανε.
Η αμπελουργία τελειώνει
«Η αμπελουργία το 2042 θα μηδενίσει την παραγωγή της», ανέφερε στην τοποθέτηση του ο Πέτρος Βαμβακούσης, πρόεδρος του νεοσύστατου Συνδέσμου Οινοποιών Σαντορίνης και της Λέσχης Κινηματογράφου Σαντορίνης. «Αυτό φαίνεται από κάποια μαθηματικά μοντέλα που τρέχουμε στον κλάδο», εξήγησε. «Οι κίνδυνοι που έχει να αντιμετωπίσει η αμπελουργία είναι τρεις: η κλιματική αλλαγή, η εγκατάλειψη της γης και στροφή στον τουρισμό και τα εργατικά χέρια που είναι δύσκολο να βρεθούν. Δεν έχουμε πολύ χρόνο, πρέπει να αντιδράσουμε».
Η υπερδόμηση δημιουργεί κυκλοφοριακό
Ο Τάσος Τέλλογλου ζήτησε από τον πρόεδρο της Ένωσης Ξενοδόχων Σαντορίνης Αντώνη Παγώνη να τοποθετηθεί σχετικά με δύο ιστορίες από το ρεπορτάζ του στο νησί. Η πρώτη αφορούσε επισκέπτρια που θα έμενε στη Σαντορίνη μόλις επτά ώρες. Η δεύτερη αφορούσε την πρόσφατη ΚΥΑ με τα μέτρα για τις κατολισθήσεις που επιβάλλει περιορισμούς στην κίνηση στο δρόμο του Αμμουδιού. «Αυτό που διαπίστωσα», είπε ο Τέλλογλου προκαλώντας το γέλιο των παριστάμενων, «είναι ότι ο καβγάς ανάμεσα στους επιχειρηματίες και το κράτος δεν είναι αν θα κλείσει ο δρόμος, αλλά ποιος θα τον κλείσει», καθώς ο υπερβολικά μεγάλος αριθμός αυτοκινήτων προκαλεί μποτιλιάρισμα που τα ακινητοποιεί για ώρες.
.
Ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Σαντορίνης απάντησε ότι δεν είναι αρμόδια η Ένωση να απαντήσει για το δρόμο, σημειώνοντας ότι στο παρελθόν ως πρόεδρος της κοινότητας Οίας είχε προτείνει να γίνει πεζόδρομος. Ο Παγώνης θύμισε επίσης στο κοινό ότι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ο μέσος όρος διανυκτερεύσεων στο νησί είναι λιγότερες από τρεις. Τοποθετήθηκε και για το χωροταξικό, λέγοντας πως ανάμεσα στις προτάσεις που έχει καταθέσει η Ένωση είναι η αναστολή δημιουργίας νέων κλινών στο νησί. Εξήγησε ότι η εξαφάνιση της «γειτονιάς» στη Φοινικιά, την Οία και άλλες περιοχές της Σαντορίνης δεν οφείλεται στα ξενοδοχεία, αλλά τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης. «Δεν ξέρω ποιος έχει μεγαλύτερη ευθύνη» αναρωτήθηκε, «αυτός που κάνει την παρανομία, αυτός που την εγκρίνει με την υπογραφή του ή αυτός που κλείνει τα μάτια, όπως κάνει το κράτος, για πάρα πολλά χρόνια;».
Πόσους θέλουμε vs πόσους αντέχουμε
Το γιατί φτάσαμε να εκπέμπουμε SOS ανέλυσε διεξοδικά ο πρώην πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Σαντορίνης Αντώνης Ηλιόπουλος, σχολιάζοντας και την ΚΥΑ με τα προσωρινά μέτρα για τις κατολισθήσεις. Επισήμανε πως για περισσότερα από 20 χρόνια συζητάμε τα ίδια και δεν γίνεται τίποτα. «Αναβλητικότητα, ανευθυνότητα, ανικανότητα, έλλειψη αστυνόμευσης και επιτήρησης, έλλειψη γνώσης και επίγνωσης για αυτό που κάνουμε, πώς το κάνουμε και πού μας οδηγεί. Και τελικά φτάσαμε να μιλάμε για καταστροφή. Αυτά τα λέω για όλους μας, για αυτούς που δεν έκαναν αυτό που έπρεπε και αυτούς που έκαναν αυτό που δεν έπρεπε. […] Υπάρχει έλλειψη γνώσης για το ποια είναι η φέρουσα ικανότητα του νησιού. Πόσους θέλουμε ή πόσους μπορούμε να αντέξουμε τελικά; Μάλλον το δεύτερο».
«Είναι μια ευκαιρία αυτή η έκτακτη ανάγκη» είπε απευθυνόμενος στο δήμαρχο Θήρας, κάνοντας αναφορά στην έκτακτη ανάγκη που επικαλέστηκε ο Δήμος στην επιστολή του προς τους αρμόδιους υπουργούς πριν την έκδοση της ΚΥΑ. «Θέλουμε χρονικό ορίζοντα για τη σύνταξη της μελέτης και την υλοποίηση της. Θεωρώ ότι τώρα πρέπει να ξεκλειδώσουν κονδύλια για να λύσουμε τα προβλήματα του νησιού σε σύντομο χρονικό διάστημα. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια νέα κατάσταση και να απαιτήσουμε άμεσες λύσεις».
Για την «έκτακτη ανάγκη» που αναφέρεται στην επιστολή του απάντησε ο Νίκος Ζώρζος, λέγοντας πως το νησί είναι στην πραγματικότητα τέσσερα χρόνια σε αυτήν την κατάσταση. Ο δήμαρχος επανήλθε στο θέμα της δόμησης: «Ακόμα και αν είχαμε όλες τις υποδομές μας τέλειες, πόσο θα καλύψουμε το νησί με δόμηση και πόση φύση θα αφήσουμε; […] Η μελέτη του 2016 που έκανε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου ανέφερε πως το νησί έχει μεγαλύτερη κάλυψη από αυτή της Αττικής».
H αναφορά του δημάρχου στην υπερδόμηση προκάλεσε την αντίδραση του πρώην προέδρου των ξενοδόχων Αντώνη Ηλιόπουλου, ο οποίος είπε ότι συμφωνεί «να απαγορευθεί η δημιουργία νέων κλινών, αρκεί να μην αφορά μόνο τα ξενοδοχεία, αλλά και τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης». «Θα σας έχουμε σύμμαχο;» τον ρώτησε ο δήμαρχος για να εισπράξει θετική απάντηση. Οι δύο άνδρες έδωσαν τα χέρια επικυρώνοντας τη συμπόρευση τους στο αίτημα, καταχειροκροτούμενοι από όλους στην αίθουσα.
Δεν είναι μόνο ατομική η ευθύνη
«Δεν θα δεχθώ το ‘κατηγορώ’ προς τους κατοίκους της Σαντορίνης σαν να είναι άτακτα παιδιά» παρενέβη η ξενοδόχος Μαργαρίτα Καραμολέγκου. «Μας επετράπη, όπως σε όλες τις Κυκλάδες». Συμφώνησε με τη Λυδία Καρρά, ότι μόνο όπλο είναι η ενότητα των Θηραίων. «Μόνο ενωμένοι θα αντιμετωπίσουμε το χωροταξικό. Ας γίνει το πρώτο στη Σαντορίνη ή στις Κυκλάδες».
«Προφανώς και μπορούν να υπάρξουν ρυθμίσεις, αλλά υπάρχει πολιτική βούληση;» αναρωτήθηκε ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου Γιάννης Σπιλάνης, διευθυντής του Παρατηρητηρίου Βιώσιμου Τουρισμού Αιγαίου. «Μιλάμε για υπερτουρισμό και ταυτόχρονα μιλάνε για στρατηγικές επενδύσεις. Δεν θα έπρεπε να επιδοτείται η δημιουργία νέων κλινών στη Σαντορίνη, θα έπρεπε να επιδοτείται μόνο η αναβάθμιση των ήδη υπαρχουσών […] Ο κίνδυνος να απαξιωθεί το δημόσιο κεφάλαιο είναι μεγάλος. Όταν συμβαίνει αυτο, η πορεία στα οικονομικά είναι προδιαγεγραμμένη: πτώση, απλά δεν ξέρουμε πότε θα συμβεί. Το επόμενο που συμβαίνει είναι η απώλεια της ταυτότητας. Με οικονομικούς όρους, όταν παύεις να είσαι μοναδικός, για να βγεις στην αγορά πρέπει να είσαι φθηνός».
«Μεταφέρεται το πρόβλημα των κατολισθήσεων και των άλλων θεμάτων της Σαντορίνης στην τοπική κοινωνία και αυτό είναι λάθος» είπε η Μαρία Αργυρού, επικεφαλής της δημοτικής παράταξης Λαϊκή Συσπείρωση. «Δεν συζητάμε για τις ευθύνες που έχουν διαχρονικά οι κυβερνήσεις. Έχουν αφήσει με έναν μηχανικό την Πολεοδομία στην επαρχία Θήρας (που καλύπτει Σαντορίνη-Θηρασιά-Ίο-Σίκινο-Φολέγανδρο-Ανάφη). Σε αυτό το μοναδικό τοπίο θα έπρεπε να υπάρχουν δύο πολεοδομικά γραφεία στην καλντέρα να ελέγχουν και να βοηθούν, να καθοδηγούν αυτούς που χτίζουν. Δυστυχώς βλέπουν τη Σαντορίνη σαν μια αγελάδα, την οποία κάθε χρόνο αρμέγουν χωρίς να επιστρέφουν τίποτα στο νησί».
Η συζήτηση είχε ρυθμό και ασυνήθιστη για το νησί δυναμική. Οι κάτοικοι ζητούσαν να τοποθετηθούν και να εκφράσουν τις ανησυχίες τους. Η πορεία του νησιού φάνηκε να τους αφορά άμεσα. Η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού έχει στενέψει τα περιθώρια επιλογών και η προστασία της μοναδικότητας του είναι μονόδρομος.
Κλείνοντας τη βραδιά, η Λυδία Καρρά επεσήμανε πως η ΕΛΛΕΤ είναι δίπλα στους κατοίκους και σε συνεργασία μαζί τους και με τους φορείς θα κινηθούν προς τον κοινό στόχο: την προστασία του νησιού και όσα πρέπει να γίνουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Πηγή: Βιώσιμες Κυκλάδες/Χαρά Καπότου
«Βιώσιμες Κυκλάδες-Sustainable Cyclades», είναι το νέο εγχείρημα της «Πρωτοβουλίας για τη Δημοσιογραφία» που υποστηρίζεται από το inside story. Το project θα αναδείξει τα πολλαπλά ζητήματα βιωσιμότητας που αντιμετωπίζουν οι Κυκλάδες, από την αδυναμία ζωτικών υποδομών για να ανταπεξέλθουν στην πληθυσμιακή έκρηξη του καλοκαιριού ως την αλλοίωση του τοπίου και τις ελλιπείς δημόσιες υπηρεσίες που είναι διαθέσιμες στους νησιώτες.