Το τελευταίο επεισόδιο της σειράς «Stranger Things» του Netflix κυκλοφόρησε στις 14 Δεκεμβρίου, με αιωρούμενα σώματα, τέρατα να ουρλιάζουν και έναν αρουραίο που εκρήγνυται. Οι κριτικές ήταν διθυραμβικές. Ωστόσο, σε αντίθεση με την προηγούμενη σεζόν της σειράς επιστημονικής φαντασίας, η οποία σημείωσε σχεδόν 1 δισεκατομμύριο ώρες τηλεθέασης τον πρώτο μήνα προβολής της, το νέο εγχείρημα είδαν μέχρι στιγμής μόνο μερικές χιλιάδες άνθρωποι. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η τελευταία σειρά του Netflix δεν μεταδίδεται μέσω οπτικών ινών στις οθόνες των τηλεοράσεων, αλλά παρουσιάζεται ζωντανά σε μια σκηνή του Λονδίνου.
Το «Stranger Things: the First Shadow», η πρώτη θεατρική προσπάθεια του streamer, παίζεται στο Phoenix, με ελπίδες για διεθνή καριέρα. Δεν είναι το μόνο παράδειγμα εισβολής του Χόλιγουντ στη θεατρική σκηνή. Λίγους δρόμους παρακάτω, στο Theatre Royal, η Disney προσφέρει μια ζωντανή εκδοχή του «Frozen», ενώ στο κοντινό Adelphi υπάρχει ένα μουσικό αφιέρωμα στο «Back to the Future». Το 2025 ο «Paddington» θα προστεθεί στο πρόγραμμα του Λονδίνου. Εν τω μεταξύ, στο Μπρόντγουεϊ η Amazon ετοιμάζεται να παρουσιάσει ένα μιούζικαλ του «Transparent», ενός δράματος που προβλήθηκε για πρώτη φορά στην υπηρεσία Prime Video.
Η στροφή του Χόλιγουντ στο θέατρο αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στροφής της κινηματογραφικής βιομηχανίας προς τις ζωντανές εμπειρίες. Καθώς η προσέλευση στον κινηματογράφο μειώνεται, τα στούντιο απεργάζονται νέους τρόπους για να ενθουσιάσουν -και να κερδίσουν χρήματα- τους θαυμαστές τους εκτός σπιτιού. Από εστιατόρια και εκθέσεις τέχνης μέχρι δωμάτια απόδρασης και μαθήματα επίθεσης, οι κινηματογραφιστές επινοούν νέους τρόπους για να δημιουργήσουν ζήτηση. «Υπάρχει αυτή η ακόρεστη όρεξη από τους mega-fans», λέει η Marian Lee, επικεφαλής μάρκετινγκ του Netflix. «Θέλουν περισσότερα. Θα καταναλώσουν οτιδήποτε τους σερβίρεις».
Πρόκειται για τη νέα εκδοχή ενός παλιού εγχειριδίου. Τη δεκαετία του 1950 ο Walt Disney σχεδίασε ένα διάγραμμα με τους αλληλοενισχυόμενους πυλώνες της επιχείρησής του: οι ταινίες προωθούσαν τα τηλεοπτικά spin-offs, τα οποία τροφοδοτούσαν τη ζήτηση για θεματικά πάρκα, τα οποία πωλούσαν εμπορεύματα, τα οποία προωθούσαν τις ταινίες και ούτω καθεξής. Άλλα στούντιο, όπως η Universal, αντέγραψαν το σχέδιο, δημιουργώντας πάρκα και παιχνίδια με τους δημοφιλείς χαρακτήρες των ταινιών.
Σήμερα αυτά τα εγχειρήματα είναι πολύ περισσότερο από δευτερεύοντα. Η ανατρεπτική ψηφιακή μετάβαση της βιομηχανίας της ψυχαγωγίας εξάρτησε το Χόλιγουντ πιο άμεσα από τα τρενάκια και τα πλαστικά φωτόσπαθα. Το περασμένο οικονομικό έτος το τμήμα «εμπειριών» της Disney, το οποίο περιλαμβάνει πέντε θεματικά πάρκα και έναν στόλο κρουαζιερόπλοιων, συνεισέφερε 9 δισ. δολάρια σε λειτουργικά κέρδη, τη στιγμή που η επιχείρηση streaming έχασε 2,5 δισ. δολάρια. Την ίδια στιγμή, η δημιουργική μηχανή που βρίσκεται στο κέντρο του διαγράμματος της Walt Disney -ο κινηματογράφος- φυλλορροεί. Οι παγκόσμιες εισπράξεις για το 2023 θα είναι κατά 20% χαμηλότερες από τα προ της πανδημίας επίπεδα. Ακόμα και πριν από τον Covid 19 ο μέσος Αμερικανός πήγαινε σινεμά 3,5 φορές τον χρόνο, από πέντε το 2000. Καθώς η κινηματογραφική οθόνη ξεθωριάζει, τα στούντιο χάνουν τον ισχυρότερο τρόπο που διέθεταν για να συναρπάσουν το κοινό.
Κατά συνέπεια, αλλάζουν τακτική. Κάποια διπλασιάζουν τα πάρκα τους. Η Warner Bros, μια εταιρεία που μπήκε σε αυτήν τη διαδικασία με μια σχετική καθυστέρηση, άνοιξε το 2018 το μεγαλύτερο εσωτερικό θεματικό πάρκο στον κόσμο, στο Άμπου Ντάμπι. Η Disney δήλωσε τον Σεπτέμβριο ότι θα διπλασιάσει τις επενδύσεις της στα πάρκα και τις κρουαζιέρες της κατά την επόμενη δεκαετία, υποσχόμενη μεταξύ άλλων αξιοθέατων περισσότερες «Frozen» lands. Η Universal κατασκευάζει ένα θέρετρο στο Τέξας και τον Δεκέμβριο δήλωσε ότι αγόρασε γη για ένα πιθανό πάρκο στη Βρετανία.
Τα στούντιο επινοούν επίσης νέα είδη ψυχαγωγίας. Η Warner άνοιξε τον Δεκέμβριο στην Κολωνία το «Visions of Magic», μια «διαδραστική εμπειρία τέχνης» με θέμα τον Harry Potter, ενώ στα τέλη του 2024 σχεδιάζει μια παρόμοια παράσταση, βασισμένη στους ήρωες της DC Comics. Η Universal υπόσχεται μια διαδραστική «εμπειρία τρόμου» στο Λας Βέγκας, βασισμένη στον κατάλογο των τρομακτικών ταινιών της, ξεκινώντας από τον «Φρανκενστάιν» (1931). Οι κινηματογραφιστές πειραματίζονται και με το φαγητό. Τα εστιατόρια της Warner κυμαίνονται από το Park Row, ένα εστιατόριο με θέμα τον Μπάτμαν στο Λονδίνο, με μενού γευσιγνωσίας δέκα πιάτων στην τιμή των 195 λιρών (248 δολάρια), μέχρι το Central Perk, το καφέ των «Friends», που άνοιξε στη Βοστώνη τον Νοέμβριο και σερβίρει καφέ και σάντουιτς με κεφτέδες του Joey.
«Προσπαθείς να πιάσεις τον σφυγμό του κόσμου», λέει ο Peter van Roden, του τμήματος θεματικών ψυχαγωγικών ταινιών της Warner, ο οποίος παρακολουθεί τις πωλήσεις εμπορευμάτων, τα διαδικτυακά κλικ και τις εισπράξεις από το box-office, για να δει ποιοι τίτλοι θα μπορούσαν να μετατραπούν σε τέτοιες εμπειρίες. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία ενθαρρύνουν τον διαμοιρασμό και το «FoMO» (o φόβος μήπως και χάσεις κάτι), διευκόλυναν την επιτυχία των βραχυπρόθεσμων «pop-up» εμπειριών, προσθέτει.
Το Netflix, το στούντιο που αντιμετωπίζει με τον μεγαλύτερο σκεπτικισμό τον κινηματογράφο, είναι από τα πιο καινοτόμα στην επινόηση εναλλακτικών λύσεων. Πριν αρχίσει να οργανώνει ζωντανές εκδηλώσεις, οι λάτρεις δημοφιλών σειρών έρχονταν στις πρεμιέρες με αυτοσχέδια κοστούμια, λέει η κ. Lee, και προσθέτει: «Είχαμε όλα αυτά τα ψίχουλα, που μας έδειχναν ότι οι θαυμαστές ήθελαν έναν βαθύτερο τρόπο να συναντηθούν… και στη συνέχεια να έχουν κάτι προσωπικό για να ασχοληθούν». Το Netflix δοκίμασε διάφορες μορφές, ξεκινώντας με ένα drive-through show του «Stranger Things» κατά τη διάρκεια της πανδημίας, και έκτοτε οργανώνει εκδηλώσεις όπως δωμάτια απόδρασης εμπνευσμένα από «Money Heist» και χορούς «Bridgerton».
Η τελευταία εμπειρία είναι το «Παιχνίδι του Καλαμαριού» στο Λος Άντζελες, όπου οι συμμετέχοντες παίζουν έξι παιχνίδια βασισμένα στην εκπομπή, υπό την επίβλεψη κατάλληλα εκπαιδευμένων φρουρών (δεν υπάρχει χρηματικό έπαθλο, αλλά ούτε και κίνδυνος εκτέλεσης). Ο διαγωνιζόμενος του Economist ήρθε δεύτερος, εν μέρει επειδή πριν από το παιχνίδι κατανάλωσε λιγότερα κορεατικά κοκτέιλ από το παρακείμενο μπαρ απ’ ό,τι κάποιοι από τους αντιπάλους του.
Σε αντίθεση με την Disney, της οποίας τα πάρκα τιμολογούνται με γνώμονα το τελικό αποτέλεσμα, το Netflix βλέπει τις εκδηλώσεις του ως διαφήμιση για τις εκπομπές του. Το ζητούμενο είναι: «Τι μπορείτε να δώσετε [στους θαυμαστές] ανάμεσα στις σεζόν, για να ενισχύσετε το πάθος τους για τους χαρακτήρες;», λέει η κ. Lee. Οι τιμές είναι αντιπροσωπευτικές: το 70λεπτο ζωντανό «Παιχνίδι του Καλαμαριού» κοστίζει από 39 δολάρια, ενώ τα εισιτήρια για την παράσταση «Stranger Things» ξεκινούν από 20 λίρες, φθηνά για τα δεδομένα του West End. (Οι πράσινες και άσπρες φόρμες και τα demogorgons κοστίζουν επιπλέον). Η εταιρεία δεν αναφέρει τα έσοδα από τις εκδηλώσεις ή τα εμπορεύματά της, αλλά σε πρόσφατη ανακοίνωση για τα κέρδη τα χαρακτήρισε «μικροπράγματα».
Μπορούν οι νέες προσωπικές εμπειρίες να κάνουν το κοινό να ερωτευτεί τους χαρακτήρες και τις ιστορίες, όπως κάνει εδώ και χρόνια ο κινηματογράφος; Ο κ. Van Roden, ο οποίος δηλώνει οπαδός του κινηματογράφου, απορρίπτει την ιδέα ότι αποτελούν υποκατάστατα. Ωστόσο, το βασικό, κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι είναι κοινές εμπειρίες. «Ακόμα κι αν δεν συνδέεσαι συνειδητά με τους ανθρώπους που βρίσκονται μαζί σου στον χώρο, μοιράζεσαι μαζί τους αυτήν την κοινή, ανθρώπινη, κατά κάποιον τρόπο ηλεκτρική σύνδεση», λέει.
Στο μάθημα επίθεσης στο «Παιχνίδι του Καλαμαριού», οι διαγωνιζόμενοι που έχουν καταναλώσει κοκτέιλ περνούν τόσο καλά μαζί, που το Netflix σκέφτηκε να προσθέσει περισσότερη ηχομόνωση στο πλατό. Ο αυξανόμενος αριθμός ζωντανών θεαμάτων από το Χόλιγουντ σημαίνει ότι το κοινό έχει περισσότερους λόγους από ποτέ να σηκωθεί από τον καναπέ και να διασκεδάσει με άλλους ανθρώπους -έστω κι αν ο απώτερος στόχος είναι να το πείσουν να περάσει ακόμα περισσότερο χρόνο μπροστά στην τηλεόραση.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com