Από τους Μαργαρίτα Μιχελάκου και Γιάννη Παλαιολόγο-Βιώσιμες Κυκλάδες
Tο νερό που σκάει στην άμμο. Ο ήλιος πάνω στο δέρμα. Τα μακροβούτια με μάσκα. Η απόλυτη ησυχία. Οι πατάτες τηγανητές κομμένες στο χέρι από μια γιαγιά. Τα ποτηράκια με χύμα κρασί που τσουγκρίζουν. Ολα αυτά που χάνονται συνθέτουν το ελληνικό καλοκαίρι το οποίο οφείλουμε να σώσουμε.
Η εκτόξευση του τουρισμού, μετά το τέλος της κρίσης και ειδικά μετά την υποχώρηση της πανδημίας, έχει συμβάλει καταλυτικά στη δυναμική ανάκαμψη που βιώνει τα τελευταία χρόνια η ελληνική οικονομία. Ως ένας κλάδος από τον οποίο βιοπορίζεται άμεσα ή έμμεσα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ο τουρισμός ενισχύει παράλληλα την κοινωνική συνοχή, επιτρέποντας τη διάχυση των οφελών της ανάκαμψης. Με μία άλλη έννοια, όμως, η άνευ όρων διόγκωση της τουριστικής κίνησης και των τουριστικών επενδύσεων έχει αρχίσει να δρα υπονομευτικά για την κοινωνική και την οικολογική ισορροπία. Τα πιο δημοφιλή νησιά πλέον μαστίζονται από προβλήματα των πόλεων (π.χ. κυκλοφοριακή συμφόρηση) και ολοένα περισσότερο γίνονται οικονομικά άπιαστα για το μέσο ελληνικό εισόδημα. Παραδοσιακές δραστηριότητες όπως η γεωργία και η κτηνοτροφία διαρκώς υποχωρούν απέναντι στην επιταγή της δόμησης για την εξυπηρέτηση τουριστών. Οι υποδομές (ύδρευσης, αποχέτευσης, διαχείρισης απορριμμάτων) βρίσκονται συχνά στο όριο της κατάρρευσης από την εκρηκτική αύξηση του πληθυσμού το καλοκαίρι, ενώ οι δημόσιες υπηρεσίες (ειδικά υγείας) δυσκολεύονται κι αυτές να ανταποκριθούν στις αυξημένες ανάγκες.
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου που περιλαμβάνει τις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα έχει κριθεί ως «ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή» από τον ΟΗΕ. Σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, το 2071-2100 η θερμοκρασία θα αυξηθεί εκεί κατά 3-3,6 βαθμούς Κελσίου από τα επίπεδα του 1961-1990, ενώ οι βροχοπτώσεις θα μειωθούν πάνω από 20%. Ο υπερτουρισμός δεν υποδηλώνει απαραίτητα πολύ κόσμο σε έναν τόπο, αλλά την αδυναμία να ανταπεξέλθουν οι υποδομές του, τη μη εξυπηρέτηση του επισκέπτη, την κακή εμπειρία, το κυκλοφοριακό πρόβλημα, την κακή ποιότητα ζωής των κατοίκων, την έλλειψη νερού, τις διακοπές ρεύματος, τη δυσκολία διαχείρισης των απορριμμάτων που αφήνουν οι τουρίστες, την ανεξέλεγκτη δόμηση προκειμένου να ανταποκριθεί αυτή στη ζήτηση.
Λύσεις πρέπει να δοθούν από τους ιθύνοντες: δημάρχους, περιφερειάρχες, υπουργούς, σε συνεργασία με τους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στα νησιά και (θα έπρεπε να) επιθυμούν να μην αλλοιωθούν ανεπιστρεπτί το τοπίο και η ταυτότητά τους στο όνομα του πρόσκαιρου κέρδους. Αλλά μπορεί και ο καθένας από εμάς, ως υπεύθυνος επισκέπτης, να δώσει το καλό παράδειγμα, να περιορίσει το οικολογικό του αποτύπωμα και να ανταμείψει τους παρόχους των τουριστικών υπηρεσιών που επενδύουν στην αυθεντικότητα και τη βιωσιμότητα του προϊόντος τους. Ακολουθούν ορισμένες βασικές οδηγίες προς αυτή την κατεύθυνση, ώστε το ελληνικό καλοκαίρι όπως το αγαπήσαμε να είναι κάτι που θα μπορέσουν να απολαύσουν και οι επόμενες γενιές.
Πριν το ταξίδι, διαβάστε σχετικά με τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα του προορισμού σας. Αν ένα νησί υποφέρει από υπερτουρισμό, επισκεφτείτε το εκτός σεζόν. Αντιθέτως, αν ένα νησί είναι φτωχό ή μόλις βίωσε κάποιο πλήγμα, όπως σεισμό, η επίσκεψή σας θα το ενισχύσει.