Την περασμένη Κυριακή (21/01) στο Φιλώτι της Νάξου διαρρήκτες άνοιξαν το σιδηρουργείο “Ο Ήφαιστος” του αείμνηστου Αντώνη Παγίδα. Το κτίριο όπου ο Αντώνης του Γιώργου -όπως ήταν γνωστός στους Φιλωτίτες και τους Ναξιώτες γενικότερα ο αποβιώσας Παγίδας-δεν βρίσκεται σε κάποιο ερημικό σημείο του χωριού, αλλά σε μια γειτονιά. Επιπλέον μπροστά από το κτίριο περνά δρόμος που καταλήγει στις γειτονιές της συνοικίας του Κλεφάρου.
Οι δράστες με την βοήθεια τροχού έκοψαν τα κάγκελα της πίσω πόρτας του σιδηρουργείου, μπήκαν στο χώρο και σήκωσαν ότι μπορούσε να μεταφερθεί, σύμφωνα με όσα είπε στο Cyclades Open η κόρη του εκλιπόντος Μαρία Παγίδα.
.
Η πόρτα απ’ την οποία μπήκαν οι διαρρήκτες κόβοντας τα κάγκελα/facebook Μαρία Παγίδα
Κουδούνια χειροποίητα για τα πρόβατα και τα κατσίκια, αμπελοπρίονα χειρός, το χιλιόβαρο αμόνι που πάνω του σφυρηλατούνταν το σίδερο 200 χρόνια τώρα, κλειδιά και όλα όσα είχε φτιάξει με τα χέρια του ο Αντώνης Παγίδας εξαφανίστηκαν μέσα σ’ ένα βράδυ, υπό τους ήχους μιας κακοκαιρίας όπου οι δυνατοί άνεμοι, κάλυψαν τον ήχο του τροχού με τον οποίο κόπηκαν τα κάγκελα της πόρτας ή την όποια φασαρία έκαναν οι δράστες που σήκωσαν τα πάντα απ’ το σιδηρουργείο, αφήνοντας πίσω τους κυριολεκτικά χάος.
“Δεν διέρρηξαν απλώς το μαγαζί του πατέρα μου” μας λέει η Μαρία Παγίδα, “πρόκειται για μια λεηλασία. Πήραν την μέγγενη, το τεράστιο αμόνι που είναι τουλάχιστον 200 ετών που ήταν οικογενειακό κειμήλιο, πήραν πριόνια, αμπελοπρίονα, κουδούνια, τα πάντα. Αφήσαν πίσω τους ένα σκουπιδότοπο, αφού διέλυσαν τα πάντα μέσα στον χώρο. Αυτό πρέπει να έγινε στο διάστημα 11 το βράδυ με τρείς το πρωί”.
Για εκείνην πια το σιδηρουργείο είναι “ένας ξένος τόπος”, όπως μας λέει. “Δεν πρόκειται για μια απλή κλοπή, πρόκειται για μια προσβολή στη μνήμη του πατέρα μου, για έναν δεύτερο θάνατο και μια προσβολή στην ιστορία του χωριού” συμπληρώνει.
Αναδημοσιευμένο σχόλιο του φιλόλογου Αντώνη Τζιώτη με αφορμή τον θάνατο του Αντ. Παγίδα και αναφορά στην ιστορία της οικογένειας
Εκφράζοντας της την απορία, πως γίνεται τα βαριά αντικείμενα να μεταφερθούν, να φορτωθούν χωρίς κανείς να καταλάβει, να δει ή ν’ ακούσει κάτι απ’ τους περίοικους η Μαρία απαντά πως αυτό που ισχυρίζονται οι περισσότεροι είναι πως ο αέρας που φυσούσε σκέπασε τους ήχους, αφ’ ενός, αφ’ ετέρου αν ακούστηκε κάτι, κανείς δε φαίνεται να έδωσε ιδιαίτερη σημασία αποδίδοντας τον όποιο θόρυβο στην μανία του αέρα.
Η ίδια υποστηρίζει πως οι άνθρωποι που έκλεψαν τα τεχνουργήματα και τα εργαλεία απ’ το ιστορικό σιδηρουργείο είναι άνθρωποι που ήξεραν το μαγαζί πολύ καλά και μπαινόβγαιναν σ’ αυτό, όσο ζούσε ο πατέρας της. “Ήξεραν τι να πάρουν, δεν έψαχναν εκείνη τη στιγμή, δεν τους ήταν άγνωστος ο χώρος. Κι αν δεν το έκαναν οι ίδιοι, καθοδήγησαν εκείνους που το έπραξαν” λέει στο Cyclades Open.
Όσον αφορά τις έρευνες κλήθηκε η αστυνομία, η ασφάλεια και η σήμανση προκειμένου να πάρουν αποτυπώματα από τον χώρο, ενώ η οικογένεια κατέθεσε μήνυση κατ’ αγνώστων. Η αστυνομία πήρε καταθέσεις από τους περίοικους, σχηματίστηκε δικογραφία και η υπόθεση ερευνάται.
Η Μαρία Παγίδα πιστεύει πως δεν θα βρεθούν ποτέ οι ένοχοι. Η ίδια θεωρεί πως ακόμα κι αν κάποιος είδε κάτι δεν θα μιλήσει, άποψη που έχουν και αρκετοί απ’ τους κατοίκους στο Φιλώτι, κάποιοι έχοντας πέσει θύματα διάρρηξης και οι ίδιοι ή συγγενικά τους πρόσωπα.
Σιδηρουργείο “Ο Ήφαιστος”, Φιλώτι Νάξου-Φωτογραφία: Από το αρχείο της Μαρίας Παγίδα
Η Μαρία Παγίδα είναι θορυβημένη και δηλώνει πως δεν πρόκειται ν’ αφήσει την υπόθεση να λήξει. Η ίδια αναρωτιέται αν αντιλαμβάνονται οι συντοπίτες μας τι σημαίνει αυτή η διάρρηξη για όλους μας, όχι μόνο για την ίδια. “Δεν ενοχλεί κανέναν αυτή η κατάσταση;” αναρωτιέται. “Δεν καταλαβαίνουν τι σημαίνει να μην μιλά κανείς; Ένα χωριό είμαστε, αύριο μπορεί να είναι θύμα κάποιος άλλος, που θα φτάσουμε με την ατιμωρησία, να γίνονται κλοπές εν μέση οδώ και να προσποιούμαστε ότι δεν συμβαίνει τίποτα;”
Θέση για το συμβάν πήραν πολλοί Φιλωτίτες, γνωστοί και λιγότερο γνωστοί στην κοινωνία της Νάξου, θορυβημένοι από το περιστατικό και την προέκταση που έχει μέσα στην μικρή κοινωνία του χωριού και του νησιού. Στα κοινωνικά δίκτυα η συζήτηση δεν έχει κοπάσει, επώνυμα οι συγχωριανοί μιλούν και για άλλες κλοπές που έχουν γίνει στο χωριό, κάνουν λόγο για “ομερτά” και “ατιμωρησία”, ενώ θεωρούν πως ειδικά η συγκεκριμένη κλοπή διασύρει άδικα το όμορφο χωριό της Νάξου και επιθυμούν σφοδρά οι έρευνες να καρποφορήσουν σύντομα και οι ένοχοι να πληρώνουν, όποιοι κι αν είναι αυτοί. Άλλωστε η έρευνα συνεχίζεται.
Ο Αντώνης του Γιώργου στο παλιό σιδηρουργείο στη γειτονιά του Φασολά, στο Φιλώτι, σημερινό μουσείο-Φωτ: Μαρία Παγίδα
Ένα σχόλιο…
Ως Φιλωτίτισσα που μεγάλωσε στο χωριό έχω κρατήσει στη μνήμη μου τον Αντώνη του Γιώργου σκυμμένο πάνω από το αμόνι να σφυρηλατεί το σίδερο. Συνήθως επισκεπτόμουν το σιδηρουργείο για να του δώσω ν’ ακονίσει τα αμπελοπρίονα του πατέρα μου ή κάποια άλλα εργαλεία. Ένας εργατικός, γαλήνιος άνθρωπος, σκυμμένος πάνω στο αμόνι, σαν ένας μικρός Ήφαιστος κι ο ίδιος να δίνει σχήμα και ζωή στο άψυχο μέταλλο με τα χέρια του και να το μεταμορφώνει σε κομψοτέχνημα. Άλλοτε πάλι περνώντας, το έβλεπα χαμένο μέσα στις σπίθες της ηλεκτροκόλλησης φορώντας εκείνα τα παράξενα μαύρα γυαλιά ή την κάσκα με το μαύρο τζάμι. Άνθρωπος του μόχθου, όπως οι περισσότεροι στο χωριό, πάντα πρόσχαρος και φιλικός, πάντα πρόθυμος να προσφέρει.
Αν υπάρχουν κάποιοι στο χωριό που θεωρούν την κλοπή “λεβεντιά” ή “πλάκα” μάλλον λάθος έχουν καταλάβει. Αν υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν πως με το να σιωπούν, ενώ γνωρίζουν, πράττουν καλώς, έχουν καταλάβει εξ ίσου λάθος. Η σιωπή και ο φόβος για τον οποίο μιλούν πολλοί αυτές τις μέρες, με αφορμή την κλοπή-ποιος φοβάται, αλήθεια, αν δεν γνωρίζει όντως κάτι και τί, έτσι αόριστα;-το μόνο που έχει ως αποτέλεσμα είναι να ενθαρρύνει περισσότερο τους κλέφτες, ώστε να διαπράξουν κι άλλες κλοπές στο μέλλον.
Η ιστορία της οικογένειας Παγίδα, αναρτημένη στο παλιό σιδηρουργείο του Φασολά (μουσείο)-Cyclades Open
Μαζί με το αμόνι και τα εργαλεία του Παγίδα, το χωριό στερήθηκε μέρος της πολιτιστικής του κληρονομιάς. Πέρα από την μεγάλη συναισθηματική αξία που έχουν αυτά τα αντικείμενα για τα παιδιά του αείμνηστου Αντώνη, τους στερήθηκε το δικαίωμα να κληρονομήσουν τα εργαλεία που έθρεψαν την οικογένειά τους και να τα διαθέσουν όπως εκείνα επιθυμούν, ως έχουν δικαίωμα, προσθέτοντας έτσι έναν ακόμα πόνο στη ζωή τους.
Το μόνο σίγουρο είναι πως η κλοπή είναι ποινικό αδίκημα και τιμωρείται, δεν είναι λεβεντιά. Η “λεβεντιά” είναι να έχεις μπέσα ως άνθρωπος. Κι αν έχει μείνει λίγη μπέσα σ’ αυτούς που στέρησαν απ’ την οικογένεια τα πολύτιμα αυτά αντικείμενα του μόχθου του πατέρα τους, θα πρέπει να τα επιστρέψουν με τον ίδιο τρόπο που τα πήραν, εκεί που τα βρήκαν. Τέλεια διάρρηξη, δεν υπάρχει.
Όπως λέει ο ίδιος ο Αντώνης του Γιώργου το 2021 στο μίνι ντοκιμαντέρ του Απόστολου Μαντζουράνη: “Αφήνεις ένα όνομα στην κοινωνία και στον κόσμο…ότι πέρασες απ’ αυτό τον τόπο, με αυτό το αντικείμενο. Καλός ή κακός, σε βαθμολογεί ο κόσμος”.
Ο καθένας διαλέγει τι θ’ αφήσει στη συλλογική μνήμη φεύγοντας….κι αυτό που καταγράφεται δεν μπορεί να το κλέψει κανείς.
“Αντώνης Παγίδας…σιδηρουργός…Φιλώτι Νάξου“
Ο χρόνος κυλά και οι εποχές αλλάζουν. Μαζί τους αλλάζουν οι κοινωνίες και οι ανάγκες τους. Η τεχνολογία καλπάζει, καταπίνοντας στο διάβα της πολλά από όσα θεωρούμε δεδομένα στην καθημερινότητά μας, συμπαρασύροντας όχι μόνο αντιλήψεις, θεωρίες, αλλά και πολλές πηγές βιοπορισμού.
Άλλοτε σημαντικά επαγγέλματα περιέρχονται κι αυτά στη λήθη. Έτσι και οι σιδεράδες. Μια τέχνη εξαιρετικά απαιτητική και ανθυγιεινή. Οι σιδεράδες σμίλευαν το σίδηρο, δημιουργώντας αντικείμενα κυρίως χρηστικά, αλλά και διακοσμητικά. Χρησιμοποιούσαν ένα μεγάλο φούρνο, όπου διοχέτευαν αέρα με ένα φυσερό παρέχοντας οξυγόνο, ώστε να κρατούν τη φωτιά αναμμένη και σε υψηλή θερμοκρασία. Εκεί τοποθετούσαν και ζέσταιναν τις πλάκες σιδήρου έως ότου γίνουν εύπλαστες. Στη συνέχεια τις έπιαναν με μια τανάλια και τις τοποθετούσαν σε μια σιδερένια βάση, το αμόνι.
Το κοκκινισμένο από τη φωτιά σίδερο, χτυπιόταν με ένα μεγάλο σφυρί, τη βαριά ή βαριοπούλα. Με τον τρόπο αυτό, του έδιναν οι σιδεράδες τη μορφή που ήθελαν. Δύσκολη και επίπονη διαδικασία καθώς απαιτούσε δύναμη, αντοχή και μεγάλη εμπειρία από τον τεχνίτη. Τα σίδερα ήταν βαριά και οι ώρες δίπλα στη φωτιά ατελείωτες.
Στο χωριό Φιλώτι της Νάξου συνάντησα τον Αντώνη στο εργαστήριο του, ένα σιδηρουργείο με ιστορία 200 ετών. Εδώ μοιράστηκε μαζί μου με χαρά πτυχές της τέχνης του.
Βίντεο – Επεξεργασία: Apostolos Mantzouranis
Μουσική: Manolis Xofakis
Ευχαριστώ: Κυριάκος Κυβελίδης
©2021 www.landofblue.gr