Ο επικεφαλής αξιωματούχος για τα δικαιώματα στην ευρωπαϊκή υπηρεσία συνόρων Frontex δήλωσε σε εμπιστευτική έκθεση ότι θα πρέπει να σταματήσει να συνεργάζεται με την Ελλάδα, επειδή οι συνοριοφύλακες εκεί κακομεταχειρίζονται τους αιτούντες άσυλο, αναφέρουν οι New York Times σε άρθρο τους την Τρίτη.
Όπως σημειώνει η αμερικανική εφημερίδα ο οργανισμός της Ε.Ε., Frontex, αποστέλλει συνοριοφύλακες από όλη την Ευρώπη για να βοηθήσει τις ελληνικές αρχές στις επιχειρήσεις στα σύνορα και παρέχει εξοπλισμό όπως ελικόπτερα, σκάφη και μη επανδρωμένα αεροσκάφη που πληρώνονται από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους.
Αντί να ακολουθήσει τη σύσταση, να λάβει νομικά μέτρα κατά της Ελλάδας ή να διερευνήσει τα ευρήματα, η Ε.Ε. συνέστησε μια σκοτεινή «ομάδα εργασίας». Σε ένα επακόλουθο πόρισμα που υποβλήθηκε τον περασμένο μήνα, ο επικεφαλής των δικαιωμάτων δήλωσε ότι «δεν υπήρξε καμία αλλαγή στην αναφερόμενη πρακτική».
Μετά από την μεταναστευτική-προσφυγική κρίση του 2015-16 αρκετά χρόνια με λιγότερες αφίξεις μεταναστών στην Ε.Ε., η αγωνία για τη μετανάστευση έχει επιστρέψει αναφέρουν οι ΝΥΤ.
Σχεδόν πέντε εκατομμύρια άνθρωποι, αριθμός ρεκόρ, ζήτησαν προστασία στο μπλοκ πέρυσι. Η συντριπτική πλειονότητα, περίπου τέσσερα εκατομμύρια, ήταν Ουκρανοί που ήρθαν μέσω νόμιμων οδών και έλαβαν αμέσως το δικαίωμα παραμονής και εργασίας.
Οι υπόλοιποι περίπου 800.000 αιτούντες άσυλο, κυρίως από τη Συρία και το Αφγανιστάν, έφτασαν στο μπλοκ μέσω ανεπίσημων οδών, συμπεριλαμβανομένων των ελληνοτουρκικών συνόρων.
Σε αυτό το πολιτικό περιβάλλον, η επιδίωξη να περιοριστεί ο αριθμός των αφίξεων έχει ενταθεί, συχνά υπερισχύει των δεσμεύσεων για νομική προστασία και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και έχει καταστεί προτεραιότητα πάνω και πέρα από την εφαρμογή μιας κοινής, λειτουργικής πολιτικής.
«Μεταξύ των κρατών μελών, δεν υπάρχει επί του παρόντος άλλη συναίνεση εκτός από τον έλεγχο των συνόρων», δήλωσε η Κάμινο Μοντέρα-Μαρτίνεζ, ανώτερη ερευνητής στο Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση. «Η συζήτηση για την κοινή πολιτική ασύλου δεν οδηγεί πουθενά, οπότε οι χώρες στα εξωτερικά σύνορα έχουν αφεθεί στις δικές τους δυνάμεις».
Η περίπτωση της Ελλάδας είναι εμβληματική αυτής της πολύπλοκης δυναμικής σημειώνουν οι ΝΥΤ.
Συνεχίζοντας η αμερικανική εφημερίδα τονίζει ότι εδώ και χρόνια, η Ελλάδα, μία από τις μεγαλύτερες πύλες εισόδου της Ευρώπης για τους μετανάστες που φθάνουν μέσω της Τουρκίας, επικρίνεται από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τη βίαιη επαναπροώθηση ανθρώπων στην Τουρκία χωρίς να εξετάζονται τα αιτήματά τους για άσυλο.
Όμως η Ε.Ε. χρειάζεται την Ελλάδα για να κρατήσει τα σύνορά της στεγανά, γράφουν οι ΝΥΤ, με τους περισσότερους μετανάστες και αιτούντες άσυλο που φτάνουν στην Ελλάδα συνεχίζουν να εγκαθίστανται σε άλλα μέρη της Ένωσης, σε μέρη όπως η Γερμανία, όπου υπάρχουν περισσότερες θέσεις εργασίας και εδραιωμένες κοινότητες μεταναστών.
«Η Ε.Ε. ως οργανισμός και η Ελλάδα ως κράτος πρώτης γραμμής έχουν νομική υποχρέωση να προστατεύουν τα εξωτερικά σύνορα της ζώνης Σένγκεν», δήλωσε η Μοντέρα-Μαρτίνεζ, αναφερόμενη στην εσωτερική περιοχή χωρίς σύνορα της Ευρώπης. «Διότι από τη στιγμή που κάποιος μπαίνει μέσα, μπορεί να κινείται ελεύθερα».
Ο ρόλος του Frontex είναι να βοηθήσει χώρες όπως η Ελλάδα να φυλάξουν τα σύνορα, αλλά και να δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό πρότυπο για το πώς να το κάνουν με ανθρώπινο τρόπο και σύμφωνα με το δίκαιο της Ε.Ε. Όμως ο οργανισμός, ο οποίος έχει αναπτυχθεί την τελευταία δεκαετία και έχει γίνει ο καλύτερα χρηματοδοτούμενος της Ε.Ε., έχει κατηγορηθεί ότι παραβλέπει, συγκαλύπτει ή και πραγματοποιεί παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σημειώνουν οι ΝΥΤ.
Πέρυσι, ο εκτελεστικός διευθυντής του παραιτήθηκε μετά από κατηγορίες για παρενόχληση, κακοδιαχείριση και παραβιάσεις δικαιωμάτων. Η νέα ηγεσία υποσχέθηκε αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης του ρόλου του επικεφαλής των δικαιωμάτων.
Οι ελληνικοί φάκελοι καταδεικνύουν πώς, ακόμη και σε αυτόν τον ενισχυμένο ρόλο, ο υπεύθυνος θεμελιωδών δικαιωμάτων παραμένει περιθωριακός όταν διακυβεύονται πολιτικές αποφάσεις, όπως η αναστολή των εργασιών της Frontex στην Ελλάδα.
Ο υπεύθυνος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Γιόνας Γκρίμχεντεν, εκδίδει εμπιστευτικές τριμηνιαίες εκθέσεις σχετικά με τις συνθήκες και τις καταχρήσεις στα σύνορα της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων χωρών όπως η Πολωνία και η Ιταλία, καθώς και η Ελλάδα.
Στις εκθέσεις για τα δύο τελευταία τρίμηνα, τις οποίες είδαν οι Times, το ελληνικό τμήμα είναι το μεγαλύτερο και πιο δραματικό.
Ο αξιωματικός έγραψε ότι είχε συγκεντρώσει συνεχείς «αξιόπιστες αναφορές» για τις ελληνικές αρχές που απελαύνουν συστηματικά τους μετανάστες τόσο στα θαλάσσια όσο και στα χερσαία σύνορα, τους αρνούνται την πρόσβαση σε προστασία, χωρίζουν τα παιδιά από τους γονείς τους και μεταχειρίζονται τους μετανάστες με «εξευτελιστικό» τρόπο.
Η σοβαρότητα αυτών των ισχυρισμών ώθησε τον αξιωματικό να συστήσει την αναστολή της επιχείρησης, αφού εξέδωσε τρεις κλιμακούμενες «γνωμοδοτήσεις», τεκμηριώνοντας λεπτομερώς τις διαπιστώσεις του, κατά τη διάρκεια του 2022, αναφέρουν τα έγγραφα.
Η τεκμηρίωση των παράνομων πρακτικών στην Ελλάδα από τον επικεφαλής της Frontex για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι σημαντική, είπαν οι ειδικοί, επειδή προέρχεται από τον ίδιο τον οργανισμό και όχι από εξωτερικές πηγές, όπως τα μέσα ενημέρωσης ή οι μη κυβερνητικές οργανώσεις.
«Παραμένοντας σε μια επιχείρηση όπου υπάρχουν παραβιάσεις δικαιωμάτων, η Frontex παραβιάζει το κράτος δικαίου», δήλωσε η Λουίζα Μάριν, νομικός συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου με έδρα τη Φλωρεντία, η οποία ερευνά την Frontex για πάνω από μια δεκαετία. Η Μάριν δήλωσε ότι υπήρξε «συστηματική αγνόηση» των εσωτερικών κανόνων από τη διοίκηση του Frontex.
Οι συστάσεις του αξιωματικού δεν είναι δεσμευτικές, δήλωσε η Frontex σε γραπτά σχόλια προς τους Times. Είπε ότι αντιμετωπίζει τις ανησυχίες από κοινού με τις ελληνικές αρχές και ότι ο αξιωματικός για τα ανθρώπινα δικαιώματα είχε αναφέρει «πρόοδο» στα τέλη του περασμένου μήνα.
«Ως συμπέρασμα, επί του παρόντος, δεν βλέπουμε λόγο να αποσυρθούμε από μία από τις πιο δύσκολες συνοριακές περιοχές ολόκληρης της Ε.Ε.», ανέφερε η Frontex σε ανακοίνωση.
Ο Γκρίμχεντεν δήλωσε σε συνέντευξή του ότι είχε συντάξει «γνωμοδοτήσεις που κλιμάκωναν τις ανησυχίες που έχω δει στην Ελλάδα και τις ανέφερε στο διοικητικό συμβούλιο καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022, αλλά και νωρίτερα και φέτος» προσθέτοντας ότι είδε «κάποια θετικά διαδικαστικά βήματα που γίνονται από την Ελλάδα, τα οποία τώρα πρέπει να οδηγήσουν σε συγκεκριμένα αποτελέσματα επί του εδάφους».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι επιφυλάσσεται του δικαιώματός της να κινήσει μια διαδικασία, γνωστή ως διαδικασία επί παραβάσει, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε προσφυγή της Ελλάδας στο δικαστήριο. Η Frontex έχει αναστείλει μόνο μία φορά τις επιχειρήσεις του για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην Ουγγαρία το 2021, αφού η διαδικασία αυτή οδήγησε σε επιτυχή δικαστική υπόθεση κατά της χώρας.
Η ελληνική κυβέρνηση δήλωσε ότι σέβεται το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο και ότι οι ισχυρισμοί διερευνώνται. Είπε επίσης ότι είχε διορίσει τον δικό της υπεύθυνο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ότι είχε ένα ευρύτερο σχέδιο, που αναπτύχθηκε με την Επιτροπή, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.
«Η προστασία της Ευρώπης από τις παράτυπες αφίξεις αποτελεί προτεραιότητα για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο», δήλωσε η ελληνική κυβέρνηση, αναφερόμενη στη σύνοδο των ηγετών της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα.
Σε δήλωση μετά τη συνάντηση της Παρασκευής των ηγετών της ΕΕ δεν έγινε καμία αναφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα ή την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το άσυλο, αλλά οι ηγέτες απαίτησαν περισσότερα χρήματα από τον προϋπολογισμό του μπλοκ για την κατασκευή φραχτών που θα κρατούν μακριά τους επίδοξους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο.
Τι απαντάει το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου
Το δημοσίευμα των ΝΥΤ σχολίασε το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου όπου σημειώνει:
«Η Ελλάδα προστατεύει και θα συνεχίσει να προστατεύει τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το εθνικό και διεθνές δίκαιο. Η προστασία της Ευρώπης από τις παράτυπες αφίξεις αποτελεί προτεραιότητα για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπως κατέληξε. Ενώ, σύμφωνα με την κοινή δήλωση ΕΕ/Τουρκίας, οι ροές αυτές θα πρέπει να αποτρέπονται πριν από την αναχώρηση, τα δίκτυα λαθρεμπορίου συνεχίζουν να θέτουν, καθημερινά, ζωές σε κίνδυνο. Αυτό το μοντέλο πρέπει να σταματήσει.
Η ΕΕ επεξεργάζεται συγκεκριμένα μέτρα για τη διαφύλαξη της ασφάλειας της Ευρώπης, την ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, ενώ παράλληλα προωθεί νόμιμες οδούς για τους επιλέξιμους αιτούντες. Συνεργαζόμαστε στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την EUAA, τον FRA και την Frontex για όλα τα θέματα που σχετίζονται με τη μετανάστευση
Όλες οι καταγγελίες διερευνώνται από την Ελλάδα και αξίζει να υπενθυμίσουμε τις ψεύτικες καταγγελίες κατά της Ελλάδας για ένα «νεκρό παιδί» στον Έβρο. Ένα περιστατικό που αναφέρθηκε αλλά στη συνέχεια αποσύρθηκε από τα ΜΜΕ και τις ΜΚΟ. Τα περιστατικά που έχουν διερευνηθεί μέχρι σήμερα δεν εντόπισαν καμία παράβαση από τις ελληνικές αρχές.
Η Ελλάδα έχει διορίσει έναν υπεύθυνο για τα θεμελιώδη δικαιώματα και έχει εγκρίνει ένα σχέδιο δράσης, με την ΕΕ, για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης με τα θεμελιώδη δικαιώματα. Εκθέσεις προόδου σχετικά με την εφαρμογή έχουν διεξαχθεί και έχουν αξιολογηθεί θετικά από τον Οργανισμό στο προηγούμενο Διοικητικό Συμβούλιο της Frontex στη Στοκχόλμη».