Υπερψηφίστηκε με ευρεία πλειοψηφία (498 υπέρ, 33 κατά, 105 αποχές) την Τρίτη στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στο Στρασβούργο, η Οδηγία για την προστασία των δημοσιογράφων από αβάσιμες ή καταχρηστικές διώξεις και αγωγές, περισσότερο γνωστή ως Anti-Slapp.
Όπως αναφέρει η “Εφημερίδα των Συντακτών” την Τρίτη η ολομέλεια του Κοινοβουλίου τάχθηκε υπέρ της πρότασης νόμου σύμφωνα με την οποία δημοσιογράφοι, μέσα ενημέρωσης, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ακτιβιστές, ερευνητές και καλλιτέχνες στην ΕΕ θα προστατεύονται από στρατηγικές αγωγές κατά της συμμετοχής του κοινού («Strategic Lawsuits Against Public Participation – SLAPPs»), που στόχο έχουν να τους εκφοβίσουν και να τους βλάψουν.
Στον ορίζοντα βρίσκονται τώρα οι επικείμενες διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σχετικά με τους νέους κανόνες για την προστασία όσων εργάζονται για θέματα δημόσιου συμφέροντος, όπως τα θεμελιώδη δικαιώματα, οι δραστηριότητες δημόσιων λειτουργών και οι καταγγελίες για διαφθορά.
Το πλαίσιο της διασυνοριακής εφαρμογής
Σύμφωνα με την απόφαση, αν εγκριθούν, οι νέοι κανόνες θα εφαρμόζονται σε υποθέσεις με διασυνοριακό χαρακτήρα, δηλαδή όταν ο εναγόμενος, ο ενάγων και το δικαστήριο δεν έχουν την έδρα τους στην ίδια χώρα ή όταν το αντικείμενο της υπόθεσης (ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για άρθρο στον Τύπο, ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βίντεο, έρευνα ή έργο τέχνης) αφορά περισσότερα από ένα κράτη μέλη και είναι προσβάσιμο ηλεκτρονικά.
Η πρόταση οδηγίας προβλέπει διαδικασίες προστασίας για όσους βρίσκονται στο στόχαστρο τέτοιων αγωγών, δίνοντάς τους, για παράδειγμα, τη δυνατότητα να ζητούν την απόρριψη της αγωγής σε πρώιμο στάδιο. Προβλέπεται επίσης ότι ο ενάγων θα είναι εκείνος που θα πρέπει να αποδεικνύει ότι η αγωγή του δεν είναι αβάσιμη.
Στις περιπτώσεις που θα διαπιστώνεται ότι μια αγωγή είναι καταχρηστική, ο ενάγων θα υποχρεούται επίσης να καλύπτει το σύνολο των δικαστικών εξόδων, συμπεριλαμβανομένης της νομικής εκπροσώπησης του εναγομένου, ενώ θα μπορούν επίσης να του επιβάλλονται κυρώσεις από το δικαστήριο. Παράλληλα, τα θύματα τέτοιων αγωγών θα μπορούν να ζητούν αποζημίωση, για παράδειγμα για ψυχολογική βλάβη ή συκοφαντική δυσφήμηση.
Για να περιοριστεί το φαινόμενο κατά το οποίο οι ενάγοντες επιλέγουν να προσφεύγουν σε δικαστήρια που είναι πιθανότερο να ταχθούν υπέρ τους, οι υποθέσεις δυσφήμησης θα μπορούν να εκδικάζονται μόνο σε δικαστήρια της χώρας του εναγόμενου. Όταν τέτοιου είδους αγωγές αφορούν φυσικά ή νομικά πρόσωπα που έχουν την έδρα τους στην ΕΕ, αλλά εκδικάζονται σε χώρες εκτός ΕΕ, τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να αναγνωρίζουν τις σχετικές αποφάσεις των δικαστηρίων, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να επιτρέπουν στα θύματα αυτών των αγωγών να ζητούν αποζημίωση από τα εθνικά δικαστήρια.
Σημειώνεται, επίσης, ότι ανάμεσα στις προτάσεις της Νομοθετικής Γνωμοδότησης, που ενσωματώθηκαν πλήρως στο τελικό κείμενο και υπερψηφίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, είναι η εφαρμογή της σε ήδη ανοιχτές υποθέσεις (που δεν θα έχουν τελεσιδικήσει κατά το χρόνο εφαρμογής της Οδηγίας)
Αρωγή και κατάρτιση σε επίπεδο κρατών μελών
Οι ευρωβουλευτές ζητούν να συσταθούν σε όλα τα κράτη μέλη ειδικές υπηρεσίες στις οποίες θα μπορούν να απευθύνονται όσοι βρίσκονται αντιμέτωποι με αγωγές τέτοιου είδους, προκειμένου να λαμβάνουν πληροφορίες και συμβουλές. Καλούν επίσης τις αρχές των κρατών μελών να παρέχουν οικονομική, νομική και ψυχολογική βοήθεια στα θύματα καταχρηστικών αγωγών. Οι χώρες της ΕΕ καλούνται ακόμη να διασφαλίσουν ότι οι επαγγελματίες νομικοί θα λαμβάνουν επαρκή εκπαίδευση σχετικά με τον χειρισμό καταχρηστικών αγωγών, καθώς και ότι οι επαγγελματικές ενώσεις τους θα υιοθετήσουν κανόνες που θα αποθαρρύνουν τα μέλη τους από το να αναλαμβάνουν καταχρηστικές αγωγές. Τέλος, οι ευρωβουλευτές ζητούν από τα κράτη μέλη να συλλέξουν δεδομένα για τις καταχρηστικές αγωγές, ιδίως όσον αφορά τις αποφάσεις που λαμβάνουν τα δικαστήρια, και καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συστήσει ένα μητρώο της ΕΕ στο οποίο θα συγκεντρώνονται όλα τα σχετικά στοιχεία.
Δηλώσεις και διαβεβαιώσεις
Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα δήλωσε μετά τη λήξη της συνεδρίασης: «Η δημοσιογραφία χρειάζεται θάρρος -αλλά οι δημοσιογράφοι δεν πρέπει να αναγκάζονται να είναι γενναίοι για να την ασκήσουν. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα προστατεύει πάντα όσους αναζητούν την αλήθεια και θα υπερασπίζεται το δημοκρατικό μας δικαίωμα να ενημερωνόμαστε. Εφόσον με αβάσιμες αγωγές απειλούνται ζωές και μέσα διαβίωσης, εφόσον καταχρώνται τα δικαστικά μας συστήματα, θα πρέπει να αντιδράσουμε νομοθετώντας. Με το σημερινό νομοσχέδιο, το οποίο στηρίχθηκε σθεναρά στην ολομέλεια, αυτό ακριβώς πράττουμε».
Την ικανοποίησή του εξέφρασε και ο εισηγητής της Νομοθετικής Γνωμοδότησης της Επιτροπής CULT, Στέλιος Κούλογλου. «Η οδηγία για την προστασία των δημοσιογράφων από τις κακόβουλες, καταχρηστικές αγωγές (Slapp) θα μπορούσε να ονομαζόταν οδηγία της Δάφνης Καρουάνα Γκαλίθια: η δολοφονημένη Μαλτέζα δημοσιογράφος άφησε “κληρονομιά” δεκάδες αγωγές που είχαν κατατεθεί εναντίον της, με στόχο να την φιμώσουν», επισημαίνει.
«Η οδηγία καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα δημοσιογράφων, ακτιβιστών και αρθρογράφων, που ιδίως τα τελευταία χρόνια
»Σε μια εποχή που το πραγματικό δημοσιογραφικό ρεπορτάζ βάλλεται πανταχόθεν, από παράνομες παρακολουθήσεις μέχρι και κάθε είδους διώξεις, η υπεράσπιση του αποτελεί προϋπόθεση για την ανάδειξη των μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων, την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη διαφύλαξη της Δημοκρατίας», συμπλήρωσε.
Μετά την ψηφοφορία, ο εισηγητής Τιέμο Βόλκεν (Σοσιαλδημοκράτες, Γερμανία) δήλωσε: «Οι καταχρηστικές αγωγές αποθαρρύνουν τις αντίπαλες φωνές από το να φέρουν στο φως ζητήματα δημόσιου ενδιαφέροντος. Οι δημοσιογράφοι και οι ακτιβιστές αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο των δημοκρατιών μας και θα πρέπει να είναι σε θέση να εκτελούν το έργο τους χωρίς να εκφοβίζονται. Με την οδηγία αυτή επιδιώκουμε να διασφαλίσουμε ότι θα προστατεύονται σε ολόκληρη την ΕΕ, ότι τα θύματα θα λαμβάνουν οικονομική και ψυχολογική στήριξη και ότι θα υπάρχει ευρύτερος ορισμός των διασυνοριακών υποθέσεων. Τα δικαστήριά μας δεν μπορούν να αποτελούν πεδίο δράσης για τους πλούσιους και ισχυρούς».
Τα επόμενα βήματα
Η πρόεδρος του Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα και ο εισηγητής Τιέμο Βόλκεν θα παραχωρήσουν συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη στις 10:00 π.μ. (θερινή ώρα Κεντρικής Ευρώπης). Οι συνομιλίες μεταξύ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου σχετικά με το τελικό κείμενο της νομοθεσίας θα ξεκινήσουν αργότερα την ίδια ημέρα. Οι υπουργοί της ΕΕ συμφώνησαν επί της δικής τους διαπραγματευτικής θέσης τον περασμένο μήνα.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
📸CDD20/Pixabay