Στο κεδροδάσος του Αλυκού, τέλος του Φεβρουαρίου θα ξεκινήσει ο καθαρισμός από τα προσβεβλημένα μέρη. Η εργασία είναι εξαιρετικά κοπιαστική, όλα γίνονται με τα χέρια, βαριά μηχανήματα αποκλείονται από την ευαίσθητη οικολογικά περιοχή, περιοχή προστατευόμενη Natura 2000. Πέρα από τα μηχανοκίνητα οχήματα ακόμα και οι πεζοί οφείλουν να συμπεριφέρονται πολύ προσεκτικά μέσα σε μια τέτοια περιοχή.
Παρασκευή πρωί και αποφάσισα να κάνω μια βόλτα-απ’ αυτές που γίνονται σχεδόν κάθε εβδομάδα-προκειμένου να βεβαιωθώ πως δεν υπάρχει κάτι που να θέτει παραλίες και κεδροδάσος σε άμεσο κίνδυνο.
Έχει γίνει πια συνήθειο για κάποιους από εμάς, ν’ ακολουθούμε ένα γερανοφόρο όχημα, ένα φορτηγό με μπάζα ή κλαδιά για να βεβαιωθούμε πως δεν αφορά κάποια παραλία ή προστατευόμενη περιοχή, αλλά κάποιον ιδιώτη. Ειδικά μετά το 2022 και τον…αλήστου μνήμης “καθαρισμό” της παραλίας στο Πυργάκι, με τα σωριασμένα βότσαλα δίπλα ακριβώς στο προστατευόμενο έλος Ποταμίδες, έχει γίνει επιτακτική ανάγκη να έχουμε το νού μας, μήπως συμβεί κάτι, να προλάβουμε.
Μπορεί αυτή η πρακτική, αυτό το συνήθειο, να μοιάζει σε μερικούς πιο γραφικό κι από σοκάκι της Σαντορίνης, αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική και ίσως όποιος το βλέπει έτσι ν’ αλλάξει γνώμη αργότερα, αν προσπαθήσει να δει την εικόνα ολόκληρη.
Αυτό που δεν αντιλαμβανόμαστε πλήρως είναι πως οι ισορροπίες σ’ έναν τόπο είναι εύθραυστες και οι αντιδράσεις αλυσιδωτές. Δηλαδή μια ολοκληρωτική καταστροφή ενός σπάνιου κεδροδάσους, για παράδειγμα-οι προληπτικοί χτυπάμε ξύλο εδώ- θα άλλαζε με μιας την εικόνα, αλλά και τον χαρακτήρα του τόπου που το φιλοξενεί. Ένα οικοσύστημα θα καταστρέφονταν, η διάβρωση θα κέρδιζε έδαφος, τα είδη του ζωικού βασιλείου που συναντάμε στην περιοχή, δεν θα είχαν πια μέρος για να φωλιάσουν, το τοπίο θ’ άλλαζε δραματικά, ακόμα και το μικροκλίμα της περιοχής δεν θα ήταν πια το ίδιο με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Βέβαια όπως είθισται τα τελευταία χρόνια να λέγεται “η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες”, όμως οι “ευκαιρίες” δεν δημιουργούν περιβάλλοντα και οικοσυστήματα, τουλάχιστον όχι αυτές που μεταφράζονται ως εκμετάλλευση της “πεσούσης δρυός”.
Επιστρέφοντας στο κεδροδάσος και την προστατευόμενη περιοχή είναι πραγματικά απορίας άξιο, ίσως χρήζει και μελέτης, τι είναι αυτό που κάνει κάποιους από εμάς να μην σεβόμαστε τον ίδιο μας τον τόπο. Και για να είμαστε δίκαιοι δεν θα πρέπει να κοιτάμε μόνο προς τα… ρετιρέ των ευθυνών, αλλά να κοιτάξουμε λίγο έστω προς τα κάτω και τις δικές μας ευθύνες.
Τι είναι αυτό που κάνει κάποιους από εμάς να “στολίζουν” με σκουπίδια ένα δάσος, έναν δρόμο, μια αλάνα ο,τιδήποτε; Γιατί πρέπει να κάνουν την βόλτα τους σε μια περιοχή που χρειάστηκαν χρόνια ολόκληρα για να γίνει όπως είναι-οι κέδροι ζουν 200 με 300 χρόνια, υπολογίστε λοιπόν-και ν’ αφήσουν τα σκουπίδια τους, κλαδιά από άλλα φυτά, μπάζα ανάμεσα στα δέντρα;
Γιατί δεν είναι αυτονόητο πως σε τέτοιες περιοχές πρέπει να υπάρχει φύλαξη, περίφραξη, σήμανση, πληροφοριακό υλικό και ανάδειξη του φυσικού πλούτου που προσφέρει η περιοχή;
Γιατί πρέπει να δικαιολογούνται τα πάντα και η κατάληξη σε μια σχετική με το θέμα κουβέντα να είναι “τι ψάχνεις κι εσύ τώρα, δεν καταλαβαίνεις;”
Ο καθένας μας καταλαβαίνει, απλώς κάποιοι δεν πείθονται και δεν συναινούν στην ευκολία της παράληψης της φροντίδας.
Γιατί πρέπει κάποιοι που νοιάζονται, όχι για πάρτη τους αποκλειστικά, αλλά για το δημόσιο συμφέρον-υποχρέωση κάθε πολίτη άλλωστε-να χαρακτηρίζονται ειρωνικά ως “οικολόγοι” και “ευαισθητούληδες” από μερίδα των συμπολιτών τους; Ξέρετε, οι χαρακτηρισμοί είναι εύκολοι και όλοι έχουμε ένα …μπλοκάκι με τους ανάλογους σε κάθε περίπτωση για όπου χρειαστεί, όμως λύνει κάτι αυτό, οδηγεί σε κάποιο αποτέλεσμα;
Δε νομίζω.
Δεν περπάτησα πολύ…όμως τα σκουπίδια, τα γυάλινα μπουκάλια, τα υλικά συσκευασίας κλπ κάνουν πάρτι μέσα και έξω από το κεδροδάσος. Άλλωστε τέλος του μήνα θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε σε τι κατάσταση βρίσκεται η περιοχή μέσα από την διαδικασία της φυτοπροστασίας. Δεν είναι τυχαίο πάντως πως ομάδες πολιτών διοργανώνουν καθαρισμούς στις παραλίες, αλυκές κλπ και γεμίζουν σακούλες απ’ αυτά. Για να βρίσκουν κάθε φορά να μαζεύουν τόσα, κάτι δεν γίνεται καθόλου σωστά.
Αυτό που, ίσως, δεν κατανοούμε είναι τη σοφή λαϊκή ρήση που λέει πως “οποιος κατουράει τη θάλασσα, το βρίσκει το αλάτι”. Κι αυτό την εποχή που όλοι μιλούν για την κλιματική κρίση, την σοβαρή υποβάθμιση του περιβάλλοντος σε τέτοιο βαθμό και έκταση, που κανείς μας να μην μπορεί να πει οτι δεν ήξερε. Δηλαδή η πληροφορία υπάρχει και είναι εύκολα προσβάσιμη στον καθένα.
Στο νησί μας έχουμε πολλούς και αξιέπαινους συλλόγους, ομάδες πολιτών, άτομα…ας προσπαθήσουμε πέρα από το καθάρισμα στις παραλίες, να διοργανώσουμε ημερίδες ενημέρωσης που να είναι προσαρμοσμένες στο ιδιαίτερο περιβάλλον του νησιού μας.
Ας περπατήσουμε το νησί μας, ας μπούμε στην ενδοχώρα, στα χωριά του, στα μνημεία του κι ας φτάσουμε σε κάθε του σημείο, να το γνωρίσουμε πραγματικά σε βάθος. Πέρα από το όφελος για το σώμα και το πνεύμα μας, θ’ αποκομίσουμε κάτι ακόμα πιο σημαντικό: Θα μάθουμε την ιστορία του, το περιβάλλον του, θα δούμε τις πληγές του και θα νιώσουμε την ανάγκη να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα με πράξεις ουσιαστικές, πιέζοντας να γίνουν όλα όσα θα έπρεπε να έχουν γίνει αλλά μεταφέρθηκαν στις ελληνικές καλένδες. Για να το πιο απλά, θα το αγαπήσουμε και θα θελήσουμε να το προστατεύσουμε άμεσα. Κάτι που δεν το βλέπεις, δεν το ζεις, πολλές φορές δεν σε ακουμπά είναι σαν να μην υπάρχει.
Ας ξεκινήσουμε πριν καταστρέψουμε ό,τι πολυτιμότερο έχουμε κληρονομήσει: Το μοναδικό φυσικό κάλλος της Νάξου και την ιδιαιτερότητα του τοπίου της, τον περιβάλλον το ίδιο.
Τον ίδιο μας τον τόπο.
Φωτογραφίες: Cyclades Open