Μαζική ήταν η λαϊκή συνέλευση που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 22 Μαϊου στη Μονή της Νάξου με θέμα το νερό και την υπέρογκη αύξηση των τελών ύδρευσης που ψήφισε πρόσφατα (13/05) το δημοτικό συμβούλιο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων.
Αξίζει να σημειωθεί πως η απόφαση για τις αυξήσεις στα δημοτικά τέλη δεν ήταν ομόφωνη. Την αύξηση υπερψήφισαν οι δημοτικοί σύμβουλοι της παράταξης του Δημήτρη Λιανού και καταψήφισαν οι δημοτικοί σύμβουλοι της παράταξης του Λεονάρδου Χατζηανδρέου, αλλά και ο επικεφαλής της Λαϊκής Συσπείρωσης Γιάννης Κορρές.
Οι αυξήσεις είναι οριζόντιες και κυμαίνονται από 100 – 690%, αν συνυπολογίσουμε το γεγονός πως κάποια απ’ τα χωριά είχαν ειδικό καθεστώς τιμολόγησης στην ορεινή-ημιορεινή Νάξο. Το ειδικό καθεστώς οφείλονταν στο γεγονός πως μερικά απ’ αυτά υδροδοτούσαν την υπόλοιπη Νάξο (όπως Κινύδαρος, Μέλανες, Εγγαρές, Γαλήνη) και είχαν σχεδόν μηδενικό κόστος στην μεταφορά νερού, ενώ άλλα ( όπως Απείρανθος, Φιλώτι) διέθεταν αυτονομία μιας και οι πηγές ή οι γεωτρήσεις απ’ όπου υδροδοτούνταν ήταν δικές τους και πολύ κοντά στο χωριό.
Αυτή η “προίκα” όμως άρχισε να εξατμίζεται έπειτα από τις συνενώσεις των κοινοτήτων και την δημιουργία ενιαίων δήμων (Καποδίστριας, Καλλικράτης). Με την αύξηση των τελών ύδρευσης το κόστος του νερού για την ορεινή-ημιορεινή Νάξο εκτοξεύτηκε δραματικά. Οι αυξήσεις θα ισχύσουν αναδρομικά από 01/01/2024.
Τον διπλασιασμό των τελών είχε προαναγγείλει ο δήμαρχος Λιανός ήδη από τις 5 Απριλίου κατά τη συνεδρίαση του ΔΣ της Π.Ε.Δ. Νοτίου Αιγαίου: “Εμείς ως δήμος θα κάνουμε μια μεγάλη αύξηση των τελών. Τουλάχιστον διπλασιασμό των τελών του νερού, έστω για φέτος, προκειμένου να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε, καθώς το κόστος είναι μεγάλο. Η κυβέρνηση πρέπει ν αποφασίσει μέχρι πόσο θα χρηματοδοτήσει την προμήθεια νερού είτε είναι αφαλατώσεις, είτε γεωτρήσεις ή και άλλα συνοδά έργα που χρειάζονται τα νησιά” είχε πει χαρακτηριστικά.
Η λειψυδρία, σε συνδυασμό με την έλλειψη πρόνοιας, διαχείρισης και εξοικονόμησης νερού, έφερε ως… λύση την αύξηση των τελών. Οι αφαλατώσεις, μπορεί να λύσουν εν μέρει το πρόβλημα. Αυτό εξαρτάται και από την τουριστική περίοδο, καθώς οι προβλέψεις, μέχρι πρότινος, μιλούσαν για νέα ρεκόρ επισκεψιμότητας την θερινή περίοδο. Ωστόσο η αφαλάτωση δεν αποτελεί πανάκεια, αφού το κόστος λειτουργίας της είναι πολύ υψηλό.
Στιγμιότυπο από τη συνέλευση κατοίκων στη Μονή Νάξου 22 Μαϊου 2024
Γροθιές στο τραπέζι και ένταση
Η οργή των κατοίκων για την αύξηση των τελών δεν κρυβόταν. Δεν ήταν λίγες οι φορές που κάτοικοι χτύπησαν την γροθιά τους στο τραπέζι κατά τη διάρκεια της συζήτησης. Το καφενείο ήταν γεμάτο από κόσμο, άνθρωποι όλων των ηλικιών, ενώ τα πνεύματα δεν άργησαν να οξυνθούν όταν ο αντιδήμαρχος Βαγγέλης Κατσαράς παρομοίασε τον δήμο ως μια “επιχείρηση που πρέπει για να επιβιώσει, να εισπράξει”. Στη Μονή πάντως επιχειρήσεις (καφενεία, εστιατόρια) κλείνουν γιατί μεροκάματο δεν βγαίνει. Ένα ακόμα καφενείο ετοιμάζεται να κατεβάσει ρολά. Δεν μπορούν να επιβιώσουν καθώς δεν εισπράττουν, αφού ο τουρισμός δεν φτάνει ως εκεί. Οι κάτοικοι διαμαρτύρονται για τα δρομολόγια του τοπικού ΚΤΕΛ , για την καθαριότητα, τις υποδομές, νιώθουν ξεχασμένοι.
Η εγκατάλειψη της ορεινής Νάξου, από τον δήμο έχει γεμίσει με τεράστια πικρία τους κατοίκους, που βλέπουν τα χωριά τους να ερημώνουν κάθε χρόνο και περισσότερο, αφού δεν υπάρχουν οι υποδομές που απαιτούνται ώστε να παραμείνουν σ’ αυτά και να δημιουργήσουν. Τα παράπονα πολλά και η αύξηση στα τιμολόγια του νερού ήταν η μεγάλη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
Στην συνέλευση που πραγματοποιήθηκε χθες στη Μονή της Νάξου ο δήμος εκπροσωπήθηκε από τον αντιδήμαρχο Τουρισμού και Οικονομικών Βαγγέλη Κατσαρά, τον κατά τόπον Αντιδήμαρχο Δρυμαλίας με αρμοδιότητες Ύδρευσης και ΑποχέτευσηςΝίκο Σιδερή και τον Ευάγγελο Παντελιά, αντιδήμαρχο Συντήρησης Κοινοχρήστων Χώρων και Κοιμητηρίων.
Η αντιπολίτευση εκπροσωπήθηκε από τους δημοτικούς συμβούλους Κατερίνα Μουστάκη, Γιώργο Μανδηλαρά, Θανάση Γρυλλάκη και από τον επικεφαλής της Λαϊκής Συσπείρωσης Γιάννη Κορρέ, ενώ συμμετείχαν και πρόεδροι των κοινοτικών συμβουλίων από τα χωριά Κόρωνο, Κωμιακή, Κεραμωτή και Απείρανθο.
Oι ορεινοί Ναξιώτες αντιδρούν γιατί νιώθουν πως πληρώνουν χωρίς αντίκρισμα, καθώς έργα από τον δήμο δεν γίνονται στα χωριά τους, “ούτε μια παιδική χαρά”, όπως ειπώθηκε, νιώθουν πως υπάρχουν “δυο μέτρα και δυο σταθμά” σε σχέση με την πεδινή -και τουριστικά αναπτυγμένη- Νάξο.
Πληρώνουν τέλη, αλλά ανταποδοτικότητα δεν βλέπουν. Γι’ αυτό και ακούστηκαν πολλές φωνές διαμαρτυρίας που έλεγαν “Ερημώσατε τα χωριά μας”, “Δεν είναι ίδια όλη η Νάξος” και “Ντροπή σας”, η οργή και η αγανάκτηση δεν ήταν μόνο για το νερό.
Τα αυξημένα τέλη θα ισχύσουν αναδρομικά από τις 01/01/2024 σύμφωνα με τα όσα ειπώθηκαν στο δημοτικό συμβούλιο. Ωστόσο η δημοτική σύμβουλος της αντιπολίτευσης Κατερίνα Μουστάκη μιλώντας στη συνέλευση ανέφερε πως οι λογαριασμοί του νερού που λαμβάνουμε στο νησί, δεν αντιστοιχούν όλοι στο τετράμηνο που πέρασε και η καταμέτρηση δεν γίνεται την ίδια ημερομηνία.
Η Μουστάκη ρώτησε τον αντιδήμαρχο Κατσαρά πως θα γίνει η αναδρομική αύξηση, όταν ακόμα πληρώνουμε κατανάλωση του 2023 και η καταμέτρηση για το 2024 δεν έχει ξεκινήσει, σημειώνοντας ότι δεν γίνεται αυστηρά κάθε 4μηνο. Έθεσε επίσης το ερώτημα βάσει ποιας κατανάλωσης θα ισχύσει και η αναδρομική αύξηση, όταν δεν έχουν γίνει ακόμα μετρήσεις για το 2024 και τα τιμολόγια ύδρευσης αφορούν το προηγούμενο έτος. Τα έξυπνα ρολόγια σύμφωνα με την Μουστάκη δεν έχουν τοποθετηθεί σ’ ολόκληρο το νησί, αλλά κυρίως στα πεδινά.
.
.
Υπάρχουν παράνομες συνδέσεις;
Οι παράνομες συνδέσεις στο δίκτυο που ακούστηκαν ως ψίθυροι στην τελευταία συνεδρίαση λογοδοσίας του δήμου και στο δημοτικό συμβούλιο της 13ης Μαϊου, στη συνέλευση στη Μονή μετατράπηκαν σε δυνατή φωνή. Σύμφωνα με πληροφορίες του Cyclades Open οι παράνομες συνδέσεις είναι πολλές, ωστόσο κανείς δεν επιβεβαιώνει επίσημα τον αριθμό τους. Στην ευρύτερη περιοχή του Καστρακίου ο αριθμός τους είναι μεγάλος.
Το ερώτημα που τίθεται είναι τι θα κάνει η δημοτική αρχή, εκτός από το να ζητά από τους δημότες όταν επισημαίνουν να της υποδεικνύουν τις κατοικίες που βρίσκονται για να επιληφθούν του θέματος, όπως έγινε στην συνέλευση της Τετάρτης στην Μονή. Σημειώνουμε ότι την υποχρέωση να ελέγχουν και να γνωρίζουν πόσοι έχουν συνδεθεί παράνομα στο δίκτυο, την έχει ο δήμος και όχι οι δημότες.
Σύμφωνα με πληροφορίες των «Βιώσιμων Κυκλάδων», το υπουργείο Εσωτερικών ζήτησε από τις αρχές των νησιών να περιγράψουν το πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει το καθένα, για να αποφασίσει πού θα δώσει χρήματα. Κανείς δεν αμφισβητεί πως το μεγαλύτερο πρόβλημα φέτος για τα νησιά είναι το νερό και πως ο δήμος αναζητά κονδύλια.
Δημιουργείται όμως ένα πρόβλημα για τη Νάξο που μοιάζει με …”μαγική εικόνα”. Πως θα λάβει χρηματοδότηση για το νερό ο δήμος από τα αρμόδια υπουργεία και με τι έγγραφα που αποτυπώνουν την ακριβή κατανάλωση του νερού όταν:
Δεν τηρείται αυστηρά η 4μηνη καταμέτρηση σε όλο το νησί όπως ειπώθηκε στη συνέλευση, άρα δεν αποτυπώνεται με ακριβή στοιχεία που διαπιστώνουν το πρόβλημα
Είναι άγνωστος ο αριθμός των παράνομων συνδέσεων με αποτέλεσμα η κατανάλωση να μην καταγράφεται πουθενά.
Σημειώνουμε ότι τα μικρότερα νούμερα της κατανάλωσης, αποτέλεσμα της μη καταγραφής, θα καθορίσουν και την χρηματοδότηση. Ή σε μια άλλη ανάγνωση η χρηματοδότηση μπορεί να απορριφθεί γιατί θα φαίνεται μικρότερη η κατανάλωση, άρα μη αναγκαία η χρηματοδότηση.
Με δεδομένο πως υπάρχουν κι άλλα νησιά που διψούν, το κονδύλι για τη Νάξο θα μπορούσε να χαθεί.
Το 2023 τα συνολικά χρέη των δημοτών προς τον δήμο άγγιξαν νούμερο που ζαλίζει, καθώς ξεπέρασαν τα 4 εκτ. ευρώ. Ο δήμος ήδη έχει ξεκινήσει να εισπράττει κάποια από αυτά.
Ο προϋπολογισμός του δήμου δεν έχει καταρτιστεί ακόμα, αν και διανύουμε τον πέμπτο μήνα του χρόνου.
“Η εποχή του φθηνού νερού έχει τελειώσει” δήλωσε ο διευθυντής Υδάτων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Ηλίας Νόκας στις “Βιώσιμες Κυκλάδες” και στον Τάσο Τέλλογλου, όμως η αίσθηση για τη Νάξο είναι πως δεν κάναμε αρκετά για μην ακριβύνει τόσο πολύ και τόσο απότομα. Δεν προνοήσαμε, δεν ενεργοποιηθήκαμε νωρίτερα. Περιμέναμε να βρέξει.
Τα έργα που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια, αφορούν την απαλλαγή του δικτύου από τους αμιαντοσωλήνες και τις διαρροές ήταν στη σωστή κατεύθυνση, καθώς και το σύστημα τηλεμετρίας, όμως δεν αρκούν από μόνα τους για την πρόληψη και την εξοικονόμηση του νερού. Η Νάξος έχει έναν πρωτογενή τομέα ισχυρό, αυτός πως θα επιβιώσει;
Σύμφωνα με όσα είπε ο δήμαρχος Δημήτρης Λιανός στις “Βιώσιμες Κυκλάδες” φέτος “ο Δήμος χρειάζεται να δαπανήσει περί τα 2,5 εκατομμύρια ευρώ” για το νερό. “Από αυτά, 2 εκατομμύρια θα δοθούν για να ενοικιαστούν για έξι μήνες οι εγκαταστάσεις αφαλάτωσης και μισό εκατομμύριο σχεδιάζεται να δοθεί σε υφιστάμενες ιδιωτικές γεωτρήσεις. Όμως, ο Δήμος έχει προϋπολογισμό μόλις 540.000 ευρώ ετησίως για επενδυτικές δαπάνες σε όλα τα νησιά που υπάγονται στον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων (Νάξος, Δονούσα, Κουφονήσια, Σχοινούσα, Ηρακλειά).
Ο Λεονάρδος Χατζηανδρέου, επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης μας λέει πως αυτή τη στιγμή στη Νάξο υπάρχουν περίπου 200.000 κυβ. μέτρα νερού στη λιμνοδεξαμενή προς επεξεργασία, 2 αφαλατώσεις, η μία λειτουργεί ήδη δίνοντας 1000 κυβ. μέτρα νερού/ημέρα, μια ακόμα τοποθετείται δίπλα στην προϋπάρχουσα, στο Καρνάγιο (Χώρα) που θα δίνει την ημέρα άλλα 1000 κυβικά μέτρα νερού και μόλις ολοκληρωθούν οι εργασίες τοποθέτησης, θα τεθεί σε λειτουργία. Η προκήρυξη για μια δίδυμη αφαλάτωση των 600 και 1000 κυβ. μέτρων/ημέρα αντίστοιχα, έγινε και αναμένεται. Αυτή θα τοποθετηθεί μπροστά στο δημαρχείο. Υπήρχαν σχέδια για περισσότερες αφαλατώσεις από τον δήμο για τις περιοχές Αγ. Άννας, στον Αγ. Προκοπίου, ωστόσο τα σχέδια δεν ευοδώθηκαν.
Οι αφαλατώσεις του νησιού δίνουν περίπου 3.600 κυβ. μέτρα νερού ανά ημέρα, στην αιχμή της τουριστικής περιόδου η κατανάλωση ξεπερνά τα 17.000 κυβικά ανά ημέρα, όπως μας λέει ο Χατζηανδρέου. Άλλοι πόροι υδροδότησης είναι οι υφιστάμενες δημοτικές ή μισθωμένες γεωτρήσεις ιδιωτών.
Σύμφωνα με πληροφορίες κατά την επίσκεψη του ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Σταύρος Κελέτσης δεν άφησε περιθώρια για διάνοιξη νέων γεωτρήσεων, επομένως ό,τι νερό υπάρχει θα το δώσουν οι υφιστάμενες. Κι εδώ τίθεται ένα ακόμα ερώτημα: Σύμφωνα με τον δήμαρχο Δημήτρη Λιανό “η Νάξος έχει πολλά νερά”. Υπάρχει κάποια χαρτογράφηση του υδροφόρου ορίζοντα, γνωρίζουμε με κάποιον τρόπο σε ποια κατάσταση βρίσκεται; Πόσο νερό χάνεται στη θάλασσα γιατί δεν υπάρχει πρόβλεψη να συγκεντρωθεί και να κρατηθεί;
Το φράγμα του Τσικαλαριού που προεκλογικά μπαίνει πάντα στο τραπέζι, έχει μεν ξεκινήσει, αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί, κάτι που θα εξασφάλιζε επαρκή ποσότητα νερού για τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους του νησιού. Όμως πέρασαν 15 χρόνια κι ακόμα βρισκόμαστε στις υποσχέσεις επανεκκίνησης. Όλα αυτά τα χρόνια δεν υπήρξε προετοιμασία για μια στρατηγική αντιμετώπιση του προβλήματος της λειψυδρίας. Ούτε υποδομές έγιναν, ούτε ΔΕΥΑ δημιουργήθηκε προκειμένου να μπουν τα πράγματα σε τάξη.
Εμπολή στις Εγγαρές Νάξου… ελάχιστα χιλιόμετρα από τις Εγγαρές βρίσκεται η λιμνοδεξαμενή [ φωτ. Cyclades Open]
Η συνέλευση των κατοίκων της Μονής με την συμμετοχή κι άλλων ορεινών χωριών έδειξε πως χάθηκε πολύτιμος χρόνος για το νερό και πως η υπομονή των κατοίκων εξαντλήθηκε, πριν μπούμε στο καλοκαίρι. Έδειξε ακόμα, για όσους θυμούνται τα γεγονότα, πως η μεταφορά νερού από τα ορεινά προς τα πεδινά δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, θα υπάρξουν αντιδράσεις.
Η Νάξος δεν έχει αναπτυχθεί ισόρροπα και το κέντρο βάρους της βρίσκεται στη Χώρα και στα δυτικά παράλια. Στα χαρτιά μπορεί λέμε πως το νησί είναι ένα και ενιαίο, όπως θα έπρεπε να είναι, αλλά οι γροθιές στο τραπέζι της χθεσινής συνέλευσης και η απόγνωση των κατοίκων που φώναζαν “Ερημώσατε τα χωριά μας” εξωτερικεύει μια συσσωρευμένη ένταση που δεν δημιουργήθηκε πρόσφατα.
Διαβάστε εδώ την τοποθέτηση του Λεωνίδα Μαγκανάρη και τους προβληματισμούς που παραθέτει:
Οι προτάσεις που ακούστηκαν και η ομόφωνη απόφαση να μην δεχτούν τις αυξήσεις οι κάτοικοι, δείχνουν πως στην “επιχείρηση που πρέπει για να επιβιώσει, να εισπράξει” όπως είπε ο αντιδήμαρχος Κατσαράς, δεν έχουν όλοι τον ίδιο “μισθό”, ούτε τα ίδια “έξοδα” και υποχρεώσεις. Όπως δεν έχουν όλοι και την ίδια ευθύνη. Την μεγαλύτερη, όπως και σε μια επιχείρηση άλλωστε, την έχουν οι διευθύνοντες. Όταν η επιχείρηση πέσει έξω ή αναλαμβάνουν την ευθύνη και παραιτούνται ή απολύονται. Ο δήμος όμως και η εκπροσώπηση των πολιτών είναι θεσμός, όχι επιχείρηση.
Μπορεί όπως ειπώθηκε κάποτε “ο Θεός αγαπά τη Νάξο και θα βρέξει”, οι βουλές του Κυρίου όμως είναι άγνωστες, οπότε μπορεί και να άλλαξε γνώμη.
Οι εξελίξεις δείχνουν πως αυτό το καλοκαίρι δεν θα είναι τόσο ανέμελο όπως τα προηγούμενα κι αυτό θα εξαρτηθεί όχι μόνο από την διαχείριση του νερού και την κατανάλωση των κατοίκων, αλλά και από τις τουριστικές ροές στο νησί.
Φωτογραφία εξωφύλλου: Η Λιμνοδεξαμενή των Εγγαρών τέλη Ιανουαρίου 2024/φωτ. Ελένη Ανδριανοπούλου
