Μία σημαντική διεθνής πρωτοβουλία για τη διάσωση του ιστορικού τοπίου της Σερίφου. Στις 15 Μαρτίου 2024 κατετέθη πρόταση από διεπιστημονική ομάδα, προκειμένου να περιληφθεί η Σέριφος, ειδικότερα η περιοχή του Μεγάλου Λιβαδιού και του Κουταλά, στο World Monuments Watch (WMW) 2025 ως μνημειακό τοπίο σε κίνδυνο.
Η ζώνη αυτή περιλαμβάνει τουλάχιστον 9 σημεία με προϊστορικές και κλασσικές αρχαιότητες και 23 νεότερα μεταλλευτικά μνημεία με κτίρια, σκάλες και σημεία φόρτωσης, στοές και γραμμές μεταφοράς ορυκτών.
Αυτός ο πλούτος βρίσκεται στους όρμους του Μεγάλου Λιβαδιού, του Κουταλά, στα γύρω ακρωτήρια και λόφους. Καταλαμβάνει έκταση μεγαλύτερη των 1.000 στρεμμάτων όπου συγκεντρώνονται αρχαιολογικά τεκμήρια πολλών αιώνων μεταλλευτικής δραστηριότητας, η οποία κορυφώθηκε το τελευταίο ήμισυ του 19ου και το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα.
Το αρχαιολογικό τοπίο συνδυασμένο με το φυσικό κυκλαδίτικο αγροτικό τοπίο συγκροτούν ένα μοναδικό σύνολο, κεφάλαιο της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας. Η πρωτοβουλία επισημαίνει ότι η νοτιοδυτική Σέριφος αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά μνημειακά τοπία του Αιγαίου το οποίο χρήζει άμεσης προστασίας. Βασικές αιτίες είναι η ανεξέλεγκτη δόμηση τουριστικών εγκαταστάσεων, οι καταστροφές λόγω φυσικής φθοράς, η έλλειψη συντήρησης των μνημείων λόγω της ανυπαρξίας έργων αποκαταστάσεων και χρηματοδοτήσεων, όπως και το ελλιπές θεσμικό πλαίσιο.
Το WMW (Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Μνημείων) είναι ένα διεθνές πρόγραμμα που συνδέει τη διατήρηση της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς με την παγκόσμια ευαισθητοποίηση και δράση. Κάθε δύο χρόνια, συγκεντρώνει υποστήριξη σε μέρη που έχουν ανάγκη και στους ανθρώπους που τα φροντίζουν, προβάλλοντας νέες προκλήσεις και τις κοινότητες παγκοσμίως που αξιοποιούν την κληρονομιά για να αντιμετωπίσουν τα κρίσιμα ζητήματα της εποχής μας.
Το Παρατηρητήριο του 2025 θα περιλάβει 25 μέρη από όλο τον κόσμο, καθένα από τα οποία θα αφορά μια επείγουσα τοπική ιστορία με παγκόσμια σημασία. Μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων (WMF), ένας από τους κορυφαίους ανεξάρτητους διεθνείς οργανισμούς για τα μνημεία, συνεργάζεται και ενισχύει τις τοπικές κοινωνίες και τις προσπάθειες για την ανάδειξη των τόπων τους. Έχει δε περιλάβει στις δράσεις του, από το 1965, περισσότερους από 700 αρχαιολογικούς τόπους σε 112 χώρες.
Η πρωτοβουλία και η κατάθεση του φακέλου στο WMW 2025 υποστηρίχθηκε από το Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, το Ελληνικό Τμήμα TICCIH (Διεθνής Επιτροπή για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς) και τον Σύλλογο Μεγάλου Λιβαδιού Σερίφου.
Φωτογραφία: Σύλλογος Μεγάλου Λιβαδίου Σερίφου (facebook)